بنزین به عنوان یکی از کالاهای اساسی کشور طی سال‌های اخیر با قیمت یارانه‌ای عرضه شده و حساسیت اجتماعی بالایی نسبت به افزایش قیمت آن وجود دارد. کارشناسان معتقدند که بنزین سه‌نرخی نه تنها مشکلات موجود را حل نمی‌کند، بلکه با ایجاد شوک‌های قیمتی مکرر، نارضایتی عمومی را افزایش می‌دهد.

بر اساس طرح جدید، سهمیه بنزین به جای خودرو به افراد تعلق خواهد گرفت. این تغییر چند پیامد مهم دارد:

• عدالت در توزیع یارانه: در مدل فعلی، خانوارهایی که خودرو ندارند (حدود ۱۳ میلیون خانوار معادل ۴۵ درصد جامعه) از یارانه بنزین محروم هستند، در حالی که دهک‌های بالاتر با داشتن چند خودرو بیشترین بهره‌مندی را دارند. طبق آمار، بالاترین دهک جامعه بیش از ۱۷.۵ برابر دهک پایین از یارانه بنزین استفاده می‌کند.

• کاهش نابرابری: تنها ۴.۶ درصد خانوارها مالک ۲۲ درصد خودروهای کشور هستند. این تمرکز مالکیت باعث شده یارانه بنزین به شکل ناعادلانه‌ای به نفع ثروتمندان مصرف شود.

• تنوع در سبد سوخت: با اجرای طرح «بنزین به نفر»، سوخت‌های یارانه‌ای دیگر مانند CNG، LPG و برق جایگزین بخشی از مصرف بنزین خواهند شد و صنعت حمل‌ونقل به سمت کاهش وابستگی به بنزین حرکت می‌کند.

• مبارزه با قاچاق سوخت: تخصیص یارانه به کد ملی و امکان رسمی‌سازی صادرات بنزین، قاچاق سوخت را به طور کامل از بین خواهد برد.

• انگیزه برای مصرف بهینه: با ذی‌نفع شدن مستقیم مردم، کنترل مصرف به دست خانوارها سپرده می‌شود و انگیزه اقتصادی برای صرفه‌جویی در مصرف بنزین افزایش می‌یابد.

 جمع‌بندی

طرح «بنزین به نفر» می‌تواند نقطه پایان کارت سوخت و آغاز مرحله‌ای تازه در سیاست‌های انرژی کشور باشد. این تغییر علاوه بر عدالت اجتماعی، بهینه‌سازی مصرف و کاهش قاچاق، زمینه‌ساز اصلاح پایدار در بازار سوخت خواهد شد.