روی چهارمین فلز پرکاربرد جهان پس از آهن، آلومینیوم و مس محسوب می‌شود که مصارف فراوانی در بخش‌های مختلف به‌ویژه گالوانیزه دارد. از طرفی باتوجه به نقش پراهمیت گالوانیزاسیون در تولید آهن و فولادهای گالوانیزه، نمی‌توان از کاربرد روی در صنایعی همچون خودروسازی، ساختمان‌سازی و انتقال انرژی غافل شد. در حال‌ حاضر بخش عمده بازار جهانی روی در اختیار دو غول اقتصادی و فولادساز بزرگ جهان یعنی چین و هند است و میزان تقاضای این فلز در کشورهای مذکور، تاثیر بسزایی بر نرخ آن در بورس فلزات لندن «LME» دارد؛ اگرچه اتحادیه اروپا و امریکا را نیز باید در بازار جهانی روی سهیم دانست، اما باتوجه به رکود اقتصادی که به‌تازگی کشورهای مطرح اروپایی با آن مواجه شده‌اند، نقش دو کشور هند و چین در این بازار موثرتر بوده است.

در حالی که نرخ سرب که نام آن همواره در کنار روی به‌میان می‌آید، طی سالیان اخیر معمولا در بازه هزار و ۸۰۰ تا دو هزار و ۲۰۰ دلار به‌ازای هر تن در نوسان بوده، اما نرخ روی با جهشی چشمگیر مواجه شده و در سال ۲۰۲۲ میلادی، به بیش از 4 هزار و ۵۰۰ دلار به‌ازای هر تن نیز افزایش یافته است. با این وجود، نرخ روی در یک سال اخیر در بازه تقریبی 2 هزار و ۴۰۰ تا 3 هزار و ۲۰۰ دلار به‌ازای هر تن در نوسان بوده و پیش‌بینی می‌شود نرخ این فلز طی یک دهه آینده، ۳ تا ۴ درصد افزایش را تجربه کند.

در ایران به‌عنوان یکی از کشورهای مطرح معدنی و فلزی جهان، مصرف روی در حدود یک‌چهارم تا یک‌ششم میزان تولید این فلز برآورد شده است و بر همین اساس، بخش عمده روی تولیدشده در داخل باید روانه بازارهای صادراتی شود. در واقع صنعت روی، یک صنعت صادرات‌محور در کشور به‌شمار می‌آید که متاسفانه همین مسئله، امروزه به یکی از مهم‌ترین پاشنه‌آشیل‌های آن تبدیل شده است. وضع بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های خلق‌الساعه مانند رفع تعهد ارزی، صادرات روی را ب‌شدت مختل کرده و منجر به زیانده شدن شرکت‌های بزرگی که پیش‌تر همگی سودده بودند، شده است. در حالی که کشور ما از ذخایر معدنی غنی سرب و روی برخوردار است و برای مثال میزان تولید کنسانتره سولفور روی در فاز نخست مهدی‌آباد (به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین معادن سرب و روی جهان) به حدود ۶۰۰ تن در روز می‌رسد، مشخص نیست که چرا صنعت روی باید به چنین وضعیتی دچار شود!

یکی دیگر از مهم‌ترین چالش‌هایی که نه‌تنها فعالان صنعت روی بلکه تمامی صنایع کشور در سال‌های اخیر با آن دست‌وپنجه نرم کرده‌اند، ناترازی انرژی بوده است. الکترووینینگ، یک فرآیند کاربردی و انرژی‌بر در تولید روی محسوب می‌شود و سیستم فنی آن به‌گونه‌ای طراحی شده است که اگر برق هنگام اجرای فرآیند به‌مدت بیش از دو ساعت قطع شود، تولید محصول نهایی از طریق الکترووینینگ تا چند روز مختل خواهد شد. علاوه بر قطعی برق، افزایش بی‌رویه و غیرکارشناسانه نرخ این حامل انرژی نیز، نفس‌های تولیدکنندگان روی را به‌شماره انداخته است.

با علم به اینکه تولید جهانی روی از 3 حلقه معدن، فرآوری و استحصال تشکیل شده ، متاسفانه حلقه فرآوری در ایران مهجور واقع شده است و در حالی شاهد استفاده از خاک‌های کربناته در کارخانه‌های تولید شمش روی هستیم که استاندارد روز دنیا در این زمینه، استفاده از سولفور روی و بکارگیری فرآیند تشویه است؛ اگرچه این فرآیند در یکی از واحدهای تولید روی کشور عملیاتی شده است، اما سایر شرکت‌های فعال از خاک کربناته معدن انگوران استفاده می‌کنند که متاسفانه این برداشت بی‌رویه، منجر به اتمام ذخایر کربناته این معدن شده و تولیدکنندگان روی را، ناچار به واردات خاک از کشورهای مراکش، افغانستان و ترکیه کرده است.

در همین راستا، ضرورت دارد واحدها و کارگاه‌های متوسط و کوچک‌مقیاسی که در شهرک‌های صنعتی مختلف کشور در حال فعالیت هستند، تجمیع شده و تمام تلاش خود را در قالب یک ساختار واحد برای پیاده‌سازی فرآیند تشویه که استانداردترین روش کنونی تولید روی در جهان است، به‌کار گیرند. از طرفی، توصیه می‌شود که مسئولان و سیاست‌گذاران بخش معدن و صنعت، در جریان شرایط و چالش‌های کنونی در صنعت روی کشور (به‌ویژه در حوزه صادرات) از طریق دیدار و گفت‌وگوهای دوجانبه با تعدادی از فعالان این صنعت قرار بگیرند؛ چراکه اگر هرچه سریع‌تر تمهیدات لازم برای رفع موانع و محدودیت‌های موجود اندیشیده نشود، صنعت روی با سرعت بیشتری نسبت به قبل در مسیر نابودی قرار خواهد گرفت. در حال‌ حاضر بسیاری از کارگاه‌های کوچک و متوسط تولید شمش روی فعالیت خود را متوقف کرده‌اند و ادامه حیات کارخانه‌های بزرگ‌مقیاس نیز در گرو بکارگیری تکنولوژی‌های پیشرفته مانند بیولیچینگ و لیچینگ تحت‌فشار است. در چنین شرایطی، اهمیت سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی کارخانه‌های تشویه توسط هلدینگ‌های بزرگ معدنی و صنعتی بیش از پیش احساس می‌شود؛ چراکه در صورت تحقق این مهم، ایران به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان روی منطقه و جهان تبدیل خواهد شد و می‌توان نسبت به آینده این صنعت امیدوار بود.