پیش‌نیازها و الزامات خریدار احتمالی سهام ایران خودرو
گروه صنعت: بحث واگذاری سهام گروه صنعتی ایران خودرو به بخش خصوصی این روزها به یکی از موضوعات داغ در رسانه‌ها تبدیل شده است. با وجود وعده‌های مکرر برای خصوصی‌سازی این خودروساز بزرگ، هنوز اقدام عملی در این زمینه صورت نگرفته است. اما به نظر می‌رسد دولت جدید عزم جدی‌تری برای تحقق این هدف دارد. با این حال، موفقیت واگذاری سهام ایران خودرو نیازمند رعایت الزامات و پیش‌نیازهای خاصی است. کارشناسان بر این باورند شرکتی که قصد خرید سهام ایران خودرو را دارد باید نه تنها توان مالی لازم را داشته باشد، بلکه باید نگاهی تولیدی به صنعت خودرو داشته باشد و از تجربه‌های گذشته درس بگیرد. در این راستا، نظارت‌های دولتی و سرمایه‌گذاری مناسب می‌تواند کلید موفقیت این فرآیند باشد.
این روزها بحث واگذاری سهام گروه صنعتی ایران خودرو به بخش خصوصی یکی از پرتکرارترین اخبار حوزه خودرو در رسانه‌هاست و هجمه‌هایی که در این فضا به برخی نام‌ها شکل گرفته، نشان از جدی بودن عزم سیاست‌گذاران در خصوصی‌سازی ایران خودرو دارد اما واگذاری سهام ایران خودرو و موفقیت این تصمیم چه الزامات و پیش‌نیازهایی دارد؟
واگذاری پر فراز و نشیب
حدود ۳ سال از فرمان رئیس‌جمهور سابق در دیداری سرزده از شرکت ایران‌خودرو که به فرمان ۸ ماده‌ای برای ساماندهی و تحول کمی و کیفی در صنعت خودرو مشهور شد، می‌گذرد و هنوز خصوصی‌سازی دو شرکت ایران خودرو و سایپا محقق نشده است.
به گزارش پرشین خودرو، در این سه سال همواره بحث خصوصی‌سازی در صنعت خودرو مطرح بوده، اما به‌دلیل مشکلات بسیار، به مرحله عمل نرسیده است.
با این وجود، در دولت پزشکیان یک بار دیگر بحث خصوصی‌سازی مطرح شده و با جدیت در حال پیگیری است و به نظر می‌رسد دولت به این نتیجه رسیده که برای حفظ صنعت خودرو راهی جز واگذاری سهام و کاهش نفوذ دولت در خودروسازی وجود ندارد.
در شرایطی که واگذاری سهام گروه صنعتی ایران‌خودرو بیش از هر زمان دیگری در دسترس و قابل‌دستیابی است، اما تمرکز همه رسانه‌ها بر معرفی نام‌هایی قرار دارد که شانس بیشتری برای تصاحب سهام این شرکت خودروسازی دارند و کمتر پیش‌آمده که کسی به الزامات و پیش‌نیازهای شرکتی که این سهام را تصاحب می‌کند، بپردازد.
واقعیتی که باید بپذیریم، این است که گروه صنعتی ایران خودرو یک شرکت خودروساز است که هر چند خودروهای مونتاژی هم دارد اما با وجود پلتفرم‌هایی بومی، این شرکت بیش از آن‌که به‌نام مونتاژ کننده شناخته شود، یک شرکت خودروسازی بزرگ است.
تملک سهام شرکتی که خودروساز است با شرکتی که سال‌ها در حوزه مونتاژ خودرو فعالیت کرده است، طبیعتا فرق‌های اساسی و بنیادینی دارد.
به عقیده کارشناسان و فعالان صنعت خودرو، شرکتی که موفق به خرید سهام گروه صنعتی ایران خودرو می‌شود، باید پیش‌نیازها و ظرفیت‌های مشخصی داشته باشد تا بتواند از موفقیت خصوصی‌سازی اطمینان حاصل و از تکرار شکست‌ها و تجربه‌های پیشین در این خصوص جلوگیری کند. آنچه متضمن موفقیت واگذاری سهام ایران خودرو به بخش خصوصی‌سازی خواهد بود، بی‌شک ترکیبی از نظارت‌های دولتی و سرمایه‌گذاری شرکت متقاضی سهام است که می‌تواند موجب پیشرفت و موفقیت خصوصی‌سازی شود، اما رکن مهم‌تری نیز در این میان وجود دارد که مغفول مانده است.
شرکتی که وارد فرایند خرید سهام گروه صنعتی ایران خودرو خواهد شد باید نگاه تولیدی به صنعت خودرو داشته باشد، نه اینکه صرفا در پی مونتاژ خودرو آن‌هم از نوع چینی در این شرکت بزرگ باشد.
ایران خودرو با وجود تمام مشکلاتی که در دهه‌های اخیر داشته است، اما توانسته با تولید خودروهایی نظیر سمند، تارا و ری‌را خود را به‌عنوان یک خودروساز معرفی کند، هر چند نمی‌شود منکر ضعف‌ها و طولانی شدن فرآیند تولید در این شرکت شد. وجود مرکز تحقیق و توسعه و تلاش این شرکت برای تولید موتور و گیربکس هم ازجمله فعالیت‌های این شرکت در راستای معرفی به‌عنوان یک خودروساز بوده است نه یک شرکت مونتاژ کننده.
یقینا هر شرکتی که موفق به خرید سهام گروه صنعتی ایران خودرو شود در نخستین گام دست به چابک‌سازی این شرکت و واگذاری املاک و شرکت‌های زیرمجموعه این گروه که کارآیی لازم را ندارد، خواهد زد تا بخشی از سرمایه راکد را وارد فرآیند تولید کند.
این اقدام اما باید منجر به توسعه تولید خودرو و تمرکز بر تحقیق و توسعه و افزایش بهره‌وری این بخش شود تا بتوانیم به آینده این شرکت امیدوار باشیم.
آنچه باید در فرآیند واگذاری سهام ایران خودرو به جد موردنظر قرار گیرد، نگاه تولیدی و خودروسازی به ایران خودرو است. هر شرکتی که درخواست سهام ایران خودرو را مطرح می‌کند باید بداند که با یک شرکت خودروساز طرف است نه مجموعه‌ای که مونتاژکننده خودرو است.
سخن پایانی
برای تحقق موفقیت خصوصی‌سازی ایران خودرو، ضروری است که خریدار آینده این سهام، نه‌تنها از نظر مالی، بلکه از لحاظ دیدگاه و اهداف نیز با چالش‌های صنعت خودرو آشنا باشد. این شرکت باید به جای تمرکز بر مونتاژ خودروهای خارجی، بر تولید داخلی و ارتقای کیفیت محصولات تمرکز کند. ایران خودرو به‌عنوان یک برند شناخته‌شده، ظرفیت‌های زیادی برای رشد و توسعه دارد، اما این مهم مستلزم یک رویکرد نوین و علمی در مدیریت و تولید است. علاوه بر این، چابک‌سازی ساختار این شرکت و واگذاری بخش‌هایی که کارآیی لازم را ندارند، می‌تواند به جذب سرمایه و افزایش بهره‌وری کمک کند.
در این مسیر، وجود یک مرکز تحقیق و توسعه قوی به همراه سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین می‌تواند به تحول اساسی در فرآیندهای تولید منجر شود. در این میان، نظارت مستمر دولت بر روند خصوصی‌سازی و همچنین اعتقاد مدیران جدید به سیاست‌های توسعه‌ای، می‌تواند آینده‌ای روشن برای ایران خودرو رقم بزند. اگر این مراحل با دقت و برنامه‌ریزی مناسب انجام شود، می‌توان امیدوار بود که ایران خودرو نه تنها به یک خودروساز موفق داخلی تبدیل شود، بلکه بتواند در بازارهای بین‌المللی نیز رقابتی عمل کند. در این مسیر می‌توان امیدوار بود که بخشی از این سیاست را با نظارت‌های مستمر دولتی محقق کرد، اما نکته مهم، اعتقاد مدیران اصلی به این سیاست است که باید قبل از واگذاری سهام موردبررسی موشکافانه قرار بگیرد. وجود سرمایه و نقدینگی تحت نظارت‌های دقیق دولتی بدون دخالت در سیاست‌های تولید و فروش خودرو اگر با نگاه توسعه‌ای به ایران خودرو ترکیب شود، می‌توان آینده روشنی برای این شرکت بزرگ و قدیمی متصور بود.
