جذب بیش از ۲۸.۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای توسعه و تکمیل پروژه‌های بالادست و پایین‌دست صنعت نفت و گاز سبب‌شده جلوگیری از خام‌فروشی در صنعت نفت و گاز محقق شود و به سمت خلق ارزش بیشتر حرکت کنیم. نفت و گاز به‌عنوان بزرگ‌ترین صنایع کشور که بخش اعظم بودجه را تأمین می‌کنند، طی سال‌های گذشته تحت تحریم‌های شدید قرار گرفتند. از یک سو، امکان صادرات آنها با مشکل روبه‌رو شد و از سوی دیگر، دسترسی ما به اقلام راهبردی در صنایع نفت و گاز محدود شد. هدف تحریم‌کنندگان این بود که از این طریق، اقتصاد کشور را به کسادی بکشانند و ما را وادار به تسلیم کنند، اما شواهد نشان می‌دهد آنها در دستیابی به اهداف‌شان موفق نبوده‌اند. مشاجره تد کروز، سناتور امریکایی با وزیر امور خارجه این کشور در جلسه سنا درباره افزایش فروش نفت خام ایران در دولت سیزدهم، موید این ادعاست. صمت در این زمینه با صاحب‌نظران این بخش گفت‌وگوهایی داشته که در ادامه می‌خوانید.

فرصت‌ها را از دست ندهیم

رحمان سعادت، کارشناس و استاد حوزه اقتصاد با اشاره به این موضوع که کابینه اولی که شهید رئیسی تشکیل داده بود، از کارآیی لازم برخوردار نبود و تغییر کابینه کمک بزرگی به پیشبرد امور کرد به صمت گفت: در دولت شهید رئیسی شاهد عملکرد بسیار خوب وزارت امور خارجه با هدایت شهید امیرعبدالهیان بودیم. حضور در سازمان شانگهای و بریکس نیز بسیار کمک‌کننده بود. تحولات منطقه‌ای خوبی اتفاق افتاد و افزایش مراودات با کشورهای همسایه در حوزه انرژی نیز به بهبود وضعیت کشور در شرایط تحریم کمک کرد. به‌طور مثال، همین سفر اخیری که رئیس‌جمهور به منطقه مرزی آذربایجان داشتند، در عادی‌سازی روابط بسیار اثرگذار بود. به اجرا گذاشتن دیپلماسی انرژی فعال در منطقه و فراتر از آن باعث شد بتوانیم تحریم‌ها را دور بزنیم و افزایش درآمدهای نفتی کشور را به میزان ۴۰۰ درصد داشته باشیم.

کارشناس اقتصاد با اشاره به اینکه تلاش‌های زیاد و تاثیرگذاری در دولت سیزدهم انجام شد، گفت: مشاجره‌ای که در سنای امریکا بین تد کروز، سناتور و وزیر امور خارجه این کشور در ارتباط با افزایش صادرات نفت خام کشورمان شاهد بودیم، تأییدکننده بالا رفتن سطح صادرات نفت خام کشور در دولت سیزدهم به میزان قابل‌توجهی است که نگرانی واشنگتن را به‌دنبال داشته است.

سعادت ادامه داد: افزایش صادرات نفت خام کشور در دولت سیزدهم نشان‌دهنده هماهنگی وزارت امور خارجه و وزارت نفت است که توانستند در همکاری و هماهنگی با یکدیگر این موفقیت را رقم بزنند. امیدواریم هر کسی به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب می‌شود، رویه شهید رئیسی را ادامه دهد و بهبود ببخشد. استاد دانشگاه گفت: برای افزایش درآمدهای نفتی کشور نباید هیچ فرصتی را از دست بدهیم. خوب است در کنار ارتباط با شانگهای و بریکس به افزایش روابط با کشورهای اروپایی نیز فکر کنیم. در شرایط فعلی احتیاج شدید به سرمایه‌گذاری و به‌ویژه سرمایه‌های خارجی داریم که باید مدنظر باشد.

وی ادامه داد: توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان که در دولت شهید رئیسی با جدیت در دستور کار بود، مثبت ارزیابی می‌شود. این شرکت‌ها ازیک‌سو ارزش‌افزوده خوبی به وجود آوردند و از سوی دیگر، به دور زدن تحریم‌ها کمک کردند. در مجموع عملکرد دولت شهید رئیسی در حوزه انرژی مثبت بوده است و دستاوردهای خوبی کسب کرده‌ایم. در دولت شهید رئیسی به‌منظور رساندن کشور به درآمدهای ارزی گام‌های خوبی برداشته شد که باید به‌عنوان یک سرمشق برای دولت بعدی مطرح باشد.

افزایش ۱۰ میلیون تنی تولید محصولات پتروشیمی

سعادت در ادامه اظهارکرد: فروش نفت خام ما را به درآمدهای نفتی می‌رساند، اما اشتغال ایجاد نمی‌کند. از همین‌رو می‌توان افزایش ۱۰ میلیون تنی تولید محصولات پتروشیمی در جهت تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی کشور را در دولت شهید رئیسی مثبت ارزیابی کرد. این اقدام که در دولت سیزدهم محقق شد، قابل‌تقدیر است. افزایش ظرفیت پالایش نفت خام کشور به میزان ۲۷۰ هزار بشکه در روز در دولت سیزدهم نیز اقدام درست دیگری بود که در راستای فاصله گرفتن از خام فروشی در دستور کار قرار گرفت. هرچقدر این اقدامات توسعه پیدا کند، به نفع کشور است.

این اقتصاددان در پایان تأکید کرد: براساس سند چشم‌انداز بیست‌ساله کشور که در سال ۱۴۰۴ به پایان می‌رسد، یکی از محورهای اساسی پتروشیمی و صنایع تکمیلی در حوزه نفت بود که به‌درستی در دولت سیزدهم به این موضوع توجه شد.

افزایش حداکثری تعاملات در دستور کار بود

حسین معتمدی‌زاده، نماینده مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به تاکید دولت سیزدهم بر گسترش تعاملات با کشورهای همسایه و به اجرا گذاشتن دیپلماسی فعال انرژی در مقابل همسایگان به صمت اظهار کرد: تعادل قدرتی در دنیا در حال اتفاق افتادن است که رهبر معظم انقلاب نیز به آن اشاره کرده‌اند. قدرت از غرب به شرق در حال انتقال است. در همین راستا، رهبری تأکید دارند به جای واژه خاورمیانه از اصطلاح غرب آسیا استفاده کنیم. دلیل آن همین تعادل قدرتی است که اتفاق افتاده است. شهید رئیسی هم به‌دنبال تغییر نگاه از غرب به شرق و از خارج به داخل کشور بودند. در همین چارچوب، افزایش حداکثری تعاملات با کشورهای منطقه در حوزه انرژی مدنظر بود.

عضو مجلس دوازدهم شورای اسلامی خاطرنشان کرد: سیاست‌گذاری‌های درست در دولت سیزدهم در ارتباط با همسایگان به افزایش قدرت کشور منجر شد، به نحوی‌که زمینه برای مقابله با اسرائیل و تنبیه این کشور برای ما فراهم شد. عملکرد ما طی سه سال گذشته در منطقه به نحوی بود که تمامی کشورها متوجه اقتدار ایران شدند. عملکرد دولت سیزدهم به افزایش قدرت کشور منجر شد، به‌طوری‌که کشورهای مختلف ازجمله چین، روسیه، کشورهای حاشیه دریای خزر، افغانستان، پاکستان، ترکیه و عراق با ما همراه شدند. تمام سیاست‌هایی که دولت سیزدهم به اجرا گذاشت، در بیانیه گام دوم که رهبر معظم انقلاب اعلام کردند، مطرح شده است. امیدواریم این سیاست‌ها در دولت چهاردهم نیز با جدیت دنبال شود. مجلس دوازدهم همراهی لازم را با دولت بعدی در خصوص پیشبرد اهداف کشور در حوزه‌های مختلف خواهد داشت.

از خام‌فروشی فاصله گرفتیم

معتمدی‌زاده تاکید کرد: به‌طور قطع دستاوردهایی همچون افزایش ۳۰ درصد حجم صادرات گاز به کشورهای همسایه در کنار افزایش ۱۰۰ درصدی حجم صادرات ال‌پی‌جی طی سه سال گذشته در سایه سیاست‌گذاری‌های صحیح دولت سیزدهم به‌دست آمد. به اجرا گذاشتن دیپلماسی فعال انرژی در قبال کشورهای منطقه و استفاده از تمامی ظرفیت‌ها در رسیدن کشور به این دستاوردها موثر بوده است.

وی ادامه داد: یکی دیگر از سیاست‌های درستی که در دولت شهید رئیسی در دستور کار قرار داشت، افزایش ظرفیت پالایش نفت خام و توسعه صنایع پتروشیمی کشور بود. شهید رئیسی، روحیه‌ای جهادی داشت و هر آنچه را به نفع کشور بود، دنبال می‌کرد. در همین چارچوب، فاصله گرفتن از خام‌فروشی و توسعه زنجیره ارزش محصولات در دولت سیزدهم در دستور کار قرار داشت. در زمینه حمایت از دانش‌بنیان‌ها نیز کارهای بزرگی در دولت شهید رئیسی انجام شد. از این طریق، متخصصان و نخبگان داخلی انگیزه پیدا کردند که در داخل کشور بمانند و به ارائه خدمات بپردازند.

عضو مجلس دوازدهم شورای اسلامی در پایان گفت: در دولت شهید رئیسی گام‌های بزرگی در حوزه انرژی برداشتیم و ریل‌گذاری‌های خوبی انجام شد. لازم است در ادامه بر موضوع جلوگیری از هدررفت انرژی در کشور متمرکز شویم. اگر بتوانیم جلوی این موضوع را بگیریم، کشور نفع بزرگی می‌برد. هرقدر بتوانیم در حوزه‌های گوناگون ازجمله گاز، بنزین، خودروسازی و... به کنترل مصرف بپردازیم، منافع کشور بیشتر تامین می‌شود. لازم است این روندها نیز در دستور کار باشد و با جدیت دنبال شود.

تمرکز دولت بر اقدامات راهبردی بود

سلمان زارع، نماینده مجلس دوازدهم شورای اسلامی نیز با اشاره به این موضوع که نیاز است از وابستگی به درآمدهای نفتی بکاهیم، به صمت گفت: شهید رئیسی اهتمام ویژه‌ای به تولید داشتند و به احیای کارخانجات تعطیل و نیمه‌تعطیل پرداختند. این رویکرد درستی است که باید ادامه یابد. توجه به بخش‌های مولد مانند تولید و کشاورزی می‌توانند نجات‌بخش کشور باشند. اقداماتی مانند افزایش ۱۰ میلیون تنی محصولات پتروشیمی در جهت تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی کشور و افزایش ظرفیت پالایش نفت خام در کشور به میزان ۲۷۰ هزار بشکه در روز مثبت ارزیابی می‌شود. باید این صنایع تبدیلی موردتوجه ویژه باشند و در راستای تقویت آنها گام برداریم. هرقدر از خام‌فروشی فاصله بگیریم و به صنایع تکمیلی توجه داشته باشیم، به نفع کشور است و منافع ما بیشتر تأمین می‌شود.

تمرکز بر تقویت مبانی علمی

زارع در ادامه اظهار کرد: در دولت شهید رئیسی اتفاقات خوبی در زمینه دانش‌بنیان‌ها رخ داد، رشد ۴.۵ برابری دانش‌بنیان‌ها در دولت سیزدهم موضوع مهمی است. امیدواریم دانش‌بنیان‌ها در استان‌ها و شهرستان‌های مختلف نیز بیش‌ازپیش فعال شوند. در دولت شهید رئیسی، توجه ویژه‌ای به شرکت‌های دانش‌بنیان شد و از دستاوردهایشان بهره بردیم. ادامه این روند ضرورت دارد و باید به سمت اقتصاد دانش‌بنیان حرکت کنیم.

این عضو مجلس دوازدهم شورای اسلامی درباره جمع‌آوری گازهای همراه، صدور کاتالیست به روسیه و صدور خدمات فنی و مهندسی به دیگر کشورها که در دولت سیزدهم بر اثر توجه به دانش‌بنیان‌ها محقق شد، گفت: این اقدامات مثبت ارزیابی می‌شوند. باید تمرکز اصلی بر تقویت مبانی علمی در کشور باشد، به نحوی که از وابستگی خود به دیگران بکاهیم.

زارع افزود: افزایش تعاملات با همسایگان در حوزه انرژی که در دولت شهید رئیسی پیگیری شد، براساس آموزه‌های دینی ماست. دین اسلام تاکید زیادی بر روابط حسنه با همسایگان دارد. از ظرفیت همسایگان در دولت شهید رئیسی در راستای تقویت موضع کشور و بهره‌برداری از فرصت‌های موجود استفاده شد. از این طریق توانستیم به افزایش تبادلات بپردازیم و از ظرفیت‌ها به نحو احسنت بهره ببریم. جذب ۲۸.۵ میلیارد دلاری سرمایه در دولت شهید رئیسی و استفاده از آنها در ۱۳۲ طرح بالادست و پایین‌دست کشور مثبت ارزیابی می‌شود. جذب سرمایه به‌منظور گسترش صنایع کشور از اهمیت بالایی برخوردار است و به‌درستی در دولت شهید رئیسی در دستور کار قرار داشت. برخورداری از صنایع داخلی پویا باید با جدیت در دستور کار باشد. همان‌طور که در دولت شهید رئیسی مدنظر بود، احیای کارخانجات و تمرکز بر تولید می‌تواند راهکار موثری برای بهبود شرایط باشد.

وی درباره افزایش ۳۰ درصدی صادرات گاز به کشورهای همسایه در دولت شهید رئیسی و افزایش ۱۰۰ درصدی صادرات ال‌پی‌جی در دولت سیزدهم خاطرنشان کرد: افزایش صادرات گاز بر اثر فعال‌سازی دیپلماسی خارجی کشور به بار می‌نشیند. هرقدر دیپلماسی فعال‌تری به اجرا بگذاریم و افزایش روابط با همسایگان را داشته باشیم، زمینه برای صادرات بیشتر مهیا می‌شود.

سخن پایانی

تجربه‌ای که در دولت سیزدهم در راستای فروش نفت و گاز کشور در شرایط تحریم داشتیم، نه‌تنها به لحاظ اقتصادی برای ما ارزشمند است، بلکه به لحاظ امنیتی و سیاسی نیز برای کشور کارکرد دارد. بر اثر موفقیت در فروش نفت و گاز کشور در شرایط تحریم در دولت سیزدهم، در واقع ناکارآمدی تحریم‌ها را بار دیگر به تحریم‌کنندگان گوشزد کردیم. بنابراین اگر قرار باشد مذاکره‌ای صورت بگیرد، با این پیش‌فرض خواهد بود که تحریم بر ایران کارساز نیست و باید از روش دیگری استفاده کرد. دولت سیزدهم سیاست‌گذاری‌های گسترده‌ای در راستای افزایش فروش نفت و گاز کشور در شرایط تحریم به اجرا گذاشت و شاهد افزایش ۱۰ میلیون تنی محصولات پتروشیمی کشور طی سه سال گذشته بودیم و ظرفیت پالایشگاهی بیش از ۲۷۰ هزار بشکه نفت خام در روز افزایش یافته است. جذب بیش از ۲۸.۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جهت توسعه و تکمیل پروژه‌های بالادست و پایین‌دست صنعت نفت و گاز سبب شده مسیر جلوگیری از خام‌فروشی در صنعت نفت و گاز محقق شود و به سمت خلق ارزش بیشتر حرکت کردیم.