معدنی‌ها کاهش تورم را احساس نکردند
معدن یکی از مهم‌ترین حوزه‌های اقتصادی است که مانند سایر حوزه‌های اقتصادی، توانسته است در بخش تولید، اتفاقات خوبی رقم بزند. معادن کشور، چالش‌هایی را در مقابل خود دارند که این چالش‌ها سبب شده است تا معادن از اهداف پیشرفت و توسعه خود عقب بمانند. تورم، یکی از موضوعاتی است که توانسته است بر فعالیت معادن تاثیرگذار باشد و مسیر پیشرفت و سرمایه‌گذاری را در این حوزه متوقف کند.
تورم معدنی‌ها کم شد
طبق اعلام مرکز آمار، درصد تغییرات شاخص نرخ تولیدکننده بخش معدن در ۱۲ماه منتهی به آذر ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه در سال قبل ۲۵درصد است که نسبت به مدت مشابه پارسال ۱.۳واحد درصد کم شده است.
در آذر ۱۴۰۳، شاخص نرخ تولیدکننده بخش معدن ۲۴۰۳.۰ است که نسبت به ماه قبل (تورم ماهانه) ۱.۶درصد افزایش، نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) ۳۱.۹ درصد افزایش و در ۱۲ماه منتهی به ماه جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل (تورم سالانه)، ۲۵.۰ درصد افزایش داشته است.
افزایش تورم ماهانه
در آذر ماه ۱۴۰۳، درصد تغییرات شاخص نرخ تولیدکننده بخش معدن نسبت به ماه قبل (تورم ماهانه) ۱.۶درصد است که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل (۰.۹ درصد)، ۰.۷ واحد درصد افزایش داشته است. به‌عبارتی، میانگین نرخ دریافتی توسط تولیدکنندگان محصولات معدنی به‌ازای تولید محصولات‌شان در داخل کشور، در آذر ۱۴۰۳ نسبت به ماه قبل، ۱.۶درصد افزایش داشته است.
در این ماه بیشترین تورم ماهانه با ۱.۸درصد مربوط به گروه «سایر معادن» و کمترین تورم ماهانه با ۱.۵درصد مربوط به گروه «کانه‌های فلزی» است.
افزایش تورم نقطه به نقطه
در آذر ۱۴۰۳، درصد تغییرات شاخص نرخ تولیدکننده بخش معدن نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) ۳۱.۹ درصد است که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل (۲۹.۸ درصد)، ۲.۱ واحد درصد افزایش داشته است. به‌عبارتی، میانگین نرخ دریافتی توسط تولیدکنندگان محصولات معدنی به‌ازای تولید محصولات‌شان در داخل کشور، در آذر ۱۴۰۳ نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۳۱.۹ درصد افزایش دارد.
در این ماه بیشترین تورم نقطه به نقطه با ۳۵.۴ درصد مربوط به گروه «سایرمعادن» و کمترین تورم نقطه به نقطه با ۲۸.۸ درصد مربوط به گروه «زغال‌سنگ» بوده است.
کاهش تورم سالانه
در آذر ۱۴۰۳، درصد تغییرات شاخص نرخ تولیدکننده بخش معدن در ۱۲ماه منتهی به آذر ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه در سال قبل، ۲۵.۰ درصد است که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل (۲۶.۳ درصد)، ۱.۳ واحد درصد کاهش داشته است. به‌عبارتی، میانگین نرخ دریافتی توسط تولیدکنندگان محصولات معدنی به‌ازای تولید محصولات‌شان در داخل کشور، در ۱۲ماه منتهی به آذر ۱۴۰۳ نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۲۵.۰ درصد افزایش دارد.
در این ماه بیشترین تورم سالانه با ۳۶.۱ درصد مربوط به گروه «سایر معادن» و کمترین تورم سالانه با ۲۱.۹ درصد مربوط به گروه «زغال‌سنگ» بوده است.
تاثیر تورم بر معدن کمتر است
مرتضی عزتی، کارشناس اقتصاد در ارتباط با تورم سالانه بخش معدن و تاثیر آن بر اقتصاد به صمت گفت: تورم می‌تواند بر تمام حوزه‌های اقتصادی تاثیرگذار باشد که حوزه معدن از این موضوع جدا نیست. البته به‌علت آنکه معادن سرمایه ثابت بسیاری نیاز دارند، تاثیر تورم بر آنها کمتر است. باید اشاره کرد که تورم تولیدکننده می‌تواند حوزه معدن را آسیب‌پذیر کند.
عزتی ادامه داد: اگر نرخ تورم در کشور اندک باشد، می‌تواند روان‌کننده چرخ اقتصاد باشد که این موضوع در حوزه معدن نیز قابل‌مشاهده است. اگر تورم به‌میزان قابل‌توجهی افزایش پیدا کند، می‌تواند تاثیر بسیاری بر جنبه‌های مختلف فعالیت‌های اقتصادی داشته باشد. این موضوع در حوزه معدن می‌تواند موجب کاهش سرمایه‌گذاری، افزایش هزینه‌های تولید، نیاز به سرمایه در گردش باشد که تمام این عوامل اثرگذاری بالایی بر برنامه‌ریزی تولید دارند.
تورم بالا نمی‌تواند برای تولید معادن مناسب باشد
وی گفت: تورم بالا نمی‌تواند برای تولید معادن مناسب باشد و آسیب‌ها و چالش‌هایی را به‌وجود می‌آورد. نکته بسیار مهم در زمینه تورم این است؛ زمانی که یک سرمایه‌گذار بخواهد بر حوزه معدن سرمایه‌گذاری کند، در طول دوره احداث و ایجاد کارگاه معدنی، ممکن است تورم افزایش یابد و سرمایه‌گذار باید مقدار بودجه خود را افزایش دهد که این امر صرفه اقتصادی نخواهد داشت و سرمایه‌گذار ترجیح می‌دهد بر حوزه معدن سرمایه‌گذاری نکند. این شیب افزایش تورم و قیمت، ممکن است ادامه‌دار باشد و سرمایه‌گذار را از فعالیت در معدن پشیمان کند. بنابراین، تورم می‌تواند تاثیر بالایی بر عملکرد و سرمایه معادن داشته باشد. در واقع، سرمایه‌ای که سرمایه‌گذار دارد، رقمی ثابت است، اما قیمت‌ها در طول اجرای پروژه احداث معدن، افزایش پیدا می‌کند.
لازم به‌ذکر است که نرخ تولیدکننده در معادن، از اهمیت بالایی برخوردار است و تورم تولیدکننده نیز بسیار دارای اهمیت است. بنابراین، باتوجه به محدود بودن بودجه سرمایه‌گذار، امکان فعالیت اقتصادی وجود نخواهد داشت.
وی افزود: اگر یک معدن در حال فعالیت باشد و قیمت‌ها به‌واسطه تورم افزایش یابد، نیاز دارد تا سرمایه در گردش خود را افزایش دهد. این سرمایه در گردش همواره با فروش کالا تامین می‌شود و زمانی که یک کالا فروخته شود و بازگشت پول برای خرید مواد اولیه کافی نباشد، منجر به کاهش دستمزدها و همچنین کاهش تولید محصولات معدنی خواهد شد. زمانی که ظرفیت تولید در کشور کاهش پیدا کند، اقتصاد با چالش‌هایی اساسی مواجه خواهد شد. در بحث ماشین‌آلات معدنی هم ماجرا همین است. این ماشین‌آلات، نیاز به بازسازی دارند تا کارآیی لازم را داشته باشند. زمانی که سرمایه برای تجهیزات استخراج معدن وجود نداشته باشد، کاهش تولید را به‌همراه خواهد داشت. تورم می‌تواند تاثیر شدیدی بر سرمایه‌گذاری‌های معدنی و فعالیت‌های معدنی دارد و این موضوع تا رکود معادن نیز پیش خواهد رفت. تورم تاکنون توانسته است تاثیر خود را بر خرید مواد اولیه موردنیاز معادن نشان دهد. تورم سبب می‌شود تا سرمایه در گردش موجود برای فعالیت معادن، کفاف نیاز سرمایه در گردش برای دوره بعد را نمی‌دهد. این امر سبب کاهش بازدهی و فعالیت‌های اقتصادی می‌شود.
کاهش تورم قابل‌لمس نیست
کامران وکیل، نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی در ارتباط با موضوع کاهش تورم تولیدکننده بخش معدن به صمت گفت: حوزه معدن، کاهش تورم را احساس نکرده و انگار هیچ تغییری صورت نگرفته است. حوزه معدن را باید مانند سایر حوزه‌های اقتصادی دانست که فرآیند تولید دارد و تورم می‌تواند بر آن تاثیرگذار باشد. صحبت‌هایی پیرامون کاهش تورم تولیدکننده معدن مطرح می‌شود که در حال حاضر قابل‌لمس نیست و شاید نیاز به زمان دارد. باتوجه به نوسانات نرخ ارز و شوک‌درمانی دلار، باید منتظر ماند و دید که در آینده، قیمت‌های محصولات معدنی و به‌طورکل نرخ‌های مرتبط با حوزه معدن به چه صورت خواهد بود و اثرات آن را مورد بررسی قرار داد.
وکیل ادامه داد: موضوع تک‌نرخی شدن ارز و تثبیت آن می‌تواند تاثیراتی را بر تورم و معادن داشته باشد. این موضوع دارای پارامترهایی است که نیازمند منابع، آزادسازی اقتصاد و خروج دولت از تعدادی از فعالیت‌های اقتصادی است. صادرکنندگان معدنی، همواره دغدغه‌هایی را برای بازگرداندن ارز به کشور داشته‌اند که نیاز است این چالش‌ها برطرف شود. زمانی که در مسیر اشتباه قرار بگیریم و با سرعت به‌سمت جلو حرکت کنیم، سریع‌تر از مسیرمان دور خواهیم شد.
وی گفت: ما این کاهش تورم را در بخش معدن احساس نکردیم. متاسفانه سیاست‌گذاری‌های اشتباه تنها مختص به یک دولت و یک مجلس نیست و این موضوع منجر به کم‌سو شدن رونق معدن شده است. این تصمیمات باعث شد تا ایران امروز از کشورهای منطقه عقب بماند. باتوجه به شرایط توصیف‌شده یعنی شدت گرفتن بیماری مزمن تورم در اقتصاد ما، دخالت دولت در امور تولید و سیاست‌های ناکارآمد حاکم بر بخش معدن و صنایع‌معدنی و تغییر مداوم قوانین و مقررات، دورنمای تولید و هر کسب‌وکار اقتصادی روشن نیست. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که فعالیت در بخش معدن و صنایع وابسته به آن زمانبر است. این دست فعالیت‌ها با گذر زمان نتیجه می‌دهند و نباید به سوددهی آنها در مدت‌زمان محدودی امید داشت، بنابراین می‌توان این‌طور ادعا کرد که فعالیت در بخش معدن بیش از سایر کسب‌وکارهای صنعتی از نبود دورنمای روشن آسیب می‌بیند. علاوه‌براین، شاهد کاهش سرمایه‌گذاری در این حوزه خواهیم بود. این دست مشکلات در آینده به‌شکل جدی‌تر نمایان می‌شود و آسیب‌های ناشی از آن، کل اقتصاد ما را متاثر خواهد کرد.
وی افزود: بدون تردید هیچ سرمایه‌گذار خارجـی حاضر به سرمایه‌گذاری در چنین شرایطی نخواهد بود؛ چراکه در این موقعیت در عمل امکانی برای برنامه‌ریزی وجود ندارد و دورنمای عملکرد صنایع و میزان سودآوری آنها روشن و شفاف نیست، بنابراین نخستین آفت این تورم افسارگسیخته، کاهش ورود سرمایه‌های خارجی به ایران است. در ادامه مردم یا هر صاحب سرمایه‌ای برای حفظ ارزش پول خود ترجیح می‌دهد سرمایه‌اش را به کالا تبدیل کند. تورم به‌ذات و لزوما بدون فایده نیست، این شاخصه در برخی اقتصادهای دنیا، حکم موتور رشد را برعهده گرفته، به‌عنوان‌مثال کشور ترکیه تورم قابل‌توجهی را پشت‌سر گذاشته، اما اقتصاد آن آسیب چندانی را متحمل نشده است. در واقع کاهش ارزش پول ملی ترکیه به جذب هرچه بیشتر توریست به این کشور منتهی شد. علاوه بر این، حجم صادرات این کشور همپای صعود تورم و کاهش ارزش پول ملی آن، افزایش یافت.
سخن پایانی
آن‌طور که در این گزارش خواندید، تورم می‌تواند به‌مرور زمان، فرآیند سرمایه‌گذاری و افزایش سرمایه در گردش معادن را با مشکل مواجه کند. تورم سالانه بخش معدن در حوزه تولیدکننده، کاهشی بوده است، اما معادن این کاهش تورم را احساس نکرده‌اند.
