حق ارتفاق نسبت به ملک غیر از قانون مدنی

اسباب ایجاد حق ارتفاق برای اشخاص

1-حق ارتفاق قراردادی: ماده ۹۴ قانون مدنی در این زمینه مقرر می‌دارد که صاحبان املاک می‌توانند در ملک خود هرحقی را که بخواهند نسبت به دیگری ایجاد کنند. این حق به واسطه انعقاد قرارداد ایجاد می‌شود. پس مالک زمین و ملک می‌تواند، با قراردادی حق عبور یا حقوق دیگری را به شخصی واگذار کند.

یعنی مالک ملکی، با میل و رضایت شخصی خود و به تبع قرارداد، به فرد دیگری، در ملک خود، حق ارتفاق مانند حق عبور کردن از ملک دیگری و حق مجری آب می‌دهد.

2-حق ارتفاق طبیعی یا قانونی: ممکن است حق ارتفاق ناشی از حکم مستقیم قانون و یا به واسطه وضعیت طبیعی ملک یا زمین باشد؛ مثلاً زمینی که بالاتر از زمین دیگر است، بر حسب طبیعت که قانون ایجاد کرده است دارای حق ارتفاق برای آب باران نسبت به زمین پائین‌تر است. یا موقعیت ملک، به صورتی باشد که برای خارج شدن از ملک خود، مجبور باشد از پشت بام ملک دیگر، عبور کند. که به این حق، حق عبور گویند که نوعی حق ارتفاق است.

3-حق ارتفاقی که با اذن به وجود می‌آید: ممکن است این حق ارتفاق از طریق اذن در استفاده به عنوان ممر و مجری در ملک دیگری، وجود بیاید به شرطی که از زمان اذن مدت طولانی گذشته باشد و این حق در ملک برای شخصی تثبیت گردد.

خصوصیات حق ارتفاق

1. 1-حق ارتفاق طبق قانون یک حق عینی است که اختصاص به اموال غیر منقول ذاتی دارد و اموالی که در حکم اموال غیر منقول یا غیرمنقول تبعی هستند تعلق ندارد.
2. 2- حق ارتفاق یک حق مستقل نیست بلکه حق قائم به ملک است. یعنی اینکه شخصی در ملک دیگری برای کمال انتفاع از آن دارای حق ارتفاق است نه به طور مستقل. بنابراین اگر مالک ملک موضوع حق ارتفاق را به دیگری انتقال دهد حق ارتفاق نیز به تبع به آن منتقل می‌شود.
3. 3- حق ارتفاق یک حق دائمی است، که تابع ملک است واصولا دائمی است، مگر اینکه صریحاً برای مدت محدودی برقرار شده باشد.
4. 4- حق ارتفاق یک حق غیرقابل تقسیم است؛ یعنی هرگاه شرکایی که دارای حق ارتفاق هستند، ملک مشاع را تقسیم نمایند، حق ارتفاق برای هریک از صاحبان سهام مفروض به همان صورت اولیه باقی خواهد ماند و تقسیم ملک مشاع موجب تقسیم حق ارتفاق نخواهد بود.

مطابق ماده ۱۰۳ قانون مدنی «هرگاه شرکاء در ملکی دارای حقوق و منافعی باشند و آن ملک بین شرکاء تقسیم شود هرکدام از شرکاء به قدر سهمشان، مالک آن حقوق و منافع خواهد بود». مثل اینکه اگر ملکی که دارای حق عبور از ملک غیر بوده و آن ملک که دارای حق است بین چند نفر تقسیم شود هر یک از شرکاء حق عبور از همان محلی را که سابقاً حق داشته است، خواهد داشت.

به گفته وکیل کیفری اگر ملک مورد ارتفاق تقسیم شود نسبت به حق ارتفاق تأثیری نخواهد داشت و کسی که دارای حق ارتفاق است می‌تواند همانند گذشته حق خود را اعمال کند.

حسب ماده ۶۰۴ قانون مدنی «کسی که در ملک دیگری دارای حق ارتفاق است نمی‌تواند مانع تقسیم آن ملک بشود ولی بعد از تقسیم حق مزبور به حال خود باقی است».

مرجع صالح جهت اقامه دعوای حق ارتفاق

حسب ماده ۱۲ قانون آیین دادرسی مدنی دعاوی مربوط به اموال غیر منقول اعم از دعوای مالکیت ، مزاحمت، ممانعت از حق، تصرف عدوانی و سایر حقوق راجع به آن مانند حق ارتفاق در دادگاهی اقامه می‌شود که مال غیر منقول در حوزه آن دادگاه واقع شده است، اگر چه خوانده در آن حوزه مقیم نباشد.

بنابراین ازآنجا که حق ارتفاق تابع ملک است و جزء حقوق مربوط به اموال غیر منقول می‌باشد می‌بایست در حوزه قضایی محل مال غیرمنقول طرح دعوا گردد ودادگاه حقوقی محل مال غیر منقول  صالح به رسیدگی می‌باشد.

نحوه اثبات حق ارتفاق

چنانچه کسی که مدعی حق ارتفاق است و خواهان اثبات مالکیت خود را بر حقی باشد باید، از سند مالکیت که این حق را  دارد یا اگرعقد یا قرارداد منعقد شده که به موجب آن، حق ارتفاق به مالک داده شده، یا شهادت شهود، اقرار یا هر مدرک مثبت دیگری، استفاده کند.

هزینه‌های استفاده از حق ارتفاق

کسی که حق ارتفاق در ملک دیگری دارد مخارجی که برای استفاده از آن حق لازم است برعهده صاحب حق است، مگر اینکه بین صاحب ملک و کسی که دارای حق می‌باشد توافقی صورت گرفته باشد.

مطابق ماده ۱۰۰ قانون مدنی «اگر مجرای آب شخصی در خانه دیگری باشد، و در مجری آب خرابی بهم رسد، به نحوی که عبور آب از آن مجرا موجب خسارت خانه شود، مالک حق ندارد صاحب مجری را به تعمیر مجری اجبار کند بلکه خود او باید دفع ضرر از خود نمایدم».

ممانعت از استفاده از حق ارتفاق

اگرشخصی از استفاده از حق ارتفاق شما جلو گیری نماید می‌توانید با مشاوره وکیل ملکی علیه او طرح دعوای ممانعت از حق نمایید. دعوای رفع ممانعت از حق زمانی مطرح می‌گردد که افراد مانع استفاده از حق ارتفاق افراد می‌شوند. برای این کار می‌توان دادخواست رفع ممانعت از حق تنظیم کرد.

حق ارتفاق با حق انتفاع چه تفاوتهایی دارد؟

• حق ارتفاق یک حق فرعی و تبعی صاحب حق است در ملک دیگری ولی حق انتفاع یک حق مستقل است برای منتفع.
• حق ارتفاق بطور مستقل قابل انتقال به غیر نیست وبا ملکی که حق ارتفاق برای آن ایجاد شده قابل انتقال به غیر می‌باشد. در حالیکه حق انتفاع در صورتی که مباشرت منتفع در انتفاع شرط نشده باشد مثل سایر حقوق مالی قابل انتقال به غیر می‌باشد.
• حق ارتفاق با ایجاب و قبول به وجود می‌آید در صورتیکه در حق انتفاع قبض شرط صحت می‌باشد. در حق ارتفاق دارنده آن مالک آن حق می‌باشد. در حالیکه در حق انتفاع، منتفع مالک منافع مال موضوع حق انتفاع نیست و صرفآ ایشان حق استفاده را دارد.
• حق ارتفاق علی الاصول مجانی نیست هر چند می‌تواند بطورمجانی نیز برقرار گردد در حالیکه حق انتفاع علی الاصول مجانی است و برخی مجانی بودن را جزء ذات عقد حق انتفاع می‌دانند.
• حق ارتفاق مخصوص ملک و زمین (مال غیر منقول) است اما حق انتفاع شامل هم شامل مال منقول و هم غیر منقول می‌شود.

گروه وکلای یعقوبی (https://yaghobilawyer.com/) با دارا بودن وکلای باتجربه در زمینه پرونده‌های ملکی آماده ارائه خدمات به شما عزیزان می‌باشد جهت مشاوره با شماره‌های مندرج در سایت تماس بگیرید.