چالش ناترازی گاز در آستانه فصل سرد
گاز طبیعی از جمله سوخت‌های فسیلی است که در زمره انرژی‌های پاک قرار دارد و ۲۳ درصد از انرژی دنیا را تامین می‌کند. مصرف گاز طبیعی در حال حاضر باتوجه به اهمیت توسعه پایدار، کاهش آلودگی و هزینه تمام‌شده کمتر، در جهان در حال افزایش است. ایران بعد از روسیه دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی در جهان است و ۲۱ درصد از ذخایر گاز طبیعی و بزرگ‌ترین میدان گازی (میدان پارس‌جنوبی مشترک با قطر) در جهان را داراست. علاوه بر این، حدود ۷۳ درصد از انرژی ایران از گاز طبیعی تامین می‌شود. ایران سومین تولیدکننده و چهارمین مصرف‌کننده گاز طبیعی در دنیا است. ایران حدود یک درصد از جمعیت جهان را تشکیل داده است، اما حدود ۶درصد گاز طبیعی دنیا را مصرف می‌کند.
عدم‌النفع ۱۴میلیارد دلاری ناترازی گاز
ایران دارای دومین ذخایر گازی جهان است و وجود این حجم از گاز طبیعی در کشور موجب می‌شود تا ظرفیت گسترده‌ای بر افزایش تولید، صادرات و توسعه زنجیره ارزش گاز طبیعی در کشور وجود داشته باشد. مسئله ناترازی گاز و عدم‌اولویت تخصیص آن به نیروگاه‌ها و صنایع عمده در ماه‌های سرد سال، سبب بروز مشکلات و چالش‌هایی از جمله مصرف ۱۰.۵ میلیارد لیتر گازوئیل و ۸.۴ میلیارد لیتر مازوت، کاهش ۲.۵ میلیون تنی تولید اوره و متانول و ۱.۵ میلیون تنی تولید فولاد در سال ۱۴۰۱ شده که می‌توان گفت در مجموع عدم‌النفع حدود ۱۴میلیارد دلاری در پی داشته است.
باتوجه به افزایش مصرف گاز در بخش‌های مختلف و ادامه روند کنونی می‌توان پیش‌بینی کرد که در سال‌های آینده مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها افزایش و همچنین میزان تولید و ارزآوری صنایع عمده (پتروشیمی، فولاد، پالایشگاه، سیمان و ...) به‌علت قطعی گاز، کاهش چشمگیری خواهد داشت.
براساس گزارش‌های منتشر‌شده، حداکثر اختلاف مصرف گاز در ماه‌های سرد و گرم تا سال ۱۴۱۰ به‌صورت متوسط سالانه ۴.۶ درصد رشد می‌کند و در سال ۱۴۱۰ به حدود ۴۵۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد. همچنین این حداکثر اختلاف با متوسط رشد سالانه ۲.۵ درصدی در بازه زمانی ۱۴۱۰ تا ۱۴۲۰، به حدود ۵۸۰ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید که مدیریت گازرسانی در بخش‌های مختلف را با چالش جدی روبه‌رو می‌کند.
قیمت گاز بدمصرف‌ها واقعی شود
مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز گفت: سال گذشته ۴ همت از ۸ همت درآمد شرکت ملی گاز از محل گاز خانگی و تجاری به مردم پاداش صرفه‌جویی داده شد، اما از سوی دیگر از پرمصرف‌ها، حداقل دهک‌های ۸ تا ۱۰ جامعه هم انتظار می‌رود که نرخ واقعی گاز را بپردازند.
رضا نوشادی در گفت‌وگو با ایلنا، بااشاره به ناترازی تولید و مصرف گاز در کشور اظهار کرد: واقعیت این است که ما متناسب با رشد مصرف؛ نمی‌توانیم تولید داشته باشیم، بنابراین باید روی مدیریت مصرف تمرکز کنیم و از نکات ساده مثل استفاده از بخاری‌های با راندمان بالا، چارچوب‌های غیرفلزی و پنجره‌های غیرفلزی که از پنچره‌های دوجداره اثر بیشتری در جلوگیری از اتلاف انرژی دارند؛ استفاده کنیم.
وی افزود: گواهی صرفه‌جویی گاز اقدامی بود که سال گذشته انجام دادیم و موفقیت خوبی حاصل شد، به این ترتیب که قدم بسیار بلندی برداشته شد که صنایع بتوانند در مسیر بهینه‌سازی مصرف گاز حرکت کنند. با مجموع این اقدامات، امیدواریم هم صنایع و نیروگاه‌ها و هم مردم بتوانند مصرف بهینه داشته باشند.
مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز همچنین ابراز امیدواری کرد که در حوزه مصرف حتما از ابزار قیمتی استفاده کنیم.
وی تصریح کرد: شرکت ملی گاز طی چند سال اخیر اقدام مهمی انجام داد مبنی بر اینکه قبوض گاز ۱.۵ میلیون خانوار کمیته امداد و بهزیستی که مصرف‌شان زیر الگو است، رایگان محاسبه می‌شود، سال گذشته ۴ همت از ۸ همت درآمد شرکت ملی گاز از محل گاز خانگی و تجاری به مردم پاداش صرفه‌جویی داده شد، اما از سوی دیگر از پرمصرف‌ها، حداقل دهک‌های ۸ تا ۱۰ جامعه هم انتظار می‌رود که نرخ واقعی گاز را بپردازند که بتوانیم اقدامات توسعه‌ای زیرساخت را انجام داده، میادین جدید را توسعه دهیم، طرح‌های ذخیره‌سازی سرعت بگیرند، پروژه‌های نگهداشت انجام شده، لوله‌های قدیمی تعویض و ایستگاه‌های تقویت فشار اصلاح شوند.
نوشادی با بیان اینکه باید برای بدمصرف‌ها نرخ گاز را واقعی کنیم و حتی صنایع نیز نرخ واقعی گاز را پرداخت کنند، گفت: اکنون صنایعی مثل فولاد، سیمان یا پتروشیمی درآمد بالایی دارند، بنابراین باید نرخ واقعی گاز را بپردازند، زمانی فولاد و پتروشیمی به گاز ۱۷ سنتی معترض بودند و آن را تا مترمکعبی ۱۳ سنت، ۱۰ سنت و در نهایت ۷ سنت رساندند و اکنون بهای گاز ۵ هزار تومان در هر مترمکعب است و این در حالی است که شرکت ملی گاز از هر کدام از این صنایع هزاران میلیارد تومان طلبکار است که پرداخت نمی‌کنند. وی گفت: در جامعه‌ای که تورم وجود دارد، وقتی کسی هزاران میلیارد تومان بدهکار است، مانند این است که وامی دریافت کرده و بابت این وام ۳۰ تا ۵۰ درصد تورم هم سود دریافت می‌کند و این در حالی است که همین صنایع حاضر شده‌اند گاز را هر مترمکعب ۲۰ سنت (۱۰ هزار تومان) از بورس خریداری کنند تا زمستان با مشکل قطعی گاز مواجه نشوند، این بدان معناست که گاز ۲۰ سنتی هم در معادلات اقتصادی برای‌شان به‌صرفه است؛ بنابراین این موضوعات باید اصلاح شود.
سهم ۷۰ درصدی گاز طبیعی در سبد انرژی کشور
معاون وزیر نفت در امور گاز اعلام کرد: سهم گاز در سبد انرژی کشور ۷۰ درصد و سهم نیروگاه‌ها از گازرسانی ۸۳ درصد است.
به‌گزارش شرکت ملی گاز ایران، سعید توکلی در سی‌ونهمین نشست روسای روابط‌عمومی صنعت گاز، با تاکید بر ضرورت نگاه فرابخشی به موضوع انرژی به‌ویژه در آستانه ورود به فصل سرد سال گفت: شرکت ملی گاز ایران به‌عنوان شرکتی میان‌زنجیره‌ای و بنا به وظیفه ذاتی خود مسئولیت حفظ پایدار جریان گاز را در کشور برعهده دارد و به سیاق گذشته، پایدار نگهداشتن جریان گاز بخش خانگی، اولویت نخست این شرکت به‌ویژه در فصل سرد سال است.
وی افزود: شرکت ملی گاز ایران در تابستان ۱۴۰۳ همکاری حداکثری با بخش نیروگاهی داشته است، تا جایی که بخشی از تعمیرات اساسی پالایشگاه‌ها را نیز به‌دلیل تامین نیاز نیروگاه‌ها به‌تعویق انداخت.
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با تاکید بر اینکه ۸۳ درصد از سبد سوخت موردنیاز بخش نیروگاهی با گاز تامین می‌شود و در هیچ جای دنیا چنین حجمی از انرژی گاز در بخش نیروگاهی مصرف نمی‌شود، ادامه داد: صنعت گاز کشور پیشران تولید، توسعه و در صف نخست خط مقدم جنگ اقتصادی است و با نگاه به منافع ملی و بدون در نظر گرفتن ملاحظات بخشی و سیاسی به‌منظور تامین حداکثری گاز موردنیاز همه مشترکان در بخش‌های صنعتی، خدماتی، خانگی و... اقدام می‌کند.
توکلی با تاکید بر ضرورت ارتقای بهره‌وری تاسیسات و تجهیزات برای مدیریت بهینه مصرف اعلام کرد: بهره‌وری مصرف، یک موضوع فرادستگاهی است و قانون، ۱۳ دستگاه مختلف را در این زمینه مسئول دانسته است.
وی در ادامه تصریح کرد: حدود ۷۰ درصد از سهم سبد انرژی کشور با گاز تامین می‌شود و اولویت نخست این شرکت به‌ویژه در فصل سرد سال، حفظ پایدار جریان گاز برای هموطنان است، ضمن اینکه تعهدات مربوط به تامین گاز بخش نیروگاهی و صنایع مطابق با برنامه و در بعضی موارد فراتر از آن اجرا شده است.
معاون وزیرنفت در امور گاز افزود: امسال باتوجه به گرمای هوا در تابستان با هدف کمک بیشتر به بخش نیروگاهی، برنامه تعمیرات اساسی پالایشگاه‌ها با تأخیر اجرا شد، اما همکاران ما با تلاش شبانه‌روزی و مطابق برنامه‌ریزی انجام‌شده تعمیرات اساسی بخش فرآورش و انتقال را تا پیش از دوره سرد سال با موفقیت به‌انجام می‌رسانند تا شرکت ملی گاز ایران امسال نیز در فصل زمستان، گرمابخش منازل هموطنان باشد.
سخن پایانی
باتوجه به رشد فزاینده مصرف و محدودیت در تولید، کشور در 3 سال گذشته به‌ویژه در ماه‌های سرد سال با مسئله ناترازی گاز مواجه بوده است. وابستگی تامین گاز ایران به میدان گازی پارس‌جنوبی و افت فشار احتمالی این میدان و همچنین وابستگی بیش از ۸۰ درصدی سبد مصرفی انرژی کشور به گاز طبیعی سبب شده است که تامین پایدار انرژی کشور با مشکل جدی مواجه شود. ناترازی یا حداکثر اختلاف مصرف گاز در ماه‌های سرد و گرم با متوسط رشد سالانه ۲.۵ درصدی در بازه زمانی ۱۴۱۰ تا ۱۴۲۰، به حدود ۵۸۰ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید. این مسئله در سال‌های اخیر با عدم‌اولویت تخصیص گاز به نیروگاه‌ها و صنایع عمده در ماه‌های سرد سال موجب عدم‌النفع حدود ۱۴ میلیارد دلاری شده است. برای رفع این مسئله راهبردهایی از جنس «ازدیاد برداشت»، «جمع‌آوری گازهای همراه»، «افزایش ظرفیت تولید»، «ارتقای تجهیزات» و ... پیشنهاد می‌شود.
