انتخابات دوره اول در ۵ بهمن ۱۳۵۸ و انتخابات دوره سیزدهم در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ انجام شد.با شهادت آیت الله رئیسی و تیم همراهشان، سیزدهمین دولت جمهوری اسلامی قبل از چهار سال پایان یافت و بعد از جلسه سرای سه قوه مقرر شد که با احراز صلاحیت کاندیدا‌های انتخاباتی توسط شورای نگهبان، هشتم تیرماه، چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شود. در این گزارش به تاریخچه ادوار انتخابات ریاست جمهوری در ایران پرداخته شده است.

دوره اول؛ یک سال پس از پیروزی انقلاب

نخستین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، روز جمعه پنجم بهمن ماه سال ۱۳۵۸ هجری شمسی برگزار شد. این انتخابات در شرایطی برگزار شد که دو ماه پیش از آن در پی تسخیر لانه جاسوسی، دولت موقت به نخست‌وزیری مهندس بازرگان، استعفا داده بود و امور اجرایی کشور با هدایت شورای انقلاب پیگیری می‌شد. تعداد نامزد‌های ثبت‌نام‌کننده در انتخابات ۱۲۴ نفر بودند که به ۱۰ نفر تشخیص صلاحیت داده شد، دو نفر نیز کناره‌گیری کردند تا اینکه انتخابات با رقابت بین هشت نفر برگزار شد. در نهایت با مشارکت ۸۳/۶۷ درصدی مردم، ابوالحسن بنی‌صدر به عنوان نخستین رئیس‌جمهوری ایران بعد از انقلاب اسلامی انتخاب گردید. در دوره نخست ریاست‌جمهوری، مجلس رأی اعتماد خود را از رئیس‌جمهور منتخب یعنی ابوالحسن بنی‌صدر پس گرفت و این دوره پیش از موعد پایان یافت.

دوره دوم؛ رأی اعتماد 90 درصدی به رجایی

دوم مرداد ماه سال ۱۳۶۰ یعنی یک سال و شش ماه پس از عزل بنی‌صدر و یک سال پس از آغاز جنگ تحمیلی، دومین انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد. در این دوره از ۷۱ نفر داوطلب، صلاحیت ۴ نفر از سوی شورای نگهبان تأیید شد. در نهایت با مشارکت ۶۴ درصدی مردم محمدعلی رجایی با کسب ۹۰ درصد آرا به عنوان دومین رئیس‌جمهوری ایران انتخاب شد.اما یک ماه بعد در اثر بمب‌گذاری، محمدعلی رجایی شهید شد و دوره دوم ریاست جمهوری نیز پیش از موعد مقرر پایان پذیرفت.

دوره سوم؛ انتخابات در اوج بحران سیاسی

پس از شهادت شهید رجایی در ۸ شهریور سال ۱۳۶۰ بلافاصله مقدمات برگزاری انتخابات سومین دوره ریاست جمهوری فراهم شد. این دوره از انتخابات ریاست جمهوری در شرایطی برگزار شد که کشور در اوج بحران سیاسی قرار داشت. تداوم جنگ تحمیلی و نیاز نیرو‌های جبهه به حمایت‌های لجستیکی، انسانی و همچنین تشدید ترور‌های کور منافقین علیه مردم عادی کوچه و بازار دو بحران عمده کشور بود. در این دوره ۴۶ نفر داوطلب شدند که پس از بررسی شورای نگهبان صلاحیت ۴ نفر تأیید شد.در این انتخابات که دهم مهر ۱۳۶۰ برگزار شد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به ریاست جمهوری انتخاب شد. وی در این انتخابات توانست با ۹۵ درصد آرا، بالاترین درصد آرا مردمی را در انتخابات ریاست‌جمهوری به خود اختصاص دهد.

دوره چهارم؛ انتخاب اصلح برای دومین دور

در چهارمین دوره ریاست جمهوری که در تاریخ ۲۵/۵/۱۳۶۴ در سراسر کشور برگزار شد.۵۰ نفر داوطلب شدند که شورای نگهبان صلاحیت ۳ نفر را تأیید کرد. در این انتخابات نیز حضرت آیت الله خامنه‌ای با ۸۵ درصد آراء، برای بار دوم به ریاست جمهوری انتخاب شد. از مهم‌ترین رویداد‌های دوره دوم ریاست‌جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای، می‌توان به پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل که ۲۶ تیر ۱۳۶۷ به وقوع پیوست و رحلت بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ اشاره کرد. در پی این رویداد آیت‌الله خامنه‌ای توسط مجلس خبرگان رهبری، جانشین حضرت امام(ره) شد.  این واقعه کمتر از ۲ ماه پیش از برگزاری پنجمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری رخ داد.

دوره پنجم؛ رقابت بین 2 کاندیدای ریاست‌جمهوری

پس از رحلت امام خمینی(ره) پنجمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری نزدیک به شش هفته زودتر از موعد در در تاریخ ۶/۵/۱۳۶۸ برگزار شد. ۷۹ نفر در این انتخابات ثبت نام کردند که از آن میان شورای نگهبان صلاحیت ۷۷ نفر را رد کرد و تنها دو نامزد برای رقابت باقی ماندند؛ آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی و عباس شیبانی. در این انتخابات ۳۰ میلیون و ۱۳۹ هزار و ۵۹۸ نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات بودند که از این تعداد نفر ۱۶ میلیون و ۴۵۲ هزار و ۶۷۷ نفر (۵۴.۵۹ درصد) شرکت کردند و هاشمی توانست با کسب ۱۵ میلیون و ۵۵۰ هزار و ۵۲۸ رأی ۹۴ درصد آرا را به خود اختصاص دهد و رئیس‌جمهوری ایران شود.

دوره ششم؛ انتخاب مجدد هاشمی‌رفسنجانی

ششمین انتخابات ریاست جمهوری، ۲۱ خرداد ۱۳۷۲ برگزار شد. در این انتخابات ۳۳ میلیون و  ۱۵۶ هزار و ۵۵ نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات بودند که از این تعداد ۱۶ میلیون و ۷۹۶ هزارو ۷۸۷ نفر (۵۰.۶۶ درصد) شرکت کردند.

شورای نگهبان از میان ۱۲۸ نفری که ثبت‌نام کرده بودند ۴ نفررا تأیید کرد و بار دیگر اکبرهاشمی‌رفسنجانی با ۶۳ درصد آرا رئیس‌جمهوری ایران شد. هاشمی رفسنجانی تا زمان برگزاری هفتمین انتخابات ریاست جمهوری، در این سمت باقی ماند و سپس در پایان دو دوره ریاست‌جمهوری، از سوی رهبر انقلاب به ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزیده شد.

دوره هفتم؛ رقابت تنگاتنگ بین خاتمی و ناطق نوری

انتخابات هفتمین دوره ریاست جمهوری در تاریخ ۲/۳/۱۳۷۶ برگزار شد. در دور هفتم نیز از مجموع ۲۳۸ نفر که برای رقابت ثبت‌نام کرده بود، چهار نفر از سوی شورای نگهبان مجاز به رقابت شدند. سیدمحمد خاتمی، محمد محمدی ری شهری، رضا زواره‌ای و علی‌اکبر ناطق نوری. نتایج شمارش آرای دوم خرداد حکایت از آن داشت که سیدمحمد خاتمی با کسب نزدیک به ۶۹ درصد کل آرا، یعنی ۲۰ میلیون و ۱۳۸ هزارو ۷۸۴ رأی پیروز قاطع انتخابات است.حکم تنفیذ حجت‌الاسلام سید محمد خاتمی در روز ۱۲/۵/۱۳۷۶ از سوی مقام معظم رهبری صادر و وی به عنوان پنجمین رئیس‌جمهوری ایران معرفی شد.

دوره هشتم؛ انتخاب دوباره دولت اصلاحات

انتخابات هشتمین دوره ریاست جمهوری در تاریخ ۱۸/۳/۱۳۸۰ برگزار شد. در این دوره ۴۲ میلیون ۱۷۰ هزار و ۲۳۰ نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات بودند که از این تعداد ۲۸ میلیون و ۱۵۵ هزارو ۹۶۹ نفر (۶۷.۷۷ درصد) شرکت کردند.در این انتخابات از میان ۸۱۷ داوطلب ثبت نام کننده، ۱۰ نفر توسط شورای نگهبان تأیید صلاحیت شدند که سید محمد خاتمی برای بار دوم با ۲۱ میلیون و ۶۵۹ هزار و ۵۳ رأی (۷۷ درصد) رئیس‌جمهوری شد.حمله امریکا به عراق و افغانستان و ساقط شدن صدام و طالبان دراین دو کشور از مهم‌ترین رویداد‌های دوره دوم ریاست جمهوری آقای خاتمی بود.

دوره نهم؛ انتخاب به مرحله‌ دوم کشیده شد

نهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در تاریخ ۲۷/۳/۱۳۸۴ برگزار شد. این دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری طی دو مرحله در روز‌های ۲۷ خرداد و ۳ تیر ۱۳۸۴ برگزار شد و در جریان آن محمود احمدی‌نژاد به عنوان ششمین رئیس‌جمهوری ایران انتخاب شد.محمود احمدی‌نژاد، علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی، مهدی کروبی، محمدباقر قالیباف، مصطفی معین و علی لاریجانی نامزد‌های این دوره بودند. محمود احمدی‌نژاد و علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی به دور دوم انتخابات راه یافتند. در دور دوم محمود احمدی‌نژاد از مجموع ۲۷ میلیون و ۹۵۹ هزار و ۲۵۳ رأی، ۱۷،۲۴۸،۷۸۲ رأی را از آن خود ساخت و به عنوان نهمین رئیس‌جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد.

دوره دهم ؛ ثبت بالاترین میزان مشارکت

دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، در ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ برگزار شد. شورای نگهبان به روال سال‌های قبل (به استثنای سال ۸۴) صلاحیت چهار نفر را تایید کرد. در این دوره، ۴۶۱۹۹۹۹۷ واجد شرایط رای دادن بودند که ۸۵ درصد واجدین شرایط در رأی‌گیری شرکت کردند. بر اساس اعلام رسمی وزارت کشور، محمود احمدی‌نژاد با بیش از ۲۴ میلیون رأی در این انتخابات با اختلاف رأی زیادی نسبت به میرحسین موسوی بیش از ۱۳ میلیون رأی به پیروزی رسید.

دوره یازدهم؛ دستاوردی به نام «امضای برجام»

یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در ۲۴ خرداد ۱۳۹۲ برگزار گردید که طی آن حسن روحانی با بیش از ۱۸ میلیون و600 هزار رأی از مجموع بیش از ۳۶ میلیون و 700 هزار رأی به عنوان هفتمین رئیس‌جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد. محمدباقر قالیباف، سعید جلیلی، محسن رضایی، علی‌اکبر ولایتی و سیدمحمد غرضی، دیگر کاندیدا‌های این دور از انتخابات بودند. از مهم‌ترین اتفاقات این دوره امضای برجام در در لوزان سوئیس سال ۲۰۱۵ بود.

دوره دوازدهم؛ تداوم دولت تدبیر و امید

دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ برگزار گردید که طی آن حسن روحانی با بیش از ۲۳ میلیون و 500هزار رای حائز ۵۷ درصد آراء شد و به‌عنوان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد. سید ابراهیم رئیسی، مصطفی میرسلیم و مصطفی هاشمی طبا دیگر کاندیدا‌های این دور از انتخابات بودند. اسحاق جهانگیری و محمد باقر قالیباف نیز قبلا به نفع کاندیدا‌های مورد نظر خود از میدان رقابت‌ها کناره گیری کرده بودند. از اتفاقات مهم دوره دوم دولت حسن روحانی، خارج شدن امریکا از توافقنامه برجام بود.

دوره سیزدهم؛ وعده ناتمام...

سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ برگزار گردید که طی آن سید ابراهیم رئیسی با ۱۷۹۲۶۳۴۵ رای صاحب ۶۲ آرای مأخوذه شد و به‌عنوان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد. محسن مهرعلیزاده، عبدالناصر همتی، محسن رضایی، علیرضا زاکانی، سعید جلیلی و سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، دیگر کاندیدا‌های این دور از انتخابات بودند. مهرعلیزاده، زاکانی و جلیلی نیز قبلا به نفع کاندیدا‌های مورد نظر خود از میدان رقابت‌ها کناره‌گیری کرده بودند. در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۳، رئیس‌جمهوری دولت سیزدهم، سید ابراهیم رئیسی، بر اثر سقوط بالگرد به شهادت رسید و این دوره پیش از موعد مقرر پایان یافت.