اهمیت نقش صادرات در افزایش بهره‌وری، ثبات و رشد اقتصادی کشورها بر کسی پوشیده نیست. تولید صادرات‌محور در حوزه‌های مختلف کشاورزی، صنعتی و خدماتی، تحولات چشمگیری را به‌وجود می‌آورد و همگام با آن به افزایش تراز تجاری، تولید و کارآفرینی می‌رسیم؛ از همین رو، توجه به تولید محصول باکیفیت و در پیش گرفتن راهکارهایی که توسعه و افزایش فرآورده‌های صادرات‌محور را در پی داشته باشد، از عوامل موفقیت هر جامعه به‌شمار می‌رود.

این امر ضمن تامین بخش مهمی از درآمد ناخالص ملی در کشورهای توسعه‌یافته، خود اهرمی برای ثبات اقتصادی محسوب می‌شود. تولید صادرات‌محور، افزایش شمار نیروهای کار را به‌دنبال دارد و پیامد افزایش اشتغال، ایجاد بازار خرید و مصرف سهمی از فرآورده‌های تولیدی خواهد بود.

در نهایت این چرخه همچنان بر میزان ظرفیت‌های اشتغال در کشور می‌افزاید که پیامد آن نیز توسعه کل اقتصاد کشور است. از آنجا که تولید صادرات‌محور بیانگر کیفیت مطلوب فرآورده‌های تولیدی کشور صادرکننده در بازارهای بین‌المللی است، بسیاری از کشورها با در اولویت قرار دادن «توسعه صادرات‌محور» به‌عنوان راهبردی اساسی برای تضمین رشد اقتصادی، سعی در ارتقای توان صادراتی خود دارند تا از این رهگذر بر میزان تولید ملی، ظرفیت اشتغال و رفاه عمومی بیفزایند.

صادرات و تولید را می‌توان دو روی سکه پیشرفت دانست. تولید بدون توجه به صادرات یعنی عقب‌ماندگی از رشد و پیشرفت جهانی، محدود شدن به بازار داخلی و چشم‌پوشی از درآمد سرشار. بی‌توجهی به تجارت جهانی به همین جا یعنی اتکا و داشتن بازار داخلی ختم نمی‌شود و رقبای جهانی هر روز با خلق ارزش افزوده بیشتر و با تکیه بر ابزارهای بازاریابی به بازار ایران هم ورود خواهند کرد و به دنبال تصاحب سهم خود از بازار داخلی خواهند بود؛ کما اینکه همین الان هم در بسیاری از صنایع تولیدکنندگان ایرانی در بازار تهران در حال رقابت با محصولات خارجی هستند.

بنابراین انفعال در نگاه به صادرات به‌منزله فراخوان رقبای خارجی پای سفره محصولات ایرانی و از دست دادن سهم بازار است؛ به‌عبارت بهتر در رقابت با محصولات خارجی باید نقطه تقابل و رقابت را در ورای مرزهای ایران قرار داد و با رقبای خارجی در بازارهای جهانی رقابت کرد. این رقابت از دو منظر برای تولیدکننده ایرانی حائز اهمیت خواهد بود؛ نخست کشف بازار جدید و نیازهای این بازارها و سپس ابتکار و خلاقیت مضاعف.

استراتژی تولید صادرات‌محور را می‌توان با راهبردهای جنگی مقایسه کرد، چراکه تجارت و صادرات مانند نبردی تن به تن با انبوه شرکت‌های جهانی است که از سطوح مختلف فناوری، دانش و مدیریت برخوردارند و تمام تلاش خود را برای نابودی رقبای خود به کار خواهند بست.

 آنچه در بالا گفته شد بر اهمیت صادرات به‌عنوان حلقه مفقوده پویایی و هم‌افزایی اقتصادی هر جامعه تاکید دارد، به همین سبب دولت‌ها طرح‌های ویژه‌ای به‌منظور ترغیب و تشویق به صادرات در پیش می‌گیرند و به صادرکنندگان کالاهای داخلی، مشوق‌های مالی ارائه می‌دهند.

صادرکنندگان تولیدات داخلی هم به‌مثابه سربازان عرصه اقتصاد به‌شمار می‌آیند که با تامین ارز برای واردات محصولات موردنیاز، برای تسهیل، تداوم و ثبات روند مبادلات تجاری و اقتصادی در تلاش هستند.

با این حال برخی مسئولان بدون در نظر گرفتن شرایط حساس فعالیت‌های تجاری صادرات‌محور، با تصمیم‌های خلق‌الساعه، این بخش مهم از اقتصاد را بازیچه تصمیم‌های نادرست قرار داده و تمامی تلاش‌های چندین‌ساله صادرکنندگان برای حضور فعال در بازارهای صادراتی هدف را یک‌شبه بر باد می‌دهند؛ گویا غافل از آنند که فعالیت اقتصادی به‌ویژه در گستره صادرات، با ممارست دیرپای و تجربه‌های گرانسنگ به توفیق می‌انجامد.

در این شرایط اتخاذ تصمیم‌های موقتی به‌منظور گذر از یک مشکل کوتاه‌مدت داخلی در عرصه تامین یک یا دو کالا و متوقف کردن روند صادرات، مانند دستکاری در شبکه اعصاب پیکری زنده است که منجر به فلج یا ازکارافتادگی آن خواهد شد. متاسفانه در این میان برخی تصمیم‌گیران و مسئولان اقتصادی کشور به‌جای آنکه بستری حمایتی را فراهم آورند تا با گسترش فعالیت‌های تجاری و ورود بیشتر ارز به اقتصاد، چرخ‌های تولید، اشتغال و صادرات بچرخد، تنها راه چاره را متوقف کردن چرخه صادرات یافته‌اند.

با این همه گاهی به‌نظر می‌رسد برخی مسئولان اجرایی، برای حل مشکلات موجود تنها راه‌حل ممکن را پاک‌کردن صورت‌مسئله می‌دانند!

این وضع در حالی است که دولت باید با تقویت زیرساخت‌ها، در راستای حمایت از تولید به‌ویژه محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی در مسیر توسعه صادرات و قطع وابستگی به اقتصاد نفتی گام بردارد. تنها در این صورت است که رشد صادرات می‌تواند ضمن ایجاد اشتغال پایدار و گسترش رفاه اقتصادی، معیشت را برای مردم آسان‌تر کند؛ نه آنکه مانند سال گذشته فرآورده‌های کشاورزی داخلی روی دست تولیدکنندگان و صادرکنندگان بماند و به سبب مازاد بودن محصول داخلی که خواه‌ناخواه کاهش نرخ این محصولات را در پی دارد، شمار قابل‌توجهی از تولیدکنندگان به خاک سیاه بنشینند و برای همیشه دست از تولید بشویند!

بی‌جهت نیست که برخی صاحب‌نظران اقتصاد توسعه بر این باورند که دلیل سهم قابل‌توجهی از مشکلات اقتصادی جامعه به ناکارآیی و اثربخش نبودن تصمیم‌های حاکمیت برمی‌گ