پیش‌بینی کاهش تولید کلزا به ۲۷۰هزارتن در امسال

علیقلی ایمانی، مدیر بنیاد ملی گندمکاران در گفت‌وگو با مهر گفت: کاهش بارش و خشکسالی موجب شد تا کشت محصولاتی چون کلزا، جو و گندم در سال زراعی روند کاهشی در پی داشته باشد.

وی با بیان اینکه امسال سطح زیرکشت کلزا در این استان کاهش یافته است، افزود: از مجموع ۷۰ هزارهکتار برنامه سطح زیرکشت کلزا پیش‌بینی می‌شود که کمتر از ۴۰هزار هکتار کشت کلزا در گلستان برسد.

علی‌قلی ایمانی، مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران درباره وضعیت تولید امسال کلزا (دانه روغنی) گفت: در سال زراعی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ در زمان کشت کلزا در بسیاری از مناطق بارندگی نداشتیم، به‌طوری‌که کشت انجام شد، اما همچون گندم بخشی از محصولات سبز نشدند. وقتی هنوز کلزای کاشته‌شده، سبز نشده، کشاورز دوباره مبادرت به کاشت گندم کرده است.

وی ادامه داد: استان گلستان در موضوع الگوی کشت حدود ۷۰هزار هکتار سهمیه کشت کلزا داشته است. عمده کشت کلزا کشور در این استان انجام می‌شود. سال ۱۴۰۲ از حدود ۲۶۰هزار تن کلزای به‌دست‌آمده در کشور، حدود ۱۱۰هزار تن آن مربوط به استان گلستان بوده که تحویل شد.

مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران با بیان اینکه امسال سطح زیر کشت کلزا در این استان کاهش یافته است، اظهار کرد: از ۷۰هزار هکتار پیش‌بینی‌شده به زیر ۴۰ هزار هکتار کشت کلزا در گلستان رسیده است. همین کشت هم به‌دلیل خشکسالی، سرمای خشک و… رشد مناسبی نداشته است.

وی عنوان کرد: سال گذشته از ۱۳۰هزار هکتار کشت کلزا در کشور حدود ۲۷۰ هزار تن کلزا برداشت شد، پیش‌بینی می‌شود این عدد در سال زراعی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ کمتر باشد، زیرا هم سطح زیرکشت کاهش یافته و هم عملکردها مناسب نیست. بخشی از عملکرد نامناسب هم به گرانی و کمبود آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی برمی‌گردد.

این در حالی است که به‌گفته کارشناسان، نیاز کشور حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تن دانه کلزا برآورد می‌شود.

نیاز کشور به ۳.۵میلیون تنی کلزا

براساس آمار گمرک و انجمن صنفی صنایع روغن‌کشی ایران، در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۳ دانه‌های سویا به‌میزان ۱.۲۷۱.۷۹۶ تن به ارزش ۷۷۵.۱۴۵ هزار دلار، کلزا ۱.۰۱۴ تن به ارزش ۵۷۲ هزار دلار، پنبه‌دانه ۱۶۶ تن به ارزش ۵۲۵ هزار دلار، کنجد ۲۷.۶۶۲ تن به ارزش ۵۰.۷۸۵ هزار تن وارد شده است.

مجموع واردات دانه‌ها در سال ۱۴۰۲ حدود ۱.۴۶۰.۶۴۷ تن به ارزش ۱.۰۸۷.۴۰۳ هزار دلار و در سال ۱۴۰۳ حدود ۱.۳۰۰.۶۳۸ تن به ارزش ۸۲۷.۰۲۷ هزار دلار است که این آمار نشان‌دهنده کاهش ۱۱درصدی وزنی و ۲۴درصدی واردات است.

رشد ۶۴۶ درصدی واردات کنجاله به کشور

در شش‌ماهه اول سال ۱۴۰۳، میزان واردات کنجاله‌های سویا ۱.۵۴۹.۳۱۶ تن به ارزش ۹۱۵.۵۳۱ هزار دلار، پنبه‌دانه ۹.۱۰۰ تن به ارزش ۳.۳۹۷ هزار دلار، آفتابگردان به میزان ۵۰.۸۲۶ به ارزش ۱۷.۴۱۸ هزار دلار و کلزا به میزان ۸.۶۷۹ تن و به ارزش ۲.۲۳۶ هزار دلار بوده است.

این آمارها نشان‌دهنده افزایش کلی میزان واردات کنجاله به میزان ۶۴۶ درصد از نظر وزنی و ۵۵۸ درصد از نظر ارزشی است که از این میزان واردات بیشترین میزان متعلق به کنجاله سویا است که سهم رشد ۷۴۱ درصدی از نظر وزنی و ۶۰۲ درصدی از نظر ارزشی را به خود تخصیص داده است.

باتوجه به اینکه یکی از عوامل محدودکننده کشت کلزا در تمامی نقاط دنیا، وجود علف‌های هرز است. این گیاهان که اغلب با کلزا رقابت تنگاتنگی دارند، در زمان برداشت کلزا مشکل جدی ایجاد می‌کنند، زیرا در زمان رسیدن کلزا، علف‌های هرز به‌صورت خیس و نارس در سطح مزرعه پراکنده‌ هستند و بر عملکرد تاثیر می‌گذارند. همچنین رواج علف‌های هرز ادوات و برداشت محصول را با مشکل مواجه می‌کند. اغلب راننده‌های کمباین مجبور به پیاده شدن و رفع گرفتگی چرخ دنده‌های قسمت جلوی کمباین می‌شوند. همچنین علف‌های هرز وارد مخزن شده و موجب ناخالصی بخصوصی در تولید می‌شوند. بر همین اساس در این مطلب به بررسی راه‌های کاهش این علف‌های هرز پرداخته‌ایم.

کلزا، ضدعفونی‌کننده خاک و مهار علف‌های هرز

احمد خنیفرزاده، کارشناس اداره ترویج و آموزش جهادکشاورزی شهرستان شوش در گفت‌وگو با روزنامه صمت با بیان اینکه، علت اصلی افزایش عملکرد زراعت بعد از کلزا، همین خاصیت قارچ‌کشی ریشه کلزاست و نه شخم بیولوژیکی، گفت: عمق ریشه کلزا به ۲۰سانتیمتر می‌رسد.بنابراین فرضیه شخم بیولوژیکی کلزا، زمانی ثمر می‌دهد که شرایط رشدی برای ریشه مانند تهویه کافی و رطوبت مناسب در خاک وجود داشته باشد.

این کارشناس کشاورزی ادامه داد: ریشه کلزا ترشحاتی از جنش قارچ‌کشی دارد که بیماری‌های خاک را کنترل می‌کند. بر همین اساس کودهای زیستی با منشأ باکتری را می‌توان در کشت کلزا استفاده کرد، اما استفاده از کودهایی که منشأ قارچی دارد، اغلب با محدودیت مواجه می‌شود.

وی همچنین بااشاره به تولید اخیر یک کود زیستی با منشأ قارچ ادامه داد: این کود در کشت کلزا استفاده می‌شود، اما عموما در کشت کلزا رایج نیست، چراکه ریشه کلزا قارچ‌کش بوده و ترشحات آن موجب می‌شود که تمام مواد زیستی با منشأ قارچ از بین بروند.

خنیفرزاده تاکید کرد: علف‌های هرز بسیار قدرت تطبیق‌پذیری با محیط دارند و بر همین اساس بشر باوجود سم‌پاشی‌های متفاوت و چندساله، هنوز قدرت از بین بردن ریشه آنها را نیافته است، زیرا آنها با سیستم‌های پیچیده‌ای که دارند، بقای خود را تضمین می‌کنند.

وی ادامه داد: کشاورزان می‌توانند به‌منظور مهار علف‌های هرز زمین‌های کشاورزی خود علاوه بر سم از کولتیواتور استفاده کنند، زیرا تنها استفاده از سم برای مبارزه با علف‌های هرز صحیح نبوده و کشاورزان باید با استفاده از کولتیواتور در ردیف بین کلزای خود با علف‌های هرز مبارزه کنند.

این کارشناس کشاورزی تشریح کرد: اگر علف‌های هرز در مراحل اولیه رشد مهار شوند، کلزا رشد کرده و با شاخه‌دهی و سایه‌افکنی به‌عنوان رقیب قوی‌ برای علف‌های هرز تبدیل خواهد شد، در نتیجه بدون استفاده از قارچ‌کش، عملکرد افزایش خواهد یافت، بنابراین با استفاده از سم، کولتیواتور و همچنین میزان مناسب از بذر بهره‌وری در کشت کلزا افزایش خواهد یافت. هرچه میزان بذر کشت‌شده کمتر باشد، فضای مناسبی برای رویش علف‌های هرز وجود خواهد داشت، بنابراین نباید اجازه داد که با کشت میزان کم بذر، علف‌های هرز بیشتری در زمین‌های کشاورزی رشد و نمو پیدا کنند. با استفاده از بسته‌های زراعی مناسب شامل استفاده از ماشین‌آلات، مشورت با کارشناسان، بذر و سم و کود مناسب می‌توان به محصول بهتری دست یافت.

سخن پایانی

باتوجه به اینکه یکی از چالش‌های امنیت غذایی کشور، تامین روغن است، به‌دلیل آنکه درصد روغن و کیفیت روغن کلزا در مقایسه با دیگر گیاهان دانه روغنی زیاد است، یکی از گیاهان موردتوجه در تهیه روغن محسوب می‌شود.

از طرف دیگر، پس از استحصال روغن از آنها، کنجاله موجود، خوراک دام می‌شود که این کنجاله‌ها سرشار از پروتئین هستند. همچنین مصرف کم آب که آن را جزو گیاهان کم‌آب‌بر قرار داده؛ در کنترل بیماری‌ها، آفات و علف‌های هرز مزارع موثر است.

 قابلیت کشت در اغلب خاک‌ها، افزایش عملکرد گندم با افزایش مواد آلی خاک و ارتقای حاصلخیزی آن، رونق زنبورداری با گل‌دهی در زمانی که گل‌های دیگری در دسترس نیست، از جمله فواید کاشت گیاه کلزا است. بر همین اساس نیاز است تا با حل مشکلات و چالش‌های کشاورزان با افزایش انگیزه، کشت این محصول را افزایش داد.