اقتصاد عمان برپایه نفت و معادن استوار است

اقتصاد کشور عمان برپایه نفت و گاز و معدن استوار است و در حالت کلی بیشتر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، منافع‌شان را از نفت و گاز و همچنین محصولات پتروشیمی تامین می‌کنند. اما موضوع حائزاهمیت این است که این کشور از منابع نفت و گاز کمی برخوردار است و حتی این منابع رو به اتمام هستند.

عمان با کشور ایران رابطه نسبتا خوبی دارد که می‌توان ریشه آن را در حمایت‌هایی که توسط پادشاهان ایرانی به دولت‌های قبلی ارائه شده است، پیدا کرد. همچنین این کشور با دیگر کشورهای جهان نیز رابطه بسیار خوبی دارد که باعث شده است تا با کشورهای بسیاری از طریق صادرات و واردات ارتباط برقرار کند و سود بسیار خوبی نصیبش شود. همان‌طور که می‌دانید، برای رشد،یک کشور نیاز است تا سرمایه و کالا از دیگر کشورهای جهان به‌دست آورد و بالعکس سرمایه و کالاهای خود را با کشورهای دیگر به‌اشتراک بگذارد. می‌توان گفت که میزان صادرات و واردات، مهم‌ترین نقش را در پیشرفت اقتصاد کشور عمان برعهده دارند.

رشد اقتصادی عمان در چند سال اخیر

در واقع اقتصاد کشور عمان تا حدود زیادی به درآمدهای نفتی متکی است. طبق آمارهای به‌دست‌آمده، نرخ بیکاری در این کشور بسیار کاهش یافته و این کشور شرایط بسیار خوبی برای جذب نیروهای خارجی فراهم کرده، همچنین نرخ تورم در کشور عمان در چند سال اخیر تقریبا به صفر رسیده است. این آمار نشان‌دهنده کنترل خوبی است که روی میزان تورم دارد. عمان در چند سال اخیر رشد اقتصادی به نسبت مطلوبی را باتوجه به اتفاقات و چالش‌های روبه‌رویش تجربه کرده است. عموما انتظار می‌رود که این روند در چند سال بعد نیز ادامه داشته باشد.

وجود معادن مهم در عمان

سلطنت عمان، به‌عنوان یکی از کشورهای حوزه جنوبی خلیج‌فارس با منابع غنی معدنی و ظرفیت‌های بالقوه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، در حال ‌حاضر به‌دنبال توسعه و بهره‌برداری بهینه از این منابع است. حوزه معادن در عمان شامل منابعی چون مس، آهن، زغال‌سنگ، گچ، کرومیت و سنگ‌آهن است که نقش اساسی در تامین نیازهای داخلی و صادرات این کشور دارند. علاوه بر این، عمان در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر نیز پیشرفت‌های قابل‌توجهی در سال‌های گذشته داشته است. وزش بادهای شدید، تابش نور آفتاب و همجواری با دریا برای تولید انرژی در این کشور به‌خوبی مورد بررسی قرار گرفته است. سیاست‌های دولت عمان مبنی بر توسعه انرژی‌های نو و پایدار، علاوه بر حفظ محیط‌زیست، بهبود امنیت انرژی و افزایش توانمندی‌های اقتصادی را در عمان تقویت کرده است. با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و جذب سرمایه‌های خارجی، عمان قصد دارد تا بهره‌وری بیشتری از منابع‌معدنی و ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر داشته باشد و از وابستگی به منابع انرژی سنتی بکاهد و اقتصاد پایداری را برای آینده خود ترسیم کند.

عمان سال گذشته میلادی در بخش معادن، وزارت انرژی و معادن، ۵ توافق اکتشاف و حفر معادن پتاس و نیکل در مناطق مختلف امضا کرده است.

در مجموع در سال ۲۰۲۳، حدود 64.5 میلیون تن مواد معدنی خام فروخته شده که این رقم ۳ میلیون تن نسبت به سال پیش از آن افزایش داشته است. مجموع استخراج و تولید مواد معدنی خام در سال گذشته میلادی حدود ۷۰ میلیون و ۴۰۰ هزار تن بوده که این رقم نسبت به سال ۲۰۲۲ با افزایش ۷ درصدی همراه بوده است. علاوه بر این، وزارت انرژی و معادن سلطنت عمان در سال گذشته میلادی ۸ مجوز حفر معدن و ۱۲ مجوز اکتشاف معدن صادر کرده است. در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، ۷ منطقه ظفار، الدقم، الجزر، منح، عبری، صور و مسندم محل اجرای پروژه انرژی‌های نو بوده و در مجموع ۶ قرارداد جدید برای تولید هیدروژن سبز در مناطق الدقم، ظفار و الجزر امضا شده است.

همچنین تولید برق در سال گذشته میلادی به حدود ۴۴.۴ تراوات ساعت رسیده که این رقم نسبت به سال ۲۰۲۲ با افزایش ۶.۴ درصدی همراه بوده است. منابع انرژی‌های تجدیدپذیر نیز حدود ۲ تراوات ساعت تولید داشتند که این رقم نیز با افزایش ۵ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۲ همراه بوده است.

در مجموع عمان گام‌های خوبی در زمینه‌ گذار از انرژی‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر برداشته و سرمایه‌گذاری‌های مناسبی جذب کرده، اما هنوز چالش‌هایی در راه ‌گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر باقی مانده که نیازمند راه‌حل‌هایی قوی‌تر و پشتیبانی بیشتر از سوی دولت و اقتصاد است. یکی از چالش‌های اصلی در گذار از انرژی‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر در عمان، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای انتقال و توزیع انرژی است. برای بهره‌وری بیشتر از نیروگاه‌های خورشیدی و بادی، نیازمند سیستم‌های انتقال برق بهینه و موثر است که بتوانند انرژی تولیدشده را به نقاط مصرف منتقل کنند. ساخت و توسعه این زیرساخت‌ها، نیاز به سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی دقیق از سوی دولت و شرکت‌های مختلف دارد تا از ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر به بهترین شکل بهره‌برداری شود و این صنعت رشد خود را ادامه دهد. سلطنت عمان در حال پیشرفت در این مسیر است، اما همچنان نیازمند تلاش‌ها و سرمایه‌گذاری‌های بیشتری است تا با چالش‌های پیش‌رو مقابله کند.

نفت و گاز به‌عنوان منابع اصلی درآمد و صادرات در اقتصاد سلطنت عمان، نقش بسیار مهمی دارند. عمان با در اختیار داشتن ذخایر غنی انرژی‌های فسیلی از جمله نفت و گاز، به‌عنوان یکی از کشورهای صادرکننده این منابع، توانسته است اقتصاد پایداری را برای خود ایجاد کند. استخراج و صادرات نفت و گاز در عمان نه‌تنها تامین‌کننده بخش مهمی از درآمدهای دولت این کشور است، بلکه فرصت‌های شغلی و توسعه بخش‌های مختلف اقتصادی را نیز فراهم می‌آورد. اما نباید از این نکته غافل بود که دوره‌ گذار انرژی‌ها به‌نوعی آغاز شده است و کشورهای مختلف از جمله عمان در سال‌های گذشته با جذب سرمایه‌گذاری‌های کلان، به‌سوی استفاده از ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر گام برداشته‌اند.

وزارت انرژی و معادن عمان در گزارش سالانه خود درباره آخرین وضعیت انرژی و معادن تا پایان سال ۲۰۲۳ تاکید کرده است که این وزارتخانه تلاش دارد تا سهم بخش انرژی و معادن را در تولید ناخالص داخلی و درآمدهای ملی افزایش دهد.

بر این اساس، مجموع ذخایر نفت خام و میعانات نفتی عمان با افزایش یک درصدی نسبت به سال ۲۰۲۲، حدود ۴ هزار و ۹۷۱ میلیون بشکه و مجموع ذخایر گاز طبیعی با کاهش ۵ درصدی نسبت به سال پیش از آن ۲۳ تریلیون فوت‌مکعب گزارش شده است.

صادرات مواد معدنی

صادرات بخش معدنی عمان همچنان به رشد سریع خود ادامه می‌دهد و براساس آخرین داده‌های منتشره وزارت انرژی و معادن تا پایان سال گذشته ۴۰ میلیون تن صادرات معدنی ثبت شد که در مقایسه با ۳۶.۵۱ میلیون تن سال ۲۰۲۲، افزایش ۹.۵ درصدی را نشان می‌دهد.

این افزایش نشانگر اقدامات و برنامه‌های عمان برای توسعه و سامان‌بخشی به این بخش حیاتی از طریق تسهیل رویه‌ها و بهبود ساختار صدور مجوز و نیز استفاده از فناوری پیشرفته در عملیات اکتشاف، استخراج و همکاری با شرکت‌های بین‌المللی باتجربه در این زمینه است.

عمان سرشار از ثروت‌های معدنی متنوع و بزرگ است که شامل طیف گسترده‌ای از مواد معدنی مانند مس، کروم، منگنز، طلا، سرب، نقره، آهن، سنگ معدن علاوه بر سنگ آهک، گچ، ماسه سنگ و کائولن است. تولید برخی از مواد معدنی در عمان افزایش محسوسی داشته است، مانند سنگ آهک که تولید آن در سال گذشته به ۱۲.۶ میلیون تن در مقایسه با ۱۲.۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۲ افزایش یافت و تولید گچ نیز از ۱۰.۶ میلیون تن به ۱۳.۳ میلیون تن افزایش یافت. تولید سنگ مرمر (بلوک) به یک میلیون تن و پلاستیکین به ۰.۹ میلیون تن رسید، در حالی که تولید آهن عمان 0.5میلیون تن و کروم در ۰.۴ میلیون تن ثبت شده است. در ادامه گزارش، صنایع مهمی که در عمان وجود دارد را بررسی کرده‌ایم.

صنعت فولاد و فلزات

منطقه صنعتی صحار در عمان یکی از مهم‌ترین مراکز تولید فولاد و فلزات در منطقه است. این منطقه با توانایی تولید، محصولات فلزی با کیفیت بالا به بازارهای جهانی ارائه می‌دهد و نقش مهمی در توسعه صنعت متالورژیک عمان دارد.

صنعت پتروشیمی

عمان به تولید محصولات پتروشیمی از جمله پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن معتبری پرداخته و منطقه صنعتی صلاله، تولید این محصولات را انجام می‌دهد. این صنعت در ایجاد اشتغال و تنوع در اقتصاد عمان نقش بسیار مهمی دارد.

کشور عمان ظرفیت این را دارد که به کریدور منطقه در زمینه محصولات پتروشیمی، مشتقات نفتی و مواد دارای ارزش‌افزوده در سراسر دنیا تبدیل شود.

صنعت آلومینیوم

منطقه صنعتی صحار در عمان یکی از منابع اصلی تولید آلومینیوم در کشور است. تولید آلومینیوم از مهم‌ترین فعالیت‌های صنعتی عمان به‌حساب می‌آید و محصولات آن به بازارهای جهانی صادر می‌شوند.

صنعت تولیدات معدنی

عمان دارای منابع معدنی غنی است، از جمله مس، کرومیت، گچ، و سیلیس. مناطقی مانند ولایت دقم تولید معدنی را تسهیل می‌کنند که در تامین مواد معدنی برای صنایع مختلف استفاده می‌شوند.

تکنولوژی و فناوری

عمان به توسعه صنایع پیشرفته و فناوری نیز توجه ویژه‌ای دارد. ایجاد مناطق صنعتی تخصصی و توسعه بخش‌های فناورانه از جمله اقداماتی هستند که به تحقق این هدف کمک می‌کنند.

در سال‌های اخیر در زمینه استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان از طرف حکومت، امتیازات و شرایط مطلوب فراوانی اختصاص یافته است.

سخن پایانی

در نتیجه، صنعت‌های متنوع در عمان، به یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه اقتصادی و اجتماعی این کشور تبدیل شده‌اند.

تمرکز بر توسعه صنایع مختلف به‌عنوان یک استراتژی برای تنوع اقتصادی و کاهش وابستگی به نفت و گاز، به‌عنوان یکی از اهداف اساسی توسعه در عمان در دوران اخیر مطرح شده است. این تلاش‌ها نه‌تنها به توسعه اقتصادی یاری رسانده، بلکه به افزایش کیفیت زندگی مردم و ایجاد اشتغال نیز کمک بزرگی کرده‌اند.