فرصت یا چالش برای بازار شب عید!
با نزدیک شدن به ایام نوروز، نمایشگاه‌های بهاره در سراسر کشور فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. این نمایشگاه‌ها که به‌عنوان یکی از برنامه‌های تنظیم بازار و حمایت از تولید داخلی شناخته می‌شوند، با هدف عرضه مستقیم کالاهای موردنیاز مردم و حذف واسطه‌ها برگزار می‌شوند. برگزاری این رویدادها معمولا با استقبال گسترده مردم همراه است، اما در سال‌های اخیر انتقادات متعددی نیز به نحوه برگزاری و تاثیر آن بر بازار مطرح شده است. برخی کارشناسان این نمایشگاه‌ها را فرصتی برای تهیه کالاهای موردنیاز مردم با نرخ مناسب می‌دانند، در حالی که عده‌ای دیگر معتقدند این رویدادها به‌دلیل مشکلات ساختاری و نبود نظارت کافی، نتوانسته‌اند اهداف خود را به‌درستی محقق کنند.
اصناف دل خوشی از نمایشگاه بهاره ندارند
جنب‌وجوش برای رسیدن به لحظه «یامقلب‌القلوب‌والابصار» در خانه‌های ایرانی از تماس با قالیشویی و باز کردن پرده‌ها آغاز می‌شود. هرساله خانواده‌ها همان‌گونه که قلب‌ها و حال خود را تغییر می‌دهند، به‌دنبال تغییر ظاهر خود نیز هستند که بعد از خانه‌تکانی از اهمیت خاصی برخوردار است. از سال‌های نه‌چندان‌دور، اصناف و سازمان بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت استان‌ها نمایشگاه‌های عرضه کالاهای اساسی بهاره را برگزار می‌کنند که در این نمایشگاه‌ها کیف، کفش، پوشاک و کالاهای اساسی عرضه می‌شود.
نمایشگاه‌های بهاره هرساله با خود حواشی جالب‌توجهی را به‌همراه دارند؛ این نمایشگاه‌ها در راستای این هدف برگزار می‌شوند که با ارائه تخفیف و حذف واسطه‌گران، کمک‌رسان به اقتصاد خانواده‌ها باشند. در کنار نمایشگاه‌های بهاره، بازار هم بیکار نیست و به فعالیت‌های خود می‌پردازد، اما نکته قابل‌توجه این است که برگزاری نمایشگاه‌های بهاره در حالی که بازار در شرایط رکود نسبی به‌سر می‌برد تاحدودی جای سوال دارد و کسبه سطح خیابان به‌شدت نسبت به برگزاری نمایشگاه‌های فصلی اعتراض دارند.
نقاط قوت و ضعف نمایشگاه‌های بهاره
با برگزاری این نمایشگاه‌ها در نقاط مختلف شهرها، شهروندان می‌توانند به‌راحتی به انواع کالاهای اساسی، از جمله پوشاک، مواد غذایی و لوازم‌خانگی دسترسی داشته باشند. حذف واسطه‌ها و عرضه مستقیم محصولات توسط تولیدکنندگان، باعث کاهش نرخ کالاها در مقایسه با بازارهای سنتی می‌شود که این امر برای اقشار کم‌درآمد جامعه، مزیت قابل‌توجهی محسوب می‌شود. این نمایشگاه‌ها به تولیدکنندگان داخلی فرصت می‌دهند تا محصولات خود را بدون نیاز به واسطه‌ها به‌طورمستقیم به‌دست مصرف‌کنندگان برسانند که این امر می‌تواند به رونق تولید ملی کمک کند.
در نقطه مقابل یکی از مهم‌ترین نقدهایی که در سال‌های اخیر به نمایشگاه‌های بهاره وارد شده، عرضه کالاهایی با کیفیت پایین است. برخی مصرف‌کنندگان از خرید اجناسی که استانداردهای لازم را ندارند یا کیفیت آنها نسبت به بازار پایین‌تر است، ابراز نارضایتی کرده‌اند. همچنین باوجود ادعای عرضه کالاها با نرخ پایین‌تر، برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند که در بعضی غرفه‌ها، قیمت‌گذاری‌ها چندان شفاف نیست و در برخی موارد کالاهای خارجی به‌جای تولیدات داخلی عرضه می‌شوند. بسیاری از اتحادیه‌ها و اصناف معتقدند، برگزاری نمایشگاه‌های بهاره باعث کاهش فروش در واحدهای صنفی می‌شود و به کسب‌وکارهای کوچک آسیب می‌زند، به‌ویژه در شرایط اقتصادی کنونی، این موضوع به دغدغه‌ای جدی برای اصناف تبدیل شده است. از سوی دیگر، کمبود امکاناتی مانند پارکینگ، سرویس‌های بهداشتی مناسب و فضای استراحت از دیگر مشکلاتی است که همواره در نمایشگاه‌های بهاره دیده شده و نارضایتی مردم را در پی داشته است.
برگزاری نمایشگاه بهاره از ۸ اسفند
حمیدرضا رستگار، رئیس اتاق اصناف تهران ضمن اعلام زمان برگزاری نمایشگاه بهاره به صمت گفت: اصناف هرساله برای پایان سال، خدمات ویژه‌ای برای مردم در نظر دارند، از این‌رو امسال هم براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار به‌دنبال برگزاری مناسب نمایشگاه بهاره ۱۴۰۳ هستیم که در راستای حمایت از تولید ملی است.
رستگار برگزاری این نمایشگاه را فرصتی برای تولیدکنندگان عنوان کرد و گفت: سعی بر این است که با برگزاری نمایشگاه بهاره، فرصتی به تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان داده شود و در این بین اگر برای اصناف مشکلاتی به‌وجود بیاید، هرگز اقدام به برگزاری نمایشگاه نخواهیم کرد.
رئیس اتاق اصناف تهران ادامه داد: اتاق اصناف همواره به‌دنبال پایین‌ترین نرخ سود کالاهای عرضه‌شده در نمایشگاه بهاره است، اما عده‌ای برای این نمایشگاه‌ها کیسه دوخته‌اند. برخی با دامن زدن به بازارهای غیررسمی، باعث نگرانی صنوف دارای مجوز و بر هم زدن قیمت‌ها و کیفیت کالاهای سبد خانوارها در پایان سال هستند.
وی با تاکید بر اینکه غرفه‌داران این نمایشگاه باید حتما دارای مجوز کسب‌وکار باشند، افزود: زمانی که در رقابت با نمایشگاه بهاره به هر فروشنده و دستفروشی اجازه ارائه کالا بدون نظارت بر نرخ و کیفیت می‌دهند، نگرانی مردم را در این روزهای پایانی سال افزایش می‌دهند. شهرداری همزمان با برگزاری نمایشگاه بهاره باید با هماهنگی‌های لازم، ساماندهی دستفروشان را در اولویت قرار دهد تا این مشکل مانع خدمات‌رسانی صنف‌های مختلف به مردم در نمایشگاه بهاره نباشد.
وی گفت: توزیع و خدمات کالا به هر نوع برعهده صنوف است و هیچ سازمان، ارگان و دستگاهی اجازه دخالت در امور نمایشگاه را ندارد. نمایشگاه بهاره فرصتی برای صنوفی است که مجوز کسب‌وکار از اتاق اصناف دارند. عده‌ای مجوز برگزاری بازارچه‌هایی در زمین‌های خاکی را به افراد غیرمرتبط داده‌اند که با ورود به فضای نمایشگاهی، موجب نگرانی صنوف دارای مجوز می‌شوند. رستگار از حضور ناظران اتاق اصناف و تعزیرات در محل نمایشگاه بهاره خبر داد و گفت: نظارت بر کالاهای ارائه‌شده در نمایشگاه کاملا دقیق است. براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار و اتاق اصناف از ۸ تا ۱۷اسفند نمایشگاه بهاره ۱۴۰۳ در ۵ نقطه از شهر تهران برگزار می‌شود.
رستگار بااشاره به کالاهایی که در نمایشگاه بهاره ۱۴۰۳ عرضه می‌شود، گفت: این کالاها شامل پوشاک، کیف و کفش، آجیل، مواد غذایی سبد خانوار شامل برنج، روغن و حبوبات می‌شود که نرخ‌گذاری کالاهای ارائه‌شده در نمایشگاه بهاره، کاملا دقیق و براساس نرخ منصفانه است که موردتایید اتاق اصناف، واحدهای نظارتی و خود اصناف تعیین شده است. وی گفت: نصب نرخ کالا باتوجه به توانمندی‌ها الزامی است و این براساس سیاست حمایت از تولیدکننده، توزیع‌کننده و مصرف‌کننده است. رئیس اتاق اصناف تهران گفت: دستگاه‌های مختلف نباید در این نمایشگاه بهاره ورود کنند، چراکه اجازه مداخله را نمی‌دهیم و نمایشگاه باید در فضای کاملا شفاف و به دور از هر نوع تخلف برگزار شود.
شهرداری مجوز ستاد تنظیم بازار را ندارد
احمد ابوالحسنی، نایب رئیس اتاق اصناف تهران با بیان اینکه شهرداری بدون اخذ مجوز از ستاد تنظیم بازار اقدام به برگزاری نمایشگاه می‌کند به صمت گفت: متاسفانه شهرداری به‌جای اینکه مانع از سد معبر شود و فضای شهری را سر و سامان بدهد، پیاده‌روها را که محل عبور و مرور است، به فروشنده‌ها می‌فروشد و به آنها مجوز فروش در حاشیه خیابان‌ها را می‌دهد.
به‌گفته ابوالحسنی، در نمایشگاه بهاره نرخ کالا باید درج شود و ناظران اتاق اصناف، نماینده صمت و تعزیرات نیز برای نظارت حضور دارند. ابوالحسنی گفت: تا به امروز ۴ نقطه برای برگزاری نمایشگاه بهاره قطعی شده که شامل مصلای تهران، بوستان ولایت، فرهنگسرای اشراق و خاوران است و در حال پیگیری یک مکان دیگر نیز هستیم. به‌گفته وی، نمایشگاه بهاره از ۱۰ صبح تا ۹ شب از ۸ تا ۱۷اسفند برگزار خواهد شد و طی ماه مبارک رمضان زمان بیشتری در شب‌ها اختصاص خواهد یافت. نایب رئیس اتاق اصناف تهران تصریح کرد: جامعه مخاطب این نمایشگاه‌ها، طبقه متوسط رو به پایین است. کالایی که خریداری می‌شود نیز با 2 تا 3 نوع کیفیت و براساس قیمت‌گذاری اتاق اصناف است.
ابوالحسنی گفت: اجازه نمی‌دهیم که کالای بنجل وارد نمایشگاه بهاره شود و از سوی دیگر، نباید انتظار عرضه محصولات درجه یکی را داشته باشیم که در فلان مغازه عرضه می‌شود، چراکه خریدار ندارد.
عرضه مستقیم کالاهای اساسی در نمایشگاه‌های بهاره
اکبر فتحی درباره تامین مایحتاج ماه مبارک رمضان و عید نوروز، و همچنین پیش‌بینی خرید کالاهای اساسی سال آینده اظهار کرد: پیگیری‌های دقیق و مستمر به‌همراه برنامه‌ریزی برای بازار ماه مبارک رمضان و شب عید انجام شده است تا کالاهای موردنیاز سفره مردم به نرخ مناسب تامین و تدارک شود. معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی اظهار کرد: باتوجه به تاکید رئیس‌جمهوری، بازار ماه مبارک و شب عید در ستاد تنظیم بازار کشور به‌صورت‌جدی مورد رصد و پایش قرار می‌گیرد و بنا به وظایف ذاتی وزارت جهاد کشاورزی، این کار در قالب ستاد امنیت غذایی در دستور است.
همکاری فروشگاه‌های زنجیره‌ای در عرضه کالاهای اساسی و تخفیف ۱۰ تا ۱۵ درصدی سایر کالاها
به‌گزارش ایرنا، معاون وزیر جهادکشاورزی درباره جزئیات برنامه دولت برای تامین سفرهای مردم در ماه‌های پایانی سال اظهار کرد: جلسات اولیه با فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای تامین و عرضه کالا برگزار شده است تا کالاهای اساسی موردنیاز به نرخ تنظیم بازار در اختیار فروشگاه‌ها قرار بگیرد و آنان نیز متعهد شده‌اند که در ایام مذکور، محصولات را به نرخ مصوب دولتی همزمان با کالاهای اساسی عرضه کنند. به‌گفته فتحی، مقرر شده است تا سایر کالاها نیز حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد زیر قیمت، عرضه شوند.
همچنین معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی گفت: در کنار فروشگاه‌های زنجیره‌ای، همزمان نمایشگاه‌هایی برای عرضه کالا در سطح استان‌ها در حال برنامه‌ریزی است که در اسفند برگزار خواهد شد.
به‌گفته فتحی، این نمایشگاه‌ها محل عرضه مستقیم محصولات کشاورزی است، ضمن اینکه کالاهای اساسی وارداتی نیز در آنها عرضه خواهد شد.
وی افزود: بیشتر کالاها در نمایشگاه‌های بهاره، تولید داخل است و مستقیم و با قیمت‌های مناسب عرضه خواهند شد و هماهنگی با سایر دستگاه‌های مرتبط در استان‌ها با راهبری استانداری‌ها انجام می‌شود.
فتحی تصریح کرد: به استان‌ها اعلام کرده‌ایم که کالاهای اساسی سفره مردم اعم از برنج، روغن، شکر، خرما، گوشت قرمز و گوشت مرغ را به نرخ مناسب و با عرضه مستقیم به دست مصرف‌کنندگان برسانند.
آغاز توزیع میوه شب عید به استان‌ها از ابتدای ماه اسفند
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی با تاکید بر اینکه تامین میوه شب عید نیز در دستور کار است، اظهار کرد: میوه شب عید از طریق سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران تهیه و تدارک دیده و همچنین ذخیره‌سازی آن انجام شده است.
وی از آغاز حمل میوه شب عید به تمامی استان‌های کشور از محل مبادی تولید، تامین و ذخیره‌سازی از ابتدای اسفند جاری خبر داد و گفت: زمان توزیع میوه شب عید را کمیته‌های استانی اعلام می‌کنند که طبق روال هر سال در اواخر اسفند خواهد بود.
فتحی افزود: توزیع میوه شب عید برای دسترسی مردم از اواخر اسفند جاری آغاز و تا 13 فروردین سال جدید ادامه می‌یابد.
سخن پایانی
نمایشگاه‌های بهاره با هدف ارائه خدمات بهتر به مردم و حمایت از تولید داخلی برگزار می‌شوند، اما برای دستیابی به این اهداف، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق‌تر، نظارت موثرتر و بهبود زیرساخت‌ها وجود دارد. نظارت بر کیفیت و نرخ کالاها، ارائه امکانات رفاهی مناسب برای بازدیدکنندگان و ایجاد تعادل بین منافع تولیدکنندگان و اصناف می‌تواند به بهبود کیفیت این نمایشگاه‌ها کمک کند.
در نهایت، توجه به نقدهای مطرح‌شده و اصلاح نقاط ضعف، می‌تواند این نمایشگاه‌ها را به ابزاری کارآمدتر برای تنظیم بازار و رفاه عمومی تبدیل کند.
