صنعت پتروشیمی یکی از ارکان اصلی صنعت نفت در زنجیره تولید و موتور محرک توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور به شمار می‌آید و نقش بسزایی در تولید ناخالص ملی دارد. براساس آمار صنعت پتروشیمی حدود ۱۲ میلیارد دلار خوراک تحویل‌شده به این صنعت در سال گذشته را به حدود ۲۳ میلیارد دلار محصول با ارزش تبدیل کرده است. همچنین بر اساس آمار این صنعت، سال گذشته حدود ۴۵ میلیون تن خوراک معادل ۹۱۴ هزار بشکه نفت خام در روز از بالادست تحویل گرفته است که این مقدار در پایان امسال به حدود یک میلیون بشکه نفت خام رسیده و طبق برنامه‌ریزی به محصولات با ارزش تبدیل خواهدشد. کارشناسان معتقدند آمار یاد شده نشان از ارزش‌آفرینی این صنعت دارد.

زمان زیادی برای تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی نداریم

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با تاکید بر اینکه نگاه‌های مقطعی و منافع کوتاه مدت را باید کنار گذاریم، گفت: زمان زیادی برای تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی نداریم و در این مسیر همه باید دست در دست هم بگذاریم. به گزارش شانا، مرتضی شاهمیرزایی ضمن بیان این مطلب افزود: ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی پیش از انقلاب حدود ۳ میلیون تن بود و تمام سیادت این صنعت به دوران پس از انقلاب اسلامی بازمی‌گردد. وی تاکید کرد: با وجود تحریم‌ها و مشکلات فراوان، صنعتگران ایرانی با تجربیاتی که از قبل و بعد از انقلاب اسلامی کسب کردند، نگذاشتند چرخ صنعت از حرکت بایستد، به‌طوری‌ که ظرفیت این صنعت هم‌اکنون به بیش از ۹۰ میلیون تن در سال و جایگاه ویژه‌ای رسیده است. معاون وزیر نفت با تأکید بر اینکه شرکت ملی صنایع پتروشیمی به‌عنوان متولی صنعت پتروشیمی هر کمکی که لازم باشد به هلدینگ‌ها و شرکت‌های پتروشیمی خواهد کرد تا کار بزرگ تکمیل زنجیره ارزش به ثمر برسد، ادامه داد: زمان زیادی نداریم و در یک محدوده زمانی حداکثر ۱۰ ساله باید یک برنامه سنگینی را اجرا کنیم. شاهمیرزایی با اشاره به اینکه باید به نقطه تولید محصولات با ارزش افزوده بالا از مواد پایه در این صنعت برسیم، تصریح کرد: تغییر در بعضی از برنامه‌ریزی‌ها و رویکردها می‌تواند ما را از برخی از بن‌بست‌ها که پیش از این پیش‌بینی نشده بود، عبور دهد که به این منظور بازنگری مجوز طرح‌ها در این شرکت در حال انجام و جمع‌بندی است. وی بر حرکت به سمت ایجاد ارزش افزوده هرچه بالاتر تأکید و اظهار کرد: انتخاب عنوان «تولید» در این چند سال اخیر در شعار سال نشان‌دهنده این است که تولید راه‌حل عبور از سختی‌های کشور است. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی افزود: باید تکمیل زنجیره محصولات پتروشیمی مانند متانول را که امروز با ظرفیت بالا در کشور تولید می‌شود تعریف کرد که برای رسیدن به این هدف باید دست در دست هم بگذاریم و هلدینگ‌های پتروشیمی نیز پای کار بیایند و تا ۸۰ درصد سودها را برای تکمیل زنجیره ارزش هدایت کنند. شاهمیرزایی ادامه داد: بنا شد که شرکت ملی صنایع پتروشیمی در دولت سیزدهم تمامی زنجیره‌های سودمند را شناسایی و با توجه به اینکه خوراک آن در کدام هلدینگ موجود است به آنها معرفی کند که در این مسیر حدود ۲۲ محصول شناسایی و معرفی شد و خوشبختانه ۶۰ تا ۷۰ درصد این برنامه محقق شده و هلدینگ‌ها در حال برنامه‌ریزی‌های لازم هستند.

ضرورت تعامل و هم‌افزایی بین شرکت‌ها

وی با اشاره به اینکه برخی لایسنس‌های طرح‌های مورد نظر باید از کشورهای دیگر خریداری شود، گفت: با توجه به وجود تحریم‌ها علیه کشور نیاز به کار مجاهدانه در این مسیر است و باید همکاری و تعامل و هم‌افزایی بین شرکت‌ها و هلدینگ‌ها وجود داشته باشد. شاهمیرزایی تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی را نقطه آرمانی برای این صنعت عنوان و تصریح کرد: عملکرد تمامی کسانی که در گذشته در این صنعت فعالیت کرده‌اند قابل تقدیر است. معاون وزیر نفت با تاکید بر اینکه نگاه‌های مقطعی و بخشی و منافع کوتاه‌مدت را باید کنار بگذاریم، افزود: باید نگاه بلندمدت در توسعه صنعت پتروشیمی داشته باشیم تا در تولید محصولات راهبردی، صادرات و بازار هدف محصولات پتروشیمی موفق باشیم.  وی با اشاره به اینکه در حوزه دانش فنی نیز نباید وابستگی داشته باشیم، ادامه داد: امروز خوشبختانه در برخی از صنایع در کشور پیشرو هستیم پس در صنعت پتروشیمی چرا نباشیم؟ به‌طور حتم می‌توانیم؛ برای تحقق این هدف باید یکدیگر را حمایت و یاری کنیم و شرکت ملی صنایع پتروشیمی هم برای تقویت هلدینگ‌ها حرکت می‌کند. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با بیان اینکه قرار است کاتالیست‌های مورد نیاز صنعت پتروشیمی تا پایان دولت سیزدهم از سوی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی و با کمک همه فعالان و شرکت‌های دانش‌بنیان بومی‌سازی شود، گفت: نشست‌های فشرده و فراوانی برای داخلی‌سازی همه کالا و تجهیزات صنعت پتروشیمی انجام شده است تا طی ۶ سال همه تجهیزات و قطعات این صنعت در داخل ساخته و تأمین شود که البته راه آسانی نیست. شاهمیرزایی افزود: در حوزه دانش فنی نیز کارها تعریف شده و در حال پیگیری است که البته باید بخشی خریداری شوند و بخشی هم از سوی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی بومی شده و بقیه نیز به کمک مراکز عملی، دانشگاهی و دانش‌بنیان انجام شود.

۶۷ طرح پتروشیمی در کشور فعال است

مدیر طرح‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به ۶۷ طرح پتروشیمی فعال در کشور گفت: روابط عمومی‌ها نقش مهمی در تبیین روند ساخت طرح‌های پتروشیمی به‌ویژه در شرایط سخت تحریم برعهده دارند. احمد شکری روز دوش با اشاره به اینکه هم‌اکنون ۱۰۱ طرح با سرمایه مورد نیاز ۷۰ میلیارد دلار در این صنعت در جریان است، اظهار کرد: حدود ۶۷ طرح از این طرح‌ها هم‌اکنون فعال است که در مجموع با اجرای این ۱۰۱ طرح، ۱۰۰ میلیون تن به ظرفیت این صنعت افزوده می‌شود. وی با بیان اینکه برخی چالش‌های صنعت پتروشیمی با توجه به ظرفیت‌های موجود روابط عمومی‌ها می‌تواند شفاف‌سازی شود، افزود: تأمین منابع مالی، ارز، زمین، خوراک و تأمین کالا و تجهیزات از چالش‌های اجرای طرح‌های پتروشیمی هستند. مدیر طرح‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی ادامه داد: در شرایط کنونی هلدینگ خلیج فارس ۲۲ طرح با مجموع سرمایه‌گذاری ۱۶ میلیارد دلار در دست اجرا دارد که هفت طرح از این تعداد بالای ۵۰ درصد پیشرفت دارند. شکری تعداد طرح‌های در دست اجرای شرکت سرمایه‌گذاری اهداف را ۱۳ طرح پتروشیمی با مجموع سرمایه‌گذاری ۷ میلیارد دلار بیان کرد و گفت: این شرکت در مناطق غرب کشور سرمایه‌گذاری‌های مطلوبی انجام داده است، از ۳ میلیارد دلار طرحی که در غرب کشور تعریف شده است، ۲ میلیارد دلار را شرکت اهداف در دست اجرا دارد. وی افزود: شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز پارسیان نیز ۶ طرح با مجموع سرمایه‌گذاری حدود ۱۲ میلیارد دلار و هلدینگ پتروفرهنگ به‌عنوان یک هلدینگ فعال در صنعت پتروشیمی هم پنج طرح با مجموع سرمایه‌گذاری حدود ۴ میلیارد دلار در دست اجرا دارد.

اهمیت خودکفایی در صنعت پتروشیمی

مدیر طرح‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی ادامه داد: هلدینگ شستان پنج طرح فعال با مجموع حدود ۳.۲ میلیارد دلار در دست ساخت دارد و ستاد اجرایی فرمان امام نیز اغلب در حوزه PDH  کار می‌کند. طرح‌های فعال هلدینگ باختر هم پنج طرح با سرمایه‌گذاری بیش از ۲ میلیارد دلار است.

شکری افزود: عمده فعالیت‌های طرح‌های توسعه‌ای در مناطق عسلویه، ماهشهر، دیر، جاسک و منطقه انرژی‌بر پارسیان در حال انجام است. وی با بیان اینکه ساخت داخل، خودکفایی و ساخت بار اول سه حوزه با اهمیت برای شرکت ملی صنایع پتروشیمی محسوب می‌شود، تصریح کرد: هم‌اکنون حداقل ۴۰ درصد و حداکثر ۹۰ درصد قطعات صنایع پتروشیمی به تفکیک نوع واحدها از داخل قابل تامین است.

سخن پایانی

بسیاری معتقدند  ظرفیت های موجود در صنعت پتروشیمی ایران مزیت و شاخصی اثر بخش برای بهبود رشد اقتصادی ایران است. پایان‌پذیری نفت و تبدیل ذخایر گاز و نفت به محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر سبب شده که محور برنامه‌های توسعه اقتصادی به جای تولید و صادرات بیشتر نفت خام به سوی تولید بیشتر محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی تغییر جهت دهد و بر این اساس به دنبال توسعه صنایع پتروشیمی، سهم این صنعت از تولید ناخالص داخلی افزایش پیدا کرده است.بنابراین در صورتی که سرمایه‌گذاری‌های جدید داخلی و خارجی در این صنعت محقق شود، شاهد جهش بزرگی در آن خواهیم بود.