وابستگی چین به واردات مس معدنی
چین در سال ۲۰۲۴، حدود ۱۳ میلیون تن مس محتوی کنسانتره مصرف کرد که حدود 5میلیون تن را از طریق تولید داخلی و حدود 8 میلیون تن را از طریق واردات تامین کرده و ۵۸ درصد از آن، از طریق کشورهای پرو و شیلی تامین شد. ذخایر معدنی مس چین در سال ۲۰۲۴، حدود ۴۱ میلیون تن برآورد شده و این کشور از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴، حدود ۱۵میلیون تن مس محتوی معدنی به ذخایر خود افزوده است. چین اگرچه یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان معدنی مس به شمار می‌آید اما به دلیل تقاضای بالا، کماکان به واردات مس در قالب مس معدنی، کاتد و قراضه وابسته است.
رشد صنعتی و اقتصادی چشمگیر چین طی چند دهه گذشته و سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه این کشور در توسعه زیرساخت‌ها، تولیدات صنعتی، رشد صنعت تولید خودرو و…، باعث شده است این کشور بیش از نیمی از مصرف جهانی مس را به خود اختصاص دهد. چین که درحال‌حاضر بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مواد معدنی در جهان است، به طور فزاینده‌ای به بازیافت مس و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید توجه داشته و با توسعه روابط تجاری و سرمایه‌گذاری خارجی در معادن دیگر کشورها، سعی در تقویت منابع تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع خود دارد.
طبق برآوردهای موجود، ذخایر معدنی مس چین در سال ۲۰۲۴، حدود ۴۱ میلیون تن برآورد شده است و این کشور از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴، حدود ۱۵ میلیون تن مس محتوای معدنی به ذخایر خود افزوده است. چین اگرچه یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان معدنی مس محسوب می‌شود اما به دلیل تقاضای بالا، کماکان به واردات مس در قالب مس معدنی، کاتد و قراضه وابسته است.
افزایش واردات مس در چین
افزایش واردات مس در چین به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مس در جهان، ناشی از مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، صنعتی و استراتژیک است. تقاضای روبه‌رشد در صنایع الکتریکی و الکترونیک، ساخت‌وساز، حمل‌ونقل (به خصوص خودروهای برقی) و انرژی‌های تجدیدپذیر نیاز به مس را افزایش داده است. از سوی دیگر، محدودیت منابع داخلی و ذخایر معدنی، چین را به واردات مس معدنی از کشورهای عمده تولیدکننده نظیر شیلی و پرو سوق داده است.
آمارهای رسمی منتشرشده، مقدار کل واردات مس محتوای کنسانتره توسط کشور چین در سال ۲۰۲۴ را حدود 8میلیون تن اعلام کرده‌اند. حجم واردات مس محتوی کنسانتره به چین در سال ۲۰۲۴ و نوسانات آن که نمودار یک نشان‌دهنده افزایش واردات در ماه اوت (بیش از ۷۲۰ هزار تن) و کاهش آن در ماه جولای (حدود ۶۰۰ هزار تن) است، وابستگی شدید چین به منابع خارجی مس و تاثیر نوسانات بازار و برنامه‌ریزی‌های فصلی در تامین نیازهای این کشور را نشان می‌دهد.
شیلی و پرو به عنوان تامین‌کنندگان اصلی واردات مس معدنی به چین شناخته می‌شوند. شیلی با تولید بیش از ۵.۳ میلیون تن مس، سالانه بیش از ۲۰ درصد مس تولید معدنی در جهان را از معادن بزرگی مانند کودلکو تامین می‌کند. چین در سال ۲۰۲۴، طی یک روند صعودی، ۳۳ درصد از حجم کل واردات مس محتوی کنسانتره (حدود ۲.۶ میلیون تن) را از شیلی وارد کرد؛ به طوری که در ماه دسامبر، بیشترین حجم واردات با ۲۸۰ هزار تن و در ماه می، کمترین میزان واردات با ۱۶۰ هزار تن ثبت شده است.
همچنین ۲۵ درصد از واردات این ماده معدنی (حدود دو میلیون تن) از پرو انجام شد که بیشترین حجم واردات در ماه اوت، با بیش از ۲۰۰ هزار تن و کمترین حجم واردات در ماه ژوئیه، با ۱۱۵ هزار تن بود. سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک چین در پروژه‌های معدنی این دو کشور، موجب تقویت روابط تجاری و افزایش واردات شده است. همچنین، تقاضای فصلی و تغییرات نرخ جهانی مس، بر نوسانات واردات مس محتوای کنسانتره از این دو کشور، به ویژه در سال ۲۰۲۴ همچون کاهش واردات در ماه جولای و افزایش آن در ماه اوت اثرگذار بوده است.
کشورهای دیگر مانند مغولستان، مکزیک و قزاقستان نیز از دیگر تامین‌کنندگان مهم کنسانتره مس برای چین هستند؛ به نحوی که واردات مس معدنی از این کشورها، به ویژه در قالب کنسانتره، به دلیل قراردادهای بلندمدت و تسهیل شرایط تجاری اخیرا افزایش یافته است. حجم صادرات مس محتوای کنسانتره از چین در سال ۲۰۲۴، تنها در ماه‌های آوریل، ژوئیه و دسامبر (جمعا حدود ۳۲ هزار تن) گزارش شده است که تقریبا ۶۰ درصد آن به کشور عمان بود.
منابع داخلی مس، کفاف تقاضای قابل‌توجه چین را نمی‌دهند
چین که تا پیش از دهه ۲۰۰۰ به عنوان یک صادرکننده خالص مس شناخته می‌شد، اکنون به بزرگ‌ترین مصرف‌کننده و واردکننده مس در سطح جهانی تبدیل شده است. در سال ۲۰۲۴ مشابه با دو دهه قبل از آن، این کشور با چالش‌های متعددی در تامین مس مواجه شد؛ از جمله محدودیت‌های منابع معدنی داخلی و افزایش شدید تقاضا در بخش‌های صنعتی نظیر ساخت‌وساز، خودروهای برقی و الکترونیک.
این کشور با سرمایه‌گذاری‌های وسیع در فناوری‌های پالایش و بازیافت مس، تلاش کرده است تا وابستگی خود به واردات را کاهش دهد و از ظرفیت‌های داخلی خود به طور بهینه استفاده کند اما کماکان منابع داخلی حتی نیمی از تقاضای مس این کشور را تامین نمی‌کنند.
چین به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مس معدنی در جهان، در سال ۲۰۲۴ تولید مس محتوی کنسانتره خود را به بیش از 5 میلیون تن رساند که بخش عمده‌ای از آن از معادن داخلی در استان‌های جنوبی و غربی کشور تامین می‌شود.
روند تولید مس محتوی کنسانتره در چین طی سال گذشته میلادی با بیشترین تولید در ماه دسامبر (بیش از ۴۶۰ هزار تن) و کمترین میزان در ماه اوت (حدود ۳۳۰ هزار تن)، نشان‌دهنده نوسانات فصلی تولید و افزایش تولید در اواخر سال است.
تحلیل‌های انجام شده نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۴، تقریبا ۱۳ میلیون تن مس محتوی کنسانتره در چین مصرف شده است که بیشترین حجم آن در ماه دسامبر (حدود ۱.۲ میلیون تن) و کمترین آن در ماه فوریه (۹۸۰ هزار تن) بود. پیش‌بینی می‌شود حداقل طی یک تا دو دهه آتی، این کشور کماکان بزرگ‌ترین بازار مصرف مس در دنیا باشد. به همین دلیل انتظار می‌رود روند واردات کنسانتره مس به چین از دیگر کشورها همچنان ادامه پیدا کند.
کنسانتره مس چگونه تولید می‌شود؟
برای تولید کنسانتره مس، سنگ معدنی مس را بعد از استخراج خرد و آسیاب می‌کنند و زمانی‌که به ذرات ریزتری تبدیل شد، در کارخانه‌های مختلف، با تغلیظ نرمه‌ها با آب و مواد شیمیایی مخلوط شده، این محصولات را وارد سلول‌های تغلیظ می‌کنند و با دمش هوا به درون سلول‌ها، کف ایجاد شده به همراه خود ترکیبات مس را به سطح سلول می‌آورد و در نهایت کنسانتره مس با عیار بیش از ۲۰ درصد تولید می‌شود.
معمولا مس از کنسانتره‌های سولفیدی که شامل سولفید مس و سولفید آهن است با روش‌های حرارتی استحصال می‌شود.
در روش‌های حرارتی کنسانتره سولفیدی خشک شده در کوره‌های متنوع تغلیط می‌شود و در مراحل بعد سولفید آهن و مس در زیر لایه سرباره در کوره تشکیل می‌شود و دمای کوره تنظیم شده، به صورتی که به مس سرباره در این زمینه قابل مشاهده است و با استفاده از کوره الکتریکی بازیافت می‌شود.
بعد از تولید کنسانتره مس از سنگ معدنی مس، این کنسانتره‌ها به کارخانه‌های ذوب مس انتقال داده می‌شوند. سپس این کارخانه‌ها روی کنسانتره‌های مس عملیات‌هایی انجام می‌دهند که سبب بالا رفتن عیار و خلوص آن می‌شود. در نهایت از این محصول خالص و غلیظ مس به‌دست می‌آید.
سخن پایانی
اصطلاح کنسانتره در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از صنایع غذایی گرفته تا صنعت فلزات، اصطلاح کنسانتره به‌کار می‌رود و به کلیه موادی اشاره دارد که به یک عصاره و ماده خالص و غلیظ تبدیل شده‌اند.
