همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، ترامپ جنگ تعرفه‌ای خود را علیه بسیاری از کشورها آغاز کرده است. تصمیم اخیر او برای اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات فولاد و آلومینیوم به ایالات‌متحده، نه‌تنها نشان‌دهنده تنش‌های فزاینده در تجارت جهانی فولاد است، بلکه به‌طورخاص صنایع فولاد کشورهایی چون چین، ایران و دیگر تولیدکنندگان بزرگ را در معرض تغییرات جدی قرار می‌دهد. این اقدام که عموما و بدون استثنا بر تمام کشورها اعمال می‌شود، می‌تواند دگرگونی‌های عمده‌ای در توزیع و تجارت جهانی فولاد ایجاد کند.

اعمال تعرفه‌های ۲۵درصدی بر واردات فولاد و آلومینیوم به ایالات‌متحده که از ۴ مارس اجرایی می‌شود، به‌طور بی‌سابقه تمامی تولیدکنندگان خارجی را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. این تصمیم نه‌تنها با هدف حمایت از صنعت فولاد داخلی امریکا انجام ‌شده، بلکه ممکن است باعث افزایش جنگ‌های تجاری میان امریکا و کشورهای بزرگ تولیدکننده فولاد مثل چین، هند و اتحادیه اروپا شود.

در این وضعیت، ایران که تا حد زیادی از تنش‌های تجاری بین‌المللی به‌ویژه با چین و امریکا تاثیر نمی‌پذیرد، می‌تواند از این تحولات به‌عنوان فرصتی برای تقویت صادرات خود به بازارهای جدید بهره‌برداری کند. باتوجه به مزیت‌های رقابتی ایران در تولید فولاد با نرخ کمتر و ظرفیت‌های تولیدی زیاد، این کشور قادر خواهد بود، سهم بیشتری از بازارهای جهانی فولاد به‌ویژه در کشورهای جنوب‌شرقی آسیا و افریقا را به‌دست آورد. ایران همچنین می‌تواند با استفاده از این موقعیت‌ها، رقابت خود را در برابر تولیدکنندگان بزرگ مانند چین و هند تقویت کند.

یکی از چالش‌های اصلی صنعت فولاد ایران در سال‌های اخیر، نوسانات شدید نرخ جهانی فولاد و مواد اولیه نظیر سنگ‌آهن و بیلت است. در ماه فوریه۲۰۲۵، نرخ سنگ‌آهن به ۱۰۷.۳۶ دلار به‌ازای هر تن رسید که تاثیر زیادی بر هزینه‌های تولید فولاد در سطح جهانی دارد. ایران که عمدتا به واردات سنگ‌آهن از منابع داخلی و بین‌المللی وابسته است، با نوسانات نرخ این ماده اولیه می‌تواند با مشکلاتی در تامین هزینه‌های تولید روبه‌رو شود.

بااین‌حال، ایران از این‌رو که نرخ بیلت تولیدی خود را ثابت نگه داشته است، می‌تواند در مقابل کاهش نرخ بیلت در بازارهای جهانی، مزیت رقابتی به‌دست آورد. این ثبات قیمتی می‌تواند ایران را در رقابت‌های بین‌المللی به‌ویژه در بازارهای صادراتی جنوب‌شرقی آسیا و افریقا، در موقعیت بهتری قرار دهد. در نتیجه، توجه به بازارهای کم‌رقابت‌تر و ایجاد روابط تجاری مستقیم با کشورهای در حال ‌توسعه می‌تواند به ایران کمک کند، از این نوسانات نرخ به‌نفع خود بهره‌برداری کند.

تولید فولاد ایران در سال ۲۰۲۴ با رشد محدود همراه بود و میزان تولید آن در کشور به ۳۱ میلیون تن رسید. این رشد اگرچه پایین بوده، اما ایران همچنان جایگاه دهم را در میان تولیدکنندگان فولاد (خام) در سطح جهانی حفظ کرده است. طبق جدول انجمن جهانی فولاد، ایران به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی در صنعت فولاد جهان به‌شمار می‌رود. صنعت فولاد ایران نه‌تنها به‌عنوان یکی از ارکان اصلی تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور، بلکه در ایجاد اشتغال و تقویت درآمدهای غیرنفتی نقش بسیار مهمی دارد. در سال ۲۰۲۴، صادرات فولاد ایران به ۲.۹ میلیارد دلار رسید که نشان‌دهنده اهمیت این صنعت در تقویت اقتصاد ملی و جایگاه ایران در تجارت جهانی فولاد است. همچنین، این صنعت در دوره‌های بحران اقتصادی و تحریم‌ها، به‌ویژه در شرایط قطع دسترسی به درآمدهای نفتی، به‌عنوان منبع مهم درآمدی عمل کرده است.

باتوجه به جایگاه فعلی ایران در صنعت فولاد و روند رشد صادرات، این صنعت در سال‌های اخیر رشد چشمگیری را تجربه کرده و در حال ‌حاضر یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد در خاورمیانه به‌شمار می‌آید. با پیش‌بینی رشد ۱.۲ درصدی تقاضای جهانی فولاد در سال ۲۰۲۵، ایران می‌تواند از این فرصت بهره‌برداری کند و نقش خود را در کسب‌وکار جهانی فولاد بیش‌ازپیش تقویت کند.

یکی از مشکلات کلیدی صنعت فولاد ایران که باید به‌طورویژه به آن رسیدگی شود، کمبود منابع انرژی به‌ویژه در فصل‌های گرم است که موجب اختلال تولید فولاد و کاهش تولید به میزان ۷۰۰هزار تن در سال گذشته شد. این مشکل به‌ویژه در صنایع انرژی‌بر مانند فولاد اهمیت پیدا می‌کند، چراکه تامین انرژی پایدار و کافی برای ادامه تولید حیاتی است. پیش از ورود شرکای جدید به بازار فولاد خاورمیانه و گسترش بازار زنجیره محصولات، ایران باید به‌سمت بهینه‌سازی مصرف انرژی و بهره‌برداری بهینه از ظرفیت‌های داخلی حرکت کند. بهره‌برداری از ظرفیت‌های نهفته در بازار انرژی و تطبیق با شرایط جهانی می‌تواند به صنعت فولاد کمک کند با بحران‌های انرژی مقابله کند و تولید را به‌طورمستمر ادامه دهد.

در شرایط فعلی، برای اینکه ایران بتواند در بازار جهانی فولاد جایگاه خود را تقویت کند، باید بر بهبود کارآیی تولید و گسترش بازارهای صادراتی تمرکز کند. بروزرسانی برخی تکنولوژی‌های تولید و بهبود تامین انرژی می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و افزایش رقابت‌پذیری کمک کند. علاوه بر این، تقویت روابط تجاری و همکاری‌های بین‌المللی، فرصت‌هایی برای جذب سرمایه‌گذاری و توسعه صادرات فراهم می‌آورد.

با این حال، تحولات جهانی مانند نوسانات نرخ فولاد و تصمیمات تجاری بزرگ که بر بازار تاثیر می‌گذارند، از جمله اقدامات ترامپ، چالش‌هایی هستند که نیاز به واکنش سریع و هوشمندانه دارند. فعالان و سیاست‌گذاران صنعت فولاد ایران باید این چالش‌ها را با آمادگی مدیریت کرده و براساس تغییرات جهانی، استراتژی‌های مناسب اتخاذ کنند. به‌این‌ترتیب، با بهره‌گیری از این راهبردها، ایران می‌تواند به رشد اقتصادی پایدار دست یابد و جایگاه خود را در بازار جهانی فولاد مستحکم‌تر کند.