سالی که نکوست از بهارش پیداست
فرش‌های آویزان شده از پشت‌بام که چکه‌های آب را نثارتان می‌کند یا آب‌وکفی که از حیاط یک خانه به کوچه هدایت می‌شود؛ تصاویری است که دیگر سال‌هاست کمتر به چشممان می‌خورد. مدت‌هاست که زندگی رنگ‌وبویی دیگر به خود گرفته و این ساختمان‌های غول‌پیکر، منجر به تغییر شکل بسیاری از فعالیت‌های روزمره شده‌اند.
فرش‌های آویزان شده از پشت‌بام که چکه‌های آب را نثارتان می‌کند یا آب‌وکفی که از حیاط یک خانه به کوچه هدایت می‌شود؛ تصاویری است که دیگر سال‌هاست کمتر به چشممان می‌خورد. مدت‌هاست که زندگی رنگ‌وبویی دیگر به خود گرفته و این ساختمان‌های غول‌پیکر، منجر به تغییر شکل بسیاری از فعالیت‌های روزمره شده‌اند. ماشین‌های قالیشویی دیگر جای کارگرانی که با چکمه‌های بلند و مشکی و پارویی بر دوش در کوچه‌های شهر می‌کشتند و هر چند دقیقه یکبار داد می‌زدند، « فرشیه، فرش» را گرفته‌اند. انگار رنگ‌وبوی عید هم با رفتن این قشنگی‌ها کمتر شده و حتی دیگر شست‌وشوی زیر و بم خانه و تمام وسایل‌اش دیگر مانند آن سال‌ها نیست. آمدن کرونا هم اساسا روال دید و بازدیدها و معاشرت‌ها رو تغییر داد. با این همه هنوز هم هستند افرادی که قبل از آمدن بهارخانوم باید حسابی «خانه‌تکانی» کنند. همین تکاپو آخر سال امید بسیاری از صنوف مانند قالیشویی، خشکشویی، شرکت‌های خدماتی و... است تا چرخ کسب‌وکارشان بچرخد.
شاید این بازار بی‌رونق جانی تازه بگیرد
پیش از اینکه این ساختمان‌های غول پیکر شهر را احاطه کنند، مشغله خانواده‌ها کمتر بود از طرفی خانه‌ها هم حیاط بزرگ داشتند، اعضای خانواده چند روزی از اسفند را وقف خانه و خانواده بودند تا با مشارکت هم خانه‌تکانی کنند. اما به مرور زمان وقتی خانه‌های حیاطدار جای خود را به آپارتمان‌های سر به فلک کشیده دادند، شست‌وشوی فرش‌ها هم به قالیشوییها واگذار شد. از طرفی از آن‌جا که این قوطی کبریت‌های بلند قامت حمام‌های کوچکی دارند و دیگر حیاطی برای طناب‌کشی از این دیوار تا آن دیوار وجود ندارد هم وجود ندارد، پس وظیفه شستن و خشک کردن پرده‌ها هم به خشکشویی‌ها واگذار شد. اصلا اگر اعضای خانواده همچنان برای کارهای عید دست به‌دست هم دهند، فشار آب آنقدر کم شده که دیگر امکان شست‌وشوی فرش و پرده و شستنی‌های بزرگ را در خانه نمی‌دهد، به همین دلایل بازار قالیشویی‌های صنعتی و نیمه صنعتی حسابی داغ شده است. هرچند که گاهی تقاضای بالا در ایام پایانی سال منجر به تاخیر و بی‌برنامگی‌هایی در روند کاری قالیشوییها شده و به گلایه و اعتراض مشتریان ختم می‌شود. به همین دلیل برخی معتقدند تا پیش از اسفند باید فرش‌های خود را به قالیشویی بدهید تا حداقل استرس تحویل به موقع فرش را نداشته باشید.
بااین همه وقتی پای حرف فعالان این صنف می‌نشینی از کسادی کسب‌وکار گلایه دارند و می‌گویند مدت‌هاست کسب‌وکار این دو صنف سوت‌وکور است. قالیشوییها و خشکشویی‌ها به امید روزهای پایانی سال هستند که شاید کسب‌شان، تکانی بخورد و این بازار کم‌رونق جانی تازه گیرد.
افزایش تعرفه ۳۵ درصدی قالیشوییها
حجت محمدی کمسرخ، رئیس اتحادیه قالیشویان تهران در رابطه با تغییر تعرفه برخی از قالیشوییها در روزهای پایانی سال به صمت گفت: هیچ تعرفه و نرخ خدماتی بدون مجوز تغییر نخواهد کرد. هر سال معمولا دی یا بهمن درخواست تغییر تعرفه خدمات از سوی اتحادیه قالیشویان به اتاق اصناف ارسال می‌شود. درخواست‌ها پس از بررسی در کمیته نرخ‌گذاری اتاق اصناف تهران به وزارت صمت ارسال در صورت تایید موضوع به کمیته نرخ‌گذاری و کمیسیون نظارت اتاق ابلاغ می‌شود. البته تغییر تعرفه خدمات قالیشویی در سال ۱۴۰۲ هنوز نهایی و ابلاغ نشده اما نسبت به سال گذشته افزایش قیمتی ۳۵ درصدی خواهیم داشت. وی با بیان اینکه اتحادیه درخواست افزایش۷۰ درصدی در نرخ تعرفه خدمات قالیشوییها را داشت که با آن موافقت نشد، افزود: تورم ۵۰ درصد است اما با افزایش نرخ ۳۵ درصدی برای قالیشوییها موافقت می‌کنند! این در حالی است که هر بار با نوسانات نرخ دلار نرخ همه کالاها افزایش می‌یابد.
محمدی با توجه به مالیات‌های سنگین این صنف گفت: متاسفانه برخی از قالیشوییها به دلیل قوانین متعدد محدودیت‌ساز و نرخ مالیات، برای ماندگاری دست به فعالیت غیرمجاز می‌زنند. از سوی دیگر تاسیس قارچ‌گونه قالیشویی‌های غیرمجاز نیز بر مشکلات فعالان این صنف افزوده و نظارتی نیز بر جلوگیری از فعالیت آنها وجود ندارد.
رئیس اتحادیه قالیشویان تهران با اشاره به شرایط اقتصادی روز اظهارکرد: فعالیت قالیشوییها نیز مانند سایر صنوف به شرایط اقتصادی و وضعیت معیشتی مردم وابسته است. با وجود مشکلات اقتصادی، برخی دیگر هر سال فرش‌های خود را به قالیشویی نمی‌دهند و برخی دیگر هر بار از تعداد فرش‌های ارائه شده به قالیشویی کم می‌کنند. این شرایط بر اقتصاد فعالان این صنف موثر بوده و کسب‌وکار قالیشوییها را با رکود مواجه کرده است.
پیگیری شکایت در اتحادیه
محمدی با اشاره به نظارت بر اجرای تعرفه‌های خدمات قالیشویی‌ّ گفت: تعرفه خدمات قالیشویی براساس جنس فرش متفاوت است اما هزینه شست‌وشوی کلیه فرش‌های ماشینی معمولی، اکریلیک و فانتری تقریبا همسان است. برای مثال شست‌وشوی یک فرش ۱۲ متری ماشینی ۶۰۰ هزار تومان هزینه دارد اما نرخ شست‌وشوی فرش دستباف بسته به انواع آن از متری ۷۰ هزار تا یک میلیون تومان است.
وی درباره نظارت بر کار قالیشوییها اظهار کرد: اگر مشتری در زمینه عملکرد قالیشویان شکایتی داشته باشد، می‌تواند با مراجعه به سایت رسمی اتحادیه شکایت خود را ثبت کرده و اگر نیاز به شکایت حضوری داشت اتحادیه آماده ثبت شکایت‌ها است. همچنین موارد تخلف گرانفروشی یا شست‌وشوی ناقض وو آسیب به کالا از جمله مواردی است که در صورت ارائه شکایت از سوی اتحادیه پیگیری می‌شود.
رئیس اتحادیه قالیشویان تهران درباره اینکه برخی از قالیشویان معتقدند که پیش از رویت سفارش، امکان اعلام نرخ ندارند، افزود: همه واحدهای قالیشویی مجاز باید طبق نرخنامه مصوب نرخ خدمات را محاسبه و اعلام کنند و مجوز افزایش نرخ ندارند. اگر در این زمینه مشتری شکایت داشته باشد، قالیشویی جریمه و مبلغ به مشتری بازگردانده می‌شود.
ایرادات مشخص می‌شود
محمدی درباه احتمال ورود خسارت به کالا در فرآیند شست‌‌وشو و سیدگی به آن گفت: برخی معتقدند زمان تحویل قالی، کارگران واحد قالیشویی باید فرش را جمع کند تا ثابت شود فرش بدون ایراد است. اما در کل نظارت به سلامت فرش پیش از ارسال به قالیشویی لزومی ندارد و اصولا اگر فرش از قبل ایرادی نداشته باشد، بی‌شک مشکل خاصی نیز پیش نخواهد آمد. همچنین در صورت آسیب، موضوع می‌تواند از سوی کارشناسان اتحادیه با توجه به علائم و نشانه‌ها بررسی و اعلام نظر شود. در کل اگر متقاضیان برای انتخاب واحد قالیشویی از طریق سایت اتحادیه، قالیشویی اقدام کرده و سفارش را به قالیشویی‌های مجاز بسپارند با هیچ مشکلی رو برو نخواهند شد.
به تبلیغات توجه نکنید
رئیس اتحادیه قالیشویان تهران در رابطه با تبلیغات قالیشوییها در فضای مجازی نیز بیان کرد: مردم هیچ‌گاه نباید به تبلیغات قالیشویی در صفحات مجازی اعتماد کنند و هیچ یک از این واحدها، مورد تایید اتحادیه نیستند. بهترین روش این است که به دلیل تعدد قالیشوییها با نام‌های مشابه، شهروندان نام قالیشویی مورد نظر خود را در قسمت «استعلام قالیشویی مورد نظر» سایت اتحادیه جست‌وجو کرده و اطلاعات لازم را دریافت کنند.
کاهش ۳۰ درصدی مراجعه کنندگان
ابوالفضل رجب‌زاده، رئیس اتحادیه صنف خشکشویی و لباسشویی در رابطه با وضعیت این صنف به صمت گفت: مدت‌هاست که استفاده شهروندان از خدمات خشکشویی و لباسشویی کاهش یافته است. درحقیقت شرایط اقتصادی و وضعیت معیشتی رابطه مستقیمی با فعالیت اصناف خرد و خدماتی مانند صنف خشکشویی و لباسشویی دارد. اوضاع اقتصادی مردم به حدی بد شده است که دیگر کسی برای خشکشویی هزینه صرف نمی‌کند. اوضاع بد اقتصادی مانند زنجیره‌ای مردم را به یکدیگر وصل می‌کند و به همین واسطه این دست از اصناف هر روز بی‌رونق‌تر می‌شوند.
وی در ادامه افزود: مدت‌ها است که قشر ضعیف جامعه دیر به دیر به خشکشویی مراجعه می‌کنند و در کل وضعیت مراجعه‌کننده نسبت به سال گذشته بدتر شده است. زمانی بسیاری از شهروندان برای دریافت خدمات هفته‌ای دو یا سه بار به خشکشویی مراجعه می‌کردند اما حالا تمام این اقدامات در خانه انجام می‌شود و هر سال حدود ۳۰ درصد از مراجعه‌کنندگان نسبت به سال قبل کمتر می‌شود.
گرانی چندباره مواد مصرفی
رجب زاده با اشاره افزایش نرخ چندباره مواد شوینده و مصرفی این صنف گفت: نرخ اجناس روزانه و زیرپوستی افزایش می‌یابد. به طوری که در هر دوره خرید به وضوح شاهد افزایش ۱۰ تا ۱۵ درصدی نرخ نسبت به خرید پیشین هستیم. از مواد شوینده گرفته تا چوب‌لباسی و نایلون هر بار با افزایش نرخ دلار دچار افزایش نرخ می‌شوند اما با کاهش نرخ دلار خبری از کاهش نرخ نیست.
رئیس اتحادیه صنف خشکشویی و لباسشویی در رابطه با بازار شب عید ۱۴۰۲ اظهارکرد: «سالی که نکوست از بهارش پیداست». خشکشویی‌ها معمولا نیمه دوم سال به واسطه استفاده مردم از کاپشن و البسه بافت نسبت به نیمه اول سال، بیشتر به خشکشویی‌ها مراجعه می‌کنند اما امسال با توجه به وضعیت آب وهوا و عبور از زمستان بدون برف، بازار در رکود بود.
وی با اشاره به دوران کرونا و تاثیر اتفاقات پیش‌بینی نشده بر فعالیت این کسب‌وکارها گفت: همه اتفاقات بر روند فعالیت در کسب ما تاثیرگذار است، شیوع کرونا بهانه‌ای برای از بین رفتن بسیاری از مهمانی‌ها و دید و بازدیدها شد. از طرفی عروسی‌ها نیز به دلیل وضعیت اقتصادی کمتر شد و مردم ترجیح دادند هزینه آن را صرف دیگر خرج‌های زندگی کنند. در نتیجه همه این اتفاقات صنف از رونق افتاد.
کسب بی‌رونق
رجب زاده با اشاره به وضعیت بد خشکشویی‌ها در سال‌های اخیر بیان کرد: سال ۵۷ با جمعیتی بسیار کمتر از حالا ۱۷۰۰واحد خشکشویی در تهران فعال بود اما اکنون با این جمعیت، خشکشویی‌ها به ۱۲۰۰ واحد رسیده است. متاسفانه درحال‌حاضر از هر ۶ پروانه خشکشویی، ۵ پروانه باطل می‌شود.
کارگر نیست
رئیس اتحادیه صنف خشکشویی و لباسشویی با بیان اینکه کارگران نیز دیگر مایل به فعالیت در این صنف نیستند، افزود: دیگر نیروی کار جذب شغل‌های این چنینی نمی‌شود.آنقدر مشاغل کاذب با درآمد بالتر، زیاد شده که جوانان دیگر به کارهایی که ساعت کاری و نظم خاصی برای رفت وآمد داشته باشد، جذب نمی‌شوند. به علاوه اینکه تبلیغات مشاغل کاذب آنقدر زیاد است که افراد حتی به این موضوع فکر نمی‌کنند که مشاغل کاذب بیمه، عیدی و بسیاری از مزایا را ندارد.
سخن پایانی
با توجه به نظرات فعالان این صنف ظاهرا بازار شب عد قالیشوییها و خشکشویی‌ها چنگی به دل نمی‌زند. از طرفی جیب مردم انقدر خالی است که توانی برای چرخاندن این گردانه ندارد. اما باز هم امیدواریم نوروزخان چراغ این بازارهای بی‌رونق را روشن کند و بازار شب عید امسال برای همه پر روزی باشد.
