نگران افت قیمت هستیم
«سیبزمینی» از جمله کالاهایی بود که در سال گذشته روزهای پرفرازونشیبی را پشت‌سر گذاشت؛ روزهایی با افزایش صادرات آن به کشورهای همسایه با نرخ ۴ هزار تومانی تا روزهای طلایی و صعود آن به نرخ ۸۰ هزار تومانی. سیبزمینی محصولی که در گذشته به‌دلیل نرخ پایین، قوت غالب مردم بود، به قیمتی رسید که با گوشت مرغ برابری کرد و خرید گوشت مرغ به‌صرفه‌تر از سیبزمینی بود.
مشکلاتی که اغلب برگرفته از عدم‌برنامه‌ریزی و نبود آمار درست از میزان کشت و مصرف این محصول در داخل کشور توسط وزارت جهاد کشاورزی تا عدم‌تامین به‌موقع برق، کود و آب موردنیاز کشاورزی و موارد دیگر بود. با اعلام آزادسازی صادرات سیبزمینی در امسال به‌منظور پیشگیری از مشکلات تامین این محصول در سال گذشته، به بررسی این آزادسازی پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
به‌دنبال افزایش نرخ سیبزمینی و شکست رکورد قیمتی ۸۰هزار تومانی آن در سال گذشته، به‌دنبال درخواست وزارت جهاد کشاورزی، براساس اعلام گمرک ایران صادرات سیبزمینی و تمامی انواع حبوبات از جمله نخود، عدس، لوبیا و لپه در اسفند سال گذشته به مدت 2 ماه متوقف شد.
هدف از این تصمیم؛ کنترل بازار داخلی، جلوگیری از افزایش قیمت‌ها و تامین نیاز مصرف‌کنندگان داخلی بود. این تصمیم در راستای کاهش وابستگی به واردات و تامین نیازهای داخلی اتخاذ شده است و در صورت بهبود شرایط بازار، امکان بازنگری در این ممنوعیت وجود دارد.
گرچه اجرای این ممنوعیت تاثیرات مختلفی از جمله کنترل قیمت‌ها در پی کاهش تقاضای صادراتی و عرضه بیشتر در بازار، حمایت از مصرف‌کننده با کاهش نرخ در پی افزایش عرضه، کاهش درآمد صادرکنندگان و ایجاد مازاد محصول در داخل کشور و کاهش نرخ در فروش داشته است، اما در مقابل برخی فعالان صنعت کشاورزی و تجارت خارجی نیز معتقدند اگرچه این ممنوعیت می‌تواند تاثیرات مثبتی بر بازار داخلی داشته باشد، اما قطعا از دست رفتن بازارهای صادراتی به‌دلیل بدعهدی‌های صادرکنندگان ایرانی و کاهش درآمدهای ارزی برای کشور را نیز در پی خواهد داشت. بر همین اساس باوجود اینکه این تصمیم می‌تواند در کوتاه‌مدت به تنظیم بازار داخلی کمک کند، اما در بلندمدت نیازمند بررسی و مدیریت دقیق‌تری است تا آسیب کمتری به صادرکنندگان و کشاورزان وارد شود.
آقای وزیر! چرا جلوی صادرات محصولات کشاورزی جنوب را گرفته‌اید؟
متاسفانه مشکلات کشاورزان محدود به صادرات یا ممنوعیت صادرات نمی‌شود و با بسیاری از مشکلات دیگر در داخل کشور دست به گریبان هستند. همین 2 روز قبل بود (یکشنبه، ۲۱ اردیبهشت) که منصور شکراللهی، نماینده مجلس در صحن علنی مجلس شورای اسلامی در نطق میان‌دستور خود خطاب به وزیر جهاد کشاورزی گفت: «آقای وزیر! چرا جلوی صادرات سیبزمینی و سایر محصولات کشاورزی جنوب را گرفته‌اید؟»
به‌گزارش ایلنا، وی در ادامه بااشاره به مشکلات و معضلات کشاورزان خطاب به وزیر نیرو گفت: قطعی مکرر برق در گرمای ۵۱درجه جنوب استان کرمان، امان مردم جنوب را بریده است. بنابراین خواستارم تفاوتی میان مناطق سردسیر کشور و شمال استان کرمان با جنوب استان کرمان قائل شویم تا ساعات قطعی برق در مناطق جنوبی استان کرمان، کاهش پیدا کند، چراکه متاسفانه قطعی برق، خطوط ارتباطی اینترنت و همچنین کشاورزان و باغداران را دچار مشکل و ضرر و زیان کرده است که این قطعی‌های پی‌درپی موجب نوسان برق و سوختگی برخی از لوازم‌خانگی تعدادی از مردم شریف و جنوب استان کرمان و همچنین سوختن الکتروپمپ‌های کشاورزی و آب شرب شهر و روستا شده و آب و مناطق زیادی از شهرستان جنوبی را دچار مشکل کرده است.
این نماینده مجلس در دوره دوازدهم ادامه داد: همان‌طوری که می‌دانید، کشاورزی و امنیت غذایی به آب وابسته است، براساس کدام معیار دستور قطع برق بیش از ۶ ساعت الکتروپمپ‌های چاه‌های کشاورزی را صادر کرده‌اید. با این اقدام شما، کشاورزان کل کشور به‌ویژه ۶ شهرستان جنوبی استان کرمان در حال نابودی است که علاوه بر ضرر هنگفت کشاورزان در بخش زراعت، باعث از بین رفتن باغات مرکبات و نخلستان‌های کشاورزی شده است.
شکراللهی خطاب به وزیر جهاد کشاورزی گفت: جنابعالی حافظ منافع کشاورزان و تولیدکنندگان هستید. با این راهبردی که حضرتعالی در پیش گرفته‌اید، دیری نپاید که کشاورزی کل کشور به‌سمت غیراقتصادی شدن و زیاندهی و نتیجتا کاهش تولید خواهید رفت و امنیت غذایی کل کشور متزلزل می‌شود. نمونه بارز این وضعیت، کشاورزان جنوب استان کرمان از جمله پیازکاران و سیب‌زمینی‌کاران هستند که به‌خاطر کاهش شدید قیمت‌ها و صادر نشدن به‌موقع محصول‌شان در مرحله ورشکستگی قرار دارند. جناب آقای وزیر! چرا جلوی صادرات سیبزمینی و سایر محصولات کشاورزی جنوب را گرفته‌اید؟ باتوجه به اینکه ضرر کشاورز نباید در منفعت مصرف‌کننده باشد و منفعت مصرف‌کننده نباید در ضرر کشاورز باشد و وظیفه وزارت جهاد کشاورزی برقراری و تعادل در تولید، توزیع و مصرف است.
نماینده مردم کهنوج، منوجان، رودبار جنوب، قلعه گنج و فاریاب در مجلس دوازدهم ادامه داد: ما امروز با نسخه دیروز برای فردا نمی‌توانیم تصمیم‌گیری کنیم،از این‌رو هم حقوق تولیدکننده و مصرف‌کننده به تناسب باید رعایت شود که این امر دلگرمی و انگیزه در تولیدکننده و رضایتمندی مصرف‌کننده را در پی خواهد داشت. جنابعالی هم می‌بایست حافظ منافع کشاورزان و تولیدکنندگان باشید و مصرف‌کنندگان نیز به نرخ مناسب محصولات کشاورزی را در دسترس داشته باشند.
شکراللهی خطاب به وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: حتما از ورشکستگی بی‌سابقه کشاورزان در ۶ شهرستان جنوبی خبر دارید. پیاز، گوجه‌فرنگی، هندوانه و سیبزمینی روی دست کشاورزان مانده است. چرا اقدام موثری انجام نمی‌دهید. همان‌طوری که اطلاع دارید، برداشت گندم در ۶ شهرستان جنوبی آغاز شده است. سال قبل این منطقه بیش از ۲۰۰هزارتن گندم به دولت تحویل داده است. هرچه زودتر نسبت به پرداخت مطالبات گندمکاران زحمتکش تسریع فرمایید.
صادرات سیبزمینی آزاد شد
چند روز قبل نیز گمرک جمهوری اسلامی ایران در بخشنامه‌ای از رفع محدودیت صادرات سیبزمینی به مدت 2ماه خبر داد.
در این بخشنامه آمده است: از آنجایی که مهلت قانونی دوماهه مقررشده برای ممنوعیت صادرات سیبزمینی در دستورالعمل پیروی مذکور منقضی شده است، لذا صادرات محصول سیبزمینی (از تاریخ انقضای مهلت دوماهه فوق) با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوطه بلامانع است.
افزایش تولید؛ نگران افت نرخ هستیم
بهزاد بابایی، رئیس کمیسیون کشاورزی استانداری همدان در گفت‌وگو با صمت گفت: براساس مصوبه مجلس تجارت سیبزمینی باید قانونمند شود و هر تاجری که با کشورهای همسایه قرارداد بسته است، باید به تعهد خود عمل کند.
وی ادامه داد: به‌دلیل افزایش نرخ سیبزمینی در اواخر سال ۱۴۰۳، سران قوا مجوز ممنوعیت صادرات این محصول را به مدت ۲ماه صادر کردند. اکنون این ممنوعیت دوماهه به‌پایان رسیده است و باید از اول اردیبهشت صادرات شروع می‌شد، اما طبق الگوی کشت و پیش‌بینی از نیاز بازار تا به این ماه وجود داشت و همچنین ممنوعیت دوماهه دیگری نیز برای پاییز برقرار خواهد شد. اما در غیر این مدت، صادرات و واردات این محصول به مانند برنج ایرانی و خارجی آزاد بوده و کیفیت و نرخ آن نیز متفاوت خواهد بود، بنابراین هرکدام در بازار خواهان خود را خواهند داشت. براساس قانون بین‌الملل تجارت آزاد، دولت نقش تسهیلگری داشته و نمی‌تواند در نرخ محصول صادراتی دخالت کند.
به‌گفته وی؛ اکنون نرخ سیبزمینی در زمین‌های کشاورزی در محدوده ۲۰ تا ۲۳ هزار تومان است.
رئیس کمیسیون کشاورزی استانداری همدان افزود: باتوجه به افزوده شدن انگیزه کشت و افزایش تولید سیبزمینی، نگرانی از بابت تنظیم بازار وجود ندارد، بلکه نگران افت نرخ آن مانند پیاز هستیم.
وی بااشاره به کشورهای پاکستان، هند، مصر و ترکیه، به‌عنوان رقبای ایران در صادرات سیبزمینی گفت: به‌دلیل افزایش انگیزه کشت و تولید سیبزمینی، بسیاری از کشاورزان تولید خود را چندبرابر کرده‌اند و در نتیجه نگرانی از بابت تامین بازار و نیاز داخلی و حتی خارج وجود ندارد.
به‌گفته وی؛ سیب‌زمینی‌های تولید ایران به کشورهای عراق، عمان، قطر، روسیه، دوبی، ترکمنستان و افغانستان صادر می‌شود.
سخن پایانی
گرچه سیب زمینی در جدول محصولات استراتژیک کشور جایگاه ویژه‌ای ندارد، اما قوت غالب بیشتر افراد جامعه بوده و اهمیت فراوانی در سبد غذایی خانوار ایرانی دارد. بر همین اساس توجه به تامین نیاز داخلی و تنظیم بازار می‌تواند تاثیرات مثبتی بر کنترل قیمت‌ها داشته باشد.
بر همین اساس و به‌منظور پیشگیری از مشکلات سال گذشته که گریبانگیر این محصول بوده، نیاز است تا دولت راهکارهایی را برای حمایت از کشاورزان و همچنین صادرکنندگان در نظر گیرد تا در کنار تامین نیاز داخلی، صادرات به‌منظور افزایش انگیزه کشاورزان و ارزآوری برای کشور نیز رونق داشته باشد. بر همین اساس به‌منظور پیشگیری از ایجاد التهاب در بازار نیاز است تا نهادهای مربوطه به‌ویژه وزارت جهاد کشاورزی، پایش مستمری از شرایط بازار داشته و در صورت لزوم، تعدیل‌های لازم را اعمال کنند.
