به‌نظر می‌رسد نه ممنوعیت واردات و نه حمایت از تولید نتوانسته تا امروز سد راه قاچاق شود و هر روز شاهد افزایش آمار قاچاق اجناس به کشور هستیم. البته در زمینه قاچاق آمارهای گوناگونی وجود دارد که هنوز هم نمی‌دانیم کدام درست است.
مسائل گوناگونی منجر به افزایش انگیزه قاچاق کالا به کشور شده و سود این اقتصاد پنهان هم بیشتر به جیب قاچاقچیان می‌رود. به ‌هر حال قاچاق کالا که از آن به‌عنوان یک پدیده شوم یاد می‌شود، دارای اثرات منفی بر اقتصاد، فرهنگ و امنیت کشور است. قاچاق یکی از مصادیق بارز اقتصاد پنهان است و طی سال‌های اخیر با تشدید ممنوعیت‌های وارداتی، این بازار سیاه تقویت شده است. معضل قاچاق کالا از دیرباز در اقتصاد ایران وجود داشته که به‌سبب اهمیت این موضوع و تاثیر مخرب قاچاق بر تولید، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در تیر سال ۱۳۸۱ تشکیل شد، اما در نهایت در سال ۱۳۹۲، قانون جامعی در این زمینه به تصویب نمایندگان مجلس رسید. انتظار می‌رفت با گذشت یک دهه از تصویب قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، شاهد کاهش این پدیده مخرب باشیم، اما همچنان میزان قاچاق کالا رو به افزایش است؛ حتی شرایط به‌گونه‌ای رقم خورده که شاهد قاچاق از ایران به کشورهای دیگر هستیم.
 به‌منظور بررسی بیشتر موضوع قاچاق به گپ‌وگفت با مرتضی افقه، کارشناس اقتصاد پرداخت.
افزایش قاچاق چه تاثیری بر اقتصاد کشور خواهد داشت؟
قاچاق کالا یکی از مشکلات ریشه‌ای اقتصاد ایران محسوب می‌شود و تاثیر آن در افزایش نرخ ارز، کاهش اشتغال و تعطیلی واحدهای تولیدی قطعی است. در واقع قاچاق به ظرفیت تولید داخل و حقوق قانونی چون مالیات، عوارض گمرکی و... آسیب می‌زند.
اقتصاد پنهان چیست؟
در علم اقتصاد به بخشی از فعالیت‌های اقتصادی که به‌صورت غیرقانونی و گزارش‌نشده صورت می‌پذیرد، اقتصاد پنهان گفته می‌شود. هرچه میزان قاچاق کالا افزایش یابد، اقتصاد پنهان کشور نیز فربه‌تر خواهد شد و این به‌ضرر اقتصاد رسمی کشور خواهد بود. قاچاق یکی از شاخه‌های اقتصاد پنهان است. اقتصاد پنهان دو مدل دارد که یکی از آنها انجام فعالیت‌های غیرقانونی است و دیگری انجام اقداماتی قانونی برای فرار از تعهداتی چون پرداخت مالیات.
از نظر شما بهترین بازار چه بازاری است؟
بهترین بازار در ادبیات اقتصاد، بازار دارای فضای رقابتی است که در آن شفافیت و قیمت‌های واقعی دیده می‌شود و بهترین نتیجه را برای مصرف‌کننده دارد؛ در نتیجه هر گونه تحرکی که بازار را از حالت رقابتی خارج کند، برای مصرف‌کننده و در نهایت جامعه مشکل ایجاد می‌کند.
چرا مردم انقدر مایل به خرید کالای قاچاق هستند؟
متاسفانه باید گفت در شرایط فعلی برخی از کالاهای قاچاق به‌دلیل عدم پرداخت گمرکی ارزان‌تر از کالای مشابه داخلی یا واردشده با روند رسمی به‌دست مردم می‌رسند که باتوجه به شرایط اقتصادی می‌تواند به‌خوبی نیاز مصرف‌کننده را برطرف کند.
قاچاق چه تاثیری بر بازار دلار دارد؟
برخی معتقدند افزایش قاچاق بر افزایش نرخ ارز تاثیرگذار است، اما نرخ ارز تحت‌تاثیر میزان عرضه و تقاضا است. به‌سبب تحریم‌ها، دولت توان مدیریت عرضه را نداشته است؛ در واقع ورودی ارز به‌دلیل کاهش فروش نفت و سایر کالاها و عدم دریافت وجوه با افت مواجه بوده است. در نتیجه تنها اقدام موثر دولت در شرایط فعلی می‌تواند مدیریت و کنترل تقاضا باشد. اگر بخشی از این مدیریت بر کالاهای قاچاق متمرکز شود، باتوجه به کیفیت مدیریت و مبارزه با قاچاق، حداقل سرعت افزایش نرخ ارز کاهش پیدا می‌کند و چه‌بسا تشدید مبارزه موجب کاهش نرخ نیز شود.
دولت‌ها چه نقشی در کنترل قاچاق دارند؟
متاسفانه در برخی موارد، ساختارهای دولتی و ناکارآمدی دولت موجب افزایش قاچاق در کشور می‌شود و از شیوه عملکرد دولت‌ها به‌عنوان مجریان قانونی و ناظر بر فعالیت‌های اقتصادی اعم از تولید، صادرات، واردات و... می‌توان به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین عوامل موثر بر ورود کالای خارجی و قاچاق، یاد کرد. بر همین اساس می‌توان گفت دولت باید کارآمد شود که لازمه این امر این است که نظام انتخاب و انتصاب تصمیم‌گیران براساس شایستگی باشد تا بهره‌وری تولید و مصرف افزایش یابد. این در حالی است که ممنوعیت واردات کالا به‌بهانه حمایت از تولید داخلی بوده که در این امر دولت موفق ظاهر نشده است.