طالبان در تلاش برای توسعه بازار
توجه به ظرفیت‌های اقتصادی جزو وظایف مسئولان و مقامات یک کشور به‌حساب می‌آید. گرچه با سیل مشکلات و چالش‌ها در کشور افغانستان بسیاری از مردم این کشور به همسایگان خود از جمله ایران پناه می‌برند و اغلب در بخش کشاورزی و کارگری ایران مشغول به کار می‌شوند. اما این کشور نیز ظرفیت‌های فراوانی در کشاورزی دارد، به‌طوری‌که براساس آمارها و اطلاعات از افغانستان، کشاورزی در افغانستان ۲۵ درصد از سهم تولید ناخالص ملی آنها را تشکیل می‌دهد و درآمد نیمی از خانوارهای افغانستانی به آن وابسته است. این بخش در افغانستان دارای ظرفیت زیادی است و در کنار بخش‌های معدنی و خدمات، یکی از محرک‌های اصلی رشد اقتصادی و در عین حال کاهش بیکاری در این کشور است.
بازاریابی طالبان برای محصولات کشاورزی افغانستان
در روزهای گذشته خبر بازاریابی طالبان برای محصولات کشاورزی افغانستان در مالزی در صفحات اخبار مربوط به این کشور منتشر شد، بر همین اساس در این گزارش از صمت به بررسی ظرفیت‌های کشاورزی و صادراتی افغانستان پرداخته‌ایم. طبق خبری که منتشر شد، نقیب‌الله احمدی، سرپرست سفارت طالبان در مالزی در دیدار با امین‌الدین ذوالکفلی، رئیس اداره فدرال بازاریابی کشاورزی وزارت کشاورزی مالزی درباره فرصت‌های موجود برای توسعه صادرات محصولات کشاورزی افغانستان، به‌ویژه میوه‌های خشک و تازه، به بازارهای مالزی بحث و تبادل‌نظر کرد. براساس این گزارش، مقام مالزیایی ضمن استقبال از کیفیت محصولات کشاورزی افغانستان، علاقه‌مندی خود را برای همکاری در زمینه بازاریابی و تسهیل واردات این محصولات اعلام کرد. ذوالکفلی، در این دیدار با تاکید بر ظرفیت‌های تجاری میان 2 کشور گفت: مالزی آماده است در راستای تقویت تجارت دوجانبه و عرضه گسترده‌تر محصولات افغانستان در بازارهای این کشور، اقدام‌های عملی را در دست گیرد. این دیدار در حالی انجام می‌شود که افغانستان به‌دنبال گسترش بازارهای صادراتی خود برای میوه‌های خشک و تازه است و تلاش دارد روابط تجاری خود را با کشورهای منطقه از جمله مالزی، تقویت کند. براساس گزارش مسئولان اتاق کشاورزی افغانستان، میزان صادرات میوه و سبزیجات افغانستان به کشورهای آسیای میانه در ۹ماه گذشته با افزایش ۲۰ درصدی همراه بوده است.
چابهار در جایگاه پل ارتباطی افغانستان و هند
به‌گزارش ایراف، همچنین سرپرست وزارت خارجه طالبان در دیدار با معاون وزیر امور خارجه هند، چابهار را در جایگاه پل ارتباطی افغانستان و هند در بخش تجارت دانست. وزارت امور خارجه هند در اعلامیه‌ای گفته است، در این دیدار پیرامون کمک‌های بشری هند به افغانستان، مسائل دوجانبه و وضعیت امنیتی منطقه گفت‌وگو شده است. وزیر خارجه هند، همچنان به گسترش تجارت به‌ویژه از طریق گذرگاه چابهار با افغانستان، همکاری در بخش بهداشت و حمایت مهاجران افغان در این کشور تعهد کرده است.
تمایل ازبکستان به سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی در افغانستان
به‌گزارش ایراف، وزارت کشاورزی، آبیاری و دامداری طالبان گفته است که 2 بازرگان ازبکستانی در دیدار سرپرست این وزارتخانه، برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های «آبیاری مدرن و کود شیمیایی در افغانستان» اعلام آمادگی کرده‌اند. در دیدار عطاءالله عمری، سرپرست کشاورزی، آبیاری و دامداری در کابل با احمد خطاموف و عبدالله اوسروویچ، 2 بازرگان ازبکستانی تجار ازبکستانی، این دو بازرگان علاقه خود را به سرمایه‌گذاری در بخش‌های آبیاری مدرن و کود شیمیایی در افغانستان مطرح کردند و از وزارت کشاورزی طالبان خواستار همکاری در این زمینه شدند.
در همین حال، سرپرست وزارت کشاورزی طالبان، از پیشنهاد سرمایه‌گذاری تجار ازبکستانی استقبال کرد و اطمینان داد که اداره تحت‌امرش همکاری لازم را در بخش‌های موردنیاز برای تسهیل فرآیند سرمایه‌گذاری آنها فراهم خواهد کرد.
گفتنی است، چندی پیش، تجار ازبکستانی در بخش استخراج معادن زغال‌سنگ افغانستان نیز با مقام‌های طالبان رایزنی کرده‌اند.
بازاریابی محصولات زراعتی افغانستان در عربستان
به‌گزارش جمهور ملا عبدالمنان عمری، سرپرست وزارت کار و امور اجتماعی طالبان در دیدار با فیصل بن طلق البقمی، کاردار سفارت عربستان‌سعودی خواستار بازاریابی محصولات زراعتی افغانستان در عربستان شد. ملا عبدالمنان عمری گفت: افغانستان محیط مساعدی برای سرمایه‌گذاران سعودی است و بازار تجارت عربستان‌سعودی بازار بسیار خوبی برای محصولات کشاورزی افغانستان است. وی همچنین از کاردار سفارت عربستان‌سعودی خواست تا برای صادرات مستقیم محصولات کشاورزی و میوه‌های افغانستان تلاش کند. در ادامه فیصل بن طلق البقمی روابط دوستانه 2 کشور را تاریخی توصیف کرد و افزود: عربستان مصمم به تقویت این روابط با طالبان است. وی برای حل چالش‌های کارگران افغان مقیم عربستان‌سعودی نیز اطمینان داده است.
ظرفیت‌های کشاورزی
براساس آمارها حدود ۹۰ درصد از جمعیت ۷۵ درصدی ساکن در در مناطق روستایی افغانستان در فقر به‌سر می‌برند. باتوجه به مساحت ۵۸ درصدی کل زمین‌های زراعی افغانستان و حدود ۳۷هزار و۹۱۰ هکتار زمین قابل‌کشت این کشور و باتوجه به سهم ۲۵درصدی کشاورزی در این کشور از تولید ناخالص داخلی تجارت در زراعت این کشور، ظرفیت تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های اقتصادی در افغانستان را دارد. با این وجود، بهره‌وری در بخش کشاورزی این کشور نسبتا پایین است و یک‌سوم جمعیت از نظر غذایی ناامن هستند و ۳۶ درصد از جمعیت دارای رژیم غذایی کم‌تنوع هستند. باتوجه به نرخ رشد بالای جمعیت کشور، اگر بخواهیم درآمد روستایی افزایش یابد و استانداردهای زندگی به‌طور قابل‌توجهی بهبود یابد، کشاورزی باید حداقل ۶ درصد در سال رشد کند. این تقریبا 2برابر سریع‌تر از میانگین نرخ رشد آن در دهه گذشته است و دستیابی به آن چالش‌برانگیز خواهد بود و نیازمند سیاست‌ها و سرمایه‌گذاری‌های تغییردهنده بازی است. با این حال، برای افغانستان باتوجه به اینکه، خوشبختانه، افغانستان فرصت‌های جبرانی زیادی دارد ـ از بازسازی موسسات روستایی گرفته تا بازسازی زیرساخت‌ها و بروزرسانی فناوری که در طول سال‌های جنگ آسیب زیادی دیده ـ که امکان رشد سریع‌تر کشاورزی را فراهم می‌کند، ممکن است.
موقعیت جغرافیایی افغانستان
افغانستان یک کشور محصور در خشکی است که بین آسیای جنوبی و آسیای مرکزی قرار دارد. در واقع به‌دلیل موقعیت استراتژیک خود، پل زمینی به آسیای‌جنوبی و مرکزی و اروپا محسوب می‌شود. از شمال با تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان، از غرب با ایران، از جنوب و شرق با پاکستان و از شمال‌شرق با چین همسایه است. افغانستان دارای دره‌های وسیع و قله‌های پوشیده از برف است. این منطقه نیمه‌خشک و به‌شدت در برابر تغییرات آب‌وهوایی آسیب‌پذیر است، به‌ویژه درباره محصولات قابل‌کشت معمولا مزارع کوچک و بسیار وابسته به آبیاری و دسترسی به آب است.افغانستان ظرفیت افزایش تولید غلات، میوه‌جات، آجیل و سبزیجات و توسعه زنجیره‌های تامین محصولات با ارزش‌افزوده بالاتر (مانند باغداری و محصولات نقدی) را دارد. با این حال، توسعه این زنجیره‌های تامین، نیازمند سرمایه‌گذاری برای توسعه و بهبود شیوه‌ها و خدمات ترویجی و ایجاد ظرفیت‌های پایین‌دستی فرآوری محصولات کشاورزی است.
محصولات کشاورزی معروف افغانستان
محصولات گندم، انگور، سیب‌زمینی، انار، خربزه و توت این کشور شهرت جهانی دارد و به سایر کشورها صادر می‌شود. انار ولایت قندهار یکی از معروف‌ترین نوع میوه در سراسر افغانستان و جهان است، همچنین انار قندهار، عناب فراه، سیب میدان وردک، بادام دایکندی و چلغوزه سیاه از دیگر میوه‌های گرانبهای افغانستان بوده و یک منبع درآمد خوبی برای کشاورزان این کشور است. این کشور دارای بیش از ۵هزار گلخانه است که به رشد محصولات متنوعی از جمله پسته، بادام، گردو و زعفران کمک کرده‌اند. شمال و غرب این کشور به کشت پسته مشهور هستند و مناطق شرقی مانند خوست و پکتیا برای تولید چلغوزه شناخته می‌شوند. همچنین کشت محصولات گرمسیری مانند آووکادو، موز و آناناس به‌تازگی در ولایات بلخ، هلمند، ننگرهار و پکتیا آغاز شده است.
صادرات افغانستان در سال ۱۴۰۱
کشور افغانستان به‌دلیل اقلام صادراتی خود در جهان از شهرت زیادی برخوردار است که یکی از نمونه‌های آن، قالی است. افغانستان در طول تاریخ با همسایه‌ها و سایر کشورها تجارت داشته و بر اتکای آن اقلام صادراتی خود را صادر می‌کرده است. میوه خشک هنوز هم از جمله اقلام صادراتی مهم افغانستان است. در کنار آن قالی، گلیم و برخی دیگر تولیدات افغانی در زمره اقلام مهم صادراتی این کشور محسوب می‌شود. این اقلام در کشورهای همسایه مانند چین، هندوستان، عربستان، تاجیکستان، قزاقستان و حتی بازارهای جهانی، بازار خوبی دارد.
با روی کار آمدن امارت اسلامی (دولت طالبان) در سال ۱۴۰۰ خورشیدی باوجود اینکه سرمایه ملت افغان توسط امریکا بلوکه شد، این موضوع نظام بانکی افغانستان را با رکود مواجه و به تجارت این کشور صدمه زد؛ با این حال مسئولان طالبان به تجارت به‌عنوان یکی از بخش‌های کلیدی اقتصادی کشور توجه کامل دارند و معتقدند، با گسترش تجارت می‌توان سطح صادرات را افزایش داد و اقتصاد را احیا کرد.
مقایسه آمارهای سه‌ساله صادرات افغانستان نشان می‌دهد که امارت اسلامی در سیاست تجارت خارجی خود موفق بوده، اعتماد منطقه‌ای را تقویت بخشیده و روابط عادلانه و مستقل را ایجاد کرده است. در سال ۱۳۹۹ خورشیدی افغانستان به ارزش ۷۷۷میلیون دلار صادرات داشت و هند، پاکستان، ایران، قزاقستان، ازبکستان، آلمان، عربستان‌سعودی، ایتالیا، روسیه و تاجیکستان کشورهایی هستند که اقلام صادراتی افغانستان به آنها صادر شده است. این اقلام شامل هنگ، تخم هنگ، میوه خشک و تازه، زیره، کنجد، تخم سبزیجات، بادنجان رومی، قالین، گلیم، زغال‌سنگ، سنگ مرمر و کاشی بود. میزان صادرات در سال ۱۴۰۰ اندکی افزایش داشت و میزان صادرات این کشور در این سال به ۸۵۰ میلیون دلار رسید. امارت اسلامی (دولت طالبان) با روی کار آمدن در میانه سال، باوجود محدودیت‌ها توانست که سطح صادرات کشور را در این سال افزایش دهد و توانست محصولات خود از جمله هنگ، تخم هنگ، میوه خشک و تازه، زغال‌سنگ، پنبه، زیره، پیاز، بادنجان رومی، زعفران، و قالین خویش را به سایر کشورهای جهان صادر کند. این محصولات نیز به بازارهای کشورهای هند، پاکستان، چین، امارات‌متحده‌عربی، ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان، ترکیه، ایران، ترکمنستان و عربستان‌سعودی صادر شد.
در اول فروردین سال ۱۴۰۱، تا آخر اسفند همین سال صادرات افغانستان به حدود ۲میلیارد دلار رسید. پاکستان، هند، ازبکستان، تاجیکستان، ایران، امارات‌متحده‌عربی، چین، ترکیه، قزاقستان و ترکمنستان بازارهای صادراتی افغانستان در این سال را تشکیل می‌دهند و محصولاتی که به آنها صادر شد عبارتند از: زغال‌سنگ، زنجبیل، پنبه، انگور، انار، بادنجان رومی، کشمش، انجیرخشک و زردآلو است.با روی کار آمدن امارت اسلامی در افغانستان، صادرات کشور افزایش قابل‌ملاحظه‌ای داشته است و اگر تحریم‌های اعمال‌شده توسط جهان و سرمایه‌های منجمد افغانستان آزاد شود، این سطح بیشتر از این افزایش خواهد یافت. با افزایش صادرات، اقتصاد افغانستان تقویت خواهد شد. اگر روند صادرات این کشور به‌همین‌منوال ادامه یابد، بعید نیست که افغانستان در چند سال آینده به یک کشور کاملا صادراتی مبدل شود و محصولات آن جایگاه ویژه‌ای در بازارهای بین‌المللی پیدا کنند.
(dpmea.gov.af منبع:)
چالش‌های کشاورزی افغانستان
باوجود ظرفیت‌های فراوان کشاورزی در افغانستان، کمبود زیرساخت‌های آبیاری، خشکسالی، محدودیت‌های بازار و موانع ساختاری از جمله چالش‌های اصلی این بخش در آن است.
رویای خودکفایی کشاورزی در افغانستان دست‌نیافتنی است
باوجود تلاش طالبان برای توسعه کشاورزی و گسترش بازارهای تجاری خود، برخی منتقدان از جمله مجله دیپلومات ام‌روز، پنجشنبه ۲۶سپتامبر با نشر گزارشی گفت، «رویای خودکفایی کشاورزی» که طالبان به‌دنبال آن است، دست‌نیافتنی است. دیپلومات ام‌روز در این گزارش به چند و چون این برنامه پنج‌ساله پرداخته و افزوده است، چالش‌های فراروی طالبان، رسیدن به خودکفایی زراعتی را برای این گروه دست‌نیافتنی می‌کند.
در این گزارش آمده است؛ باوجود برنامه‌ها و اقداماتی که طالبان در بخش‌های متفاوت اقتصادی از جمله سکتور زراعت و کشاورزی در سر داشته و شماری را عملی کرده‌اند؛ بیشتر از ۱۵میلیون نفر در افغانستان با ناامنی حاد غذایی روبه‌رو هستند و میلیون‌ها نفر به کمک نیاز دارند.
به‌گفته وی؛ تغییرات اقلیمی، خشکسالی مداوم افغانستان، بادهای مناطقی همچون نیمروز و کاهش باران در مناطق کشاورزی قندهار؛ همگان در شمار چالش‌هایی هستند که رژیم طالبان برای دستیابی به موفقیت در کشاورزی فراروی خود دارد.
همچنین همسایگان افغانستان به کانال قوش‌تپه که قسمتی از برنامه طالبان برای حل مشکل کمبود فزاینده آب برای آبیاری زمین‌های زراعتی و رونق گرفتن کشاورزی بوده نیز، اعتراض کرده است و با تکمیل کار آن مخالفت کرده‌اند.
و نیز نبود کمک‌ها، نبود رسمیت و مشروعیت بین‌المللی، نبود زیرساخت‌های موردنیاز و نرخ پایین سرمایه‌گذاری در افغانستان برنامه طالبان برای رسیدن به خودکفایی کشاورزی را دست‌نیافتنی می‌کند. این گزارش در حالی به‌نشر می‌رسد که طالبان از آغاز حاکمیت خویش در افغانستان تاکنون، مدعی شده‌اند که کشت کوکنار را متوقف کرده و برنامه‌ای برای جاگزین کردن کوکنار و حشیش با دیگر محصولات کشاورزی داشته‌اند.
