گرانفروشی ممنوع!

مدیرکل تعزیرات حکومتی استان تهران اعلام کرد: نرخ مصوب شیر خام ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان است و نظارت ویژه بر تولید و عرضه لبنیات اعمال می‌شود. داریوش جودکی ضمن بیان این مطلب در جمع خبرنگاران گفت: براساس دستور وزیر دادگستری و رئیس سازمان تعزیرات، جلسه‌ای با تولیدکنندگان محصولات لبنی برگزار و نرخ مصوب شیر خام ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان تعیین و ابلاغ شد. تمامی تولیدکنندگان ملزم به رعایت این نرخ در خریدهای خود هستند و دامداران نیز نمی‌توانند شیر خام را بیش از این نرخ عرضه کنند. 4 قلم پرمصرف لبنیات نیز تحت‌نظارت ویژه قرار دارند و عرضه آنها باید مطابق نرخ مصوب باشد.

جودکی بااشاره به نظارت‌های مستمر گفت: نیروهای تعزیرات همراه با ضابطان به‌صورت سرزده در کارخانه‌ها حاضر می‌شوند و روند تولید و فروش را کنترل می‌کنند. همچنین براساس مصوبه مشترک با جهاد کشاورزی، یک نیروی ثابت در کارخانه‌ها مستقر خواهد شد تا فاکتورهای خرید و فروش را بررسی کند و در صورت تخلف، اقدام قانونی انجام گیرد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: نرخ مصوب شیر خام در حال ‌حاضر معتبر است و در صورت تغییر، نرخ جدید به‌طوررسمی اعلام خواهد شد. تولیدکنندگان و دامداران باید بدانند که هرگونه گرانفروشی با برخورد جدی تعزیرات مواجه خواهد شد.

اختلاف‌نظر درباره نرخ شیر خام

در مصوبه جدید دولت ایران درباره نرخ شیر خام که اخیرا توسط ستاد تنظیم بازار/وزارت جهاد کشاورزی اعلام شده، نرخ شیر خام درب کارخانه ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان به‌ازای هر کیلوگرم تعیین شده و قرار است این تصمیم به کاهش نرخ برخی اقلام لبنی پرمصرف در بازار منجر شود، چون شیر خام بخش عمده‌ای از هزینه تمام‌شده محصولات لبنی را تشکیل می‌دهد.

این مصوبه با هدف کنترل نوسانات شدید نرخ در بازار لبنیات و کاهش فشار اقتصادی بر خانوارها اتخاذ شده و مقامات دولتی امیدوارند که با اجرای آن، نرخ شیر، ماست، پنیر و دیگر فرآورده‌ها کاهش نسبی یا حداقل ثبات بیشتری پیدا کند.

از سوی دیگر، تولیدکنندگان شیر و دامداران در واکنش به این تصمیم، دیدگاه‌های متفاوتی داشته‌اند. اتحادیه صنایع لبنی و برخی فعالان صنعت می‌گویند که اگر این نرخ مصوب در زنجیره تامین رعایت شود، می‌تواند به کاهش محسوس نرخ تمام‌شده محصولات لبنی در عرضه نهایی کمک کند.

دامداران و نمایندگان تولیدکنندگان شیر خام اما اعتراض دارند که نرخ مصوب برای شیر خام پایین‌تر از هزینه واقعی تولید است و برای بسیاری از آنان ضررآور خواهد بود؛ برآوردهای فعالان حوزه دامداری نشان می‌دهد که هزینه تمام‌شده تولید شیر در عمل بیش از این رقم است و در نتیجه، این مصوبه می‌تواند فشار اقتصادی بر دامداران را افزایش داده و حتی برخی تولیدکنندگان را در وضعیت زیان قرار دهد.

این اختلاف‌نظرها به این معناست که اثر واقعی مصوبه بر تولید شیر خام به نحوه اجرای قیمت‌گذاری و حمایت‌های بعدی بستگی دارد. اگر نرخ مصوب با هزینه‌های واقعی تولید همخوانی نداشته باشد، ممکن است تولید کاهش یابد یا تولیدکنندگان رغبت کمتری برای عرضه شیر به نرخ مصوب داشته باشند. از سوی دیگر، اگر سیاست‌های حمایتی و نظارتی مناسب همراه با مصوبه باشند، ممکن است کاهش نرخ نهایی لبنیات در بازار مصرف را تسهیل کند.

دامداران همکاری نمی‌کنند!

مصوبه اخیر ستاد تنظیم بازار، نرخ شیر خام را به ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان کاهش داد تا لبنیات ارزان شود. در همین زمینه رئیس اتحادیه لبنی معتقد است؛ صنایع آماده کاهش ۱۰ تا۱۷هزار تومانی قیمت‌ها هستند، اما دامداران همکاری نمی‌کنند، در مقابل مجتبی عالی، عضو اتحادیه مرکزی دامداران ایران نیز تاکید بر غیرقانونی بودن این نرخ دارد، چراکه هزینه تمام‌شده تولید شیر، حدود ۳۶ هزارتومان است.

علی احسان ظفری، رئیس اتحادیه فرآورده‌های لبنی در برنامه تلویزیونی پایش بااشاره به مصوبه اخیر ستاد تنظیم بازار گفت: معاون اول محترم رئیس‌جمهور و رئیس ستاد تنظیم بازار، مصوبه‌ای درباره نرخ شیر خام ابلاغ کردند که براساس آن، نرخ شیر خام به ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان کاهش یافت. این تصمیم باتوجه به شرایط بازار و نرخ 4 قلم از محصولات لبنی اتخاذ و مقرر شد، نرخ این محصولات نیز در همین مسیر اصلاح شود. انتظار می‌رود دامداران عزیز این نرخ مصوب را رعایت کرده و صنایع لبنی نیز متناسب با آن، کاهش نرخ را در سطح عرضه اعمال کنند؛ چراکه در هفته‌های اخیر نارضایتی جدی مردم از نرخ لبنیات کاملا مشهود بوده است.

رئیس اتحادیه فرآورده‌های لبنی بااشاره به قیمت‌های فعلی بازار توضیح داد: در حال‌ حاضر نرخ برخی محصولات مانند شیر حدود ۷۱ هزار و ۹۰۰ تومان است که با کاهش نرخ شیر خام، باید حدود ۱۰ هزار تومان کاهش نرخ در سطح عرضه داشته باشد. این کاهش عمدتا ناشی از تاثیر مستقیم نرخ شیر خام است، هرچند بخشی از قیمت به هزینه‌های توزیع و عرضه مربوط می‌شود. درباره ماست که نرخ آن حدود ۱۰۰هزار تومان است نیز، انتظار می‌رود کاهش قیمتی در حدود ۱۶ تا ۱۷ هزار تومان اعمال شود و این کاهش به‌تدریج در بازار مشاهده خواهد شد. ظفری در ادامه تصریح کرد: شرکت‌های لبنی برای اجرای این کاهش نرخ، آمادگی کامل دارند، مشروط بر اینکه دامداران براساس نرخ مصوب ستاد تنظیم بازار، شیر خام را به کارخانه‌های فرآوری تحویل دهند. با این حال، در دو روز گذشته همکاری لازم از سوی دامداران به‌طورکامل مشاهده نشده است.

سهم شیر خام در نرخ نهایی لبنیات

رئیس اتحادیه فرآورده‌های لبنی درباره ساختار نرخ تمام‌شده محصولات گفت: برای محصولی که مصرف‌کننده حدود ۱۰۰هزار تومان برای آن پرداخت می‌کند، حدود ۳۵ تا ۴۰هزار تومان مربوط به هزینه‌های توزیع، اعم از عمده‌فروشی و شبکه مویرگی است. حدود ۳۰ هزار تومان به هزینه‌های تولید و سود شرکت اختصاص دارد که اگر سود ۱۰ درصدی در نظر گرفته شود، در عمل صنایع لبنی امروز حتی به ۵ درصد سود هم نمی‌رسند. بخشی دیگر از نرخ به مواد بسته‌بندی مربوط است و فاصله میان حدود ۶۵ هزار تومان تا نرخ خرید شیر خام که حدود ۳۹ هزار تومان بوده، به هزینه‌های تولید، بسته‌بندی و سایر اقلام بازمی‌گردد.

ظفری بااشاره به ویدئوهای منتشرشده درباره افزایش چندباره قیمت‌ها گفت: از مردم عزیز بابت اظهارنظری که ناخواسته باعث رنجش‌خاطرشان شد، عذرخواهی می‌کنم. نیت واحد تولیدی چنین برداشتی نبود، اما بیان آن به‌شکلی بود که موجب ناراحتی شد. در کشور دستگاه‌های نظارتی و امنیتی فعال هستند و هر زمان احساس شود که سفره مردم در خطر است، از سران قوا تا سایر مسئولان برای برخورد آماده‌اند. در ماه‌های گذشته شاهد بودیم که نرخ لبنیات به‌صورت روزانه تغییر می‌کرد و این وضعیت برای مردم قابل‌تحمل نبود.

لزوم جدی‌تر شدن نظارت بر بازار

رئیس اتحادیه فرآورده‌های لبنی درباره نظارت اتحادیه تاکید کرد: وزارت جهاد کشاورزی باید نقش میانجی جدی‌تری میان دامداران و صنایع فرآوری‌کننده ایفا کند و از اهرم‌های خود برای جلوگیری از خروج شیر خشک استفاده کند. اتحادیه‌های تولیدی شرایط متفاوتی با اتحادیه‌های صنفی دارند، اما ما قیمت‌های مصوب را به اعضا ابلاغ کرده‌ایم و پیگیر اجرای سریع کاهش قیمت‌ها هستیم. باتوجه به دوره قرنطینه محصولات لبنی، محصولات پاستوریزه ظرف 3 روز و محصولات استریل حداکثر تا ۱۰ روز آینده باید با قیمت‌های جدید وارد بازار شوند.

اعتراض دامداران به نرخ مصوب شیر خام

مجتبی عالی، عضو اتحادیه مرکزی دامداران ایران با انتقاد از نرخ ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومانی شیر خام گفت: این نرخ از نظر دامداران غیرقانونی است، زیرا نرخ تمام‌شده تولید شیر برای دامدار حدود ۳۶ هزار تومان است. طبق قانون، تعیین نرخ باید در شورای قیمت‌گذاری مستقر در وزارت جهاد کشاورزی و با حضور نمایندگان مجلس انجام شود، نه در ستاد تنظیم بازار. دامدار نمی‌تواند محصولی که با نرخ تمام‌شده ۳۶ هزار تومان تولید کرده را ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان بفروشد. این موضوع در نهایت به زیان تولید و جامعه تمام می‌شود.

عالی در این ارتباط تلفنی بااشاره به مشکلات تامین نهاده‌ها گفت: «نهاده‌هایی مانند سویا و جو یا پیدا نمی‌شوند یا با قیمت‌های بسیار بالا به‌دست دامدار می‌رسند. دامدار امروز سویا را کیلویی بیش از ۵۰ هزار تومان خریداری می‌کند، در حالی که چند هفته قبل قیمت‌ها بسیار پایین‌تر بود. عرضه نهاده‌ها در سامانه بازارگاه به‌صورت تبلیغاتی مطرح می‌شود، اما تا زمانی که نهاده به‌دست دامدار برسد، یک تا 2 ماه زمان می‌برد و این تأخیر فشار مضاعفی به تولیدکننده وارد می‌کند.»

سخن پایانی

با این وجود، نرخ شیر خام و محصولات لبنی در بازار مصرف‌کننده هنوز تحت‌تأثیر افزایش هزینه‌های تولید قرار داشته و فشار قیمتی در طول ماه‌های اخیر ادامه داشته است؛ این افزایش‌ها به افزایش هزینه نهاده‌های دامی، نوسانات نرخ ارز و دیگر عوامل مرتبط بوده است. افزایش نرخ شیر خام به‌عنوان ماده اولیه، معمولا به افزایش نرخ نهایی لبنیات در بازار منجر می‌شود و تاثیر آن بر سفره خانوارها محسوس است.

در مجموع، نرخ جدید نرخ شیر خام و محصولات لبنی، همراه با سیاست‌های نظارتی برای منع گران‌فروشی، تلاشی از سوی دولت برای کنترل تورم در بازار لبنیات و حمایت از مصرف‌کنندگان است، اما اثرات آن در بازار مصرف نهایی و سطح قیمتی کالای عرضه‌شده به خانوارها، وابسته به اجرای جدی نظارت و همکاری تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان است.