کاهش ریسک شکست با کمک هوشمصنوعی
سیامک محبوب، مدیرکل پردازش سازمان اسناد و کتابخانه ملی
کاربرد فناوری در صنعت نشر مانند یک شمشیر دولبه است که تاثیرات دوسویه دارد. از یکسو با ورود تجهیزات مدرن متنوع به صنعت چاپ و نشر ناشران و چاپخانهداران از محدودیتهای گذشته آسودهتر شدند. همچنین، فناوری باعث زایش پدیدهای به نام خودناشری شده است که همین امر به توسعه دیجیتالمارکتینگ انجامیده و روند دسترسی به اطلاعات را برای مردم راحتتر کرده و تمامی این موارد، باعث رونق صنعت نشر شده است. این رونق بهحدی بوده که در بسیاری از کشورها، ورود فناوری در صنعت چاپ منجر به توسعه اقتصادی چندبرابری به نسبت دیگر صنایع شده است. برای مثال، ارزش اقتصادی صنعت چاپ در کشور آلمان،کمابیش با صنعت خودروسازی برابری میکند. بنابراین، میتوان بیش از گذشته به این گزاره پی برد که فناوری در صنعت چاپ و نشر منجر به پولسازی در بسیاری از کشورها شده است. امروزه به لطف فناوری، کمتر کتاب چاپی در انبار میماند و صرفهجویی حداکثری در کاغذ و منابعطبیعی، آورده دیگر کاربرد فناوری در صنعت نشر است. گفتنی است، برخورد با هوشمصنوعی و مواجهه با آن، بهنوعی منجر به گرهگشایی میشود که اهمیت زیادی دارد. هوشمصنوعی در همه صنایع از جمله صنعت نشر و زنجیره تولید این صنعت تاثیر میگذارد و منجر به گشودن زبان تازه میشود و پنجرههای جدیدی را باز خواهد کرد.
بیشک، هوشمصنوعی فناوری کلیدی گریزناپذیری در صنعت نشر خواهد بود و راهی جز کاربرد آن در صنعت نشر نخواهیم داشت. در شرایط فعلی هم تاحدودی کاربرد هوشمصنوعی در صنعت نشر اتفاق افتاده است. برای مثال امروزه در ویرایش محتوا، ویراستارهای مبتنی بر هوشمصنوعی نقش جدی ایفا میکنند که نهتنها کلمات را تشخیص میدهند، بلکه نسبت به محتوا هم هوشمندانه عمل میکنند و میتوانند مانند یک انسان تصمیم بگیرند.
بیشک هوشمصنوعی تغییری را در دنیای نویسندگی و ویراستاری بهوجود میآورد، اما ترسناک نخواهد بود و برای مصرف خلاقیت توسط هوشمصنوعی تغییر خواهد کرد. برخی فعالان در عرصه صنایع خلاق نظیر هنر و نویسندگی معتقد بودند که در حاشیه امن شغلی قرار دارند و هوشمصنوعی نقش چندانی در این مشاغل نخواهد داشت، چراکه معتقد بودند که نویسندگی حاصل تخیلات انسانی است. اما در سالهای اخیر شاهد تولید رباتهای نویسنده هم بودهایم و میتوان با توصیفی از یک منظره به هوشمصنوعی گفت که چه چیزی را بکشد یا چه چیزی را بنویسد. بههمیندلیل، چندی پیش برخی نویسندگان امریکایی در اعتراض به هوشمصنوعی اعلام کردند که رباتهای نویسنده، از سبکهای آنها تقلید میکنند و اینکه رباتها بتوانند مانند نویسندهها بنویسند، بسیار خطرناک است. باتوجه به اینکه فناوریهای مبتنی بر هوشمصنوعی، بهرهور و بهینهساز هستند، نقش زیادی در توسعه صنعت نشر و بهرهوری اقتصادی برای ناشران خواهند داشت و از طرفی، منجر به کاهش هزینهها و تولید محصولات بهتر خواهند شد. این فرآیند در کل زنجیره صنعت نشر معنیدار است.
هوشمصنوعی در حوزههایی چون کمک به امر خواندن و حتی انتخاب محتوا، کمکهای زیادی به انسان کرده و تاثیرگذار بوده است. نمونه کاربرد هوشمصنوعی در ایران را میتوان در حوزه پردازش و سازماندهی برخی اطلاعات مشاهده کرد. برای مثال، متناسب با میل و سلیقه افراد پیشنهاداتی داده میشود، هرچند این روندی معمول در اغلب کشورها است.
نمونه جهانی آن، شرکت ساخت فیلم و سریال نتفلیکس است که در این شرکت براساس نوع مصرفکنندگان و سلیقه آنها، محصولات بصری تولید میشود و پیش از تولید بهراحتی میتوان پیشبینی کرد که چه فیلم یا سریالی ساخته شود. چنین روندی را میتوان در محصولات صنعت نظیر کتاب و مجله هم پیشبینی کرد. با هوشمصنوعی میتوان هر اثری را که بازار داشته باشد، تولید کرد و این یعنی صرفه اقتصادی. هوشمصنوعی برمبنای دادههای بزرگی که از پایش بازار بهدست میآورد، میتواند به تولید محصول بپردازد و ریسک شکست را کاهش بدهد و ناشر سراغ انتشار آثاری برود که میداند در بازار بهفروش میرسند.
اینکه از هوشمصنوعی هم چه خواستهای داشته باشیم و چگونه خواسته خود را مطرح کنیم، خود هنر و سوادی است که بشر امروز باید آن را دارا باشد. فارغ از هر مولفهای، کاربرد هوشمصنوعی دوریناپذیر است و اگر بهدنبال صرفه اقتصادی در صنعت نشر هستید، باید از هوشمصنوعی بهرههای کافی را ببرید.