آمار تولید و توزیع گوشت قرمز

آخرین آمار تولید و توزیع گوشت قرمز درباره سال گذشته است و برای سال ۱۴۰۳ هنوز آماری از سوی مراجع دولتی و متولی منتشر نشده است. براساس این آمار، تولید و توزیع گوشت قرمز در سال ۱۴۰۲ با بیم و امیدهای فراوانی رقم خورد و باوجود برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی و دامداران برای تنظیم بازار و تامین دام، نمودار رشد نرخ نه‌تنها متوقف نشد، بلکه در فصل سرما با شتاب بیشتری پیش رفت تا جایی که آمارهای رسمی نشان می‌دهد، تورم نقطه به نقطه (تغییر شاخص در بهمن‌ سال ۱۴۰۲ نسبت به همین ماه در سال قبل از آن) در گروه گوشت قرمز و سفید به ۹۲.۴ درصد رسید و تورم دوازده‌ماهه در این بخش حدود ۴۰ درصد بود، همچنین تورم نقطه به نقطه در گوشت قرمز و گوشت ماهیان ۹۲.۷ و تورم سالانه تا مرز ۴۰ درصد رسید. همچنین مرکز آمار ایران سال گذشته، سرانه مصرف گوشت قرمز را ۶ کیلوگرم اعلام کرد.

وزارت جهاد کشاورزی نیز در گزارشی آورده؛ براساس گزارش‌های مرکز آمار در سال گذشته ۵۹۸هزار تن گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی کشور تولید و به بازار عرضه شده است، از طرف دیگر، میزان واردات گوشت در سال گذشته به ۴۸هزار و ۵۰۰ تن گوشت قرمز می‌رسد.

در سال گذشته همچنین شاهد آن بودیم که صادرات گوشت قرمز انجام نگرفته،؛اما ۱۵هزار و ۵۸۰ تن دام زنده صادر شده است که اگر ضریب بازدهی لاشه آنها را ۴۵ درصد در نظر بگیریم، می‌توان گفت ۷هزار و ۱۴۶تن گوشت قرمز از کشور صادر شده است. مراجع مختلف میزان تولید گوشت قرمز در کشتارگاه‌های غیررسمی را نیز در نظر می‌گیرند که اگر آن را ۱۰درصد میزان کشتار در کشتارگاه‌های رسمی در نظر بگیریم، ۵۹هزار و ۸۰۰ تن و اگر آن را ۳۰ درصد اعلامی وزارت جهاد کشاورزی در نظر بگیریم، ۱۷۹هزار و ۴۰۰تن گوشت قرمز در کشتارگاه‌ها تولید شده است.

 بنابراین اگر سرانه مصرف گوشت قرمز همراه با محاسبه ۱۰درصدی میزان کشتار غیررسمی نسبت به میزان کشتار رسمی در نظر بگیریم، ۸ کیلو و ۲۲۵ گرم، و اگر با محاسبه ۳۰درصدی میزان کشتار غیررسمی نسبت به میزان کشتارگاه‌های رسمی در نظر بگیریم، ۹ کیلو و ۶۳۰ گرم می‌شود.

حذف تدریجی گوشت از سبد خانوار

در سال‌های گذشته به‌دلیل افزایش نرخ گوشت به‌ویژه گوشت قرمز جایگاه این کالا در سبد خانوار ایرانی کمرنگ شده است، به‌طوری‌که طبق آمارها و به‌گفته بانک مرکزی در شهریور امسال سرانه مصرف گوشت قرمز حدود ۷۰۰ گرم برای هر نفر ایرانی اعلام شده که به‌نوعی اعلام هشدار برای سلامت ایرانیان است. بر همین اساس وزارت جهاد کشاورزی در سال‌های اخیر اقدام به واردات گوشت قرمز با ارز دولتی کرد تا به این ترتیب بتواند سامانی بر این اوضاع قرار دهد. اما در چند سال اخیر نیز با افزایش نرخ دلار و هزینه‌های تولید دام و توجه به نرخ دلار نیمایی در واردات که به‌دنبال آن نرخ گوشت وارداتی را به نسبت گوشت تولید داخل متوجه فاصله بسیار زیادی می‌کند، چالش‌هایی در بین تولیدکنندگان و واردکنندگان این محصول صورت گرفت که در آن برخی موافقت خود را با واردات به‌دلیل تنظیم بازار داخلی و برخی دیگر مخالفت با آن را به‌دلیل عدم‌حمایت از تولید داخل یا کاهش تقاضای بازار برای خرید این نوع گوشت اعلام کردند.

تمایل شهروندان به خرید گوشت وارداتی

در حالی که به‌گفته منصور پوریان، رئیس شورای تامین‌کنندگان دام کشور قصابی‌ها باید با سود ۱۰ درصدی اقدام به فروش گوشت قرمز کنند، گوشت در برخی مراکز عرضه با نرخ بسیار بالایی به‌فروش می‌رسد. بر همین اساس، به‌دلیل اهمیت این کالا در سبد غذایی مردم و به‌دلیل تفاوت گاه دوبرابری تفاوت نرخ گوشت گوسفندی و گوساله تولید داخلی و وارداتی، مردم بیشتر تمایل به خرید گوشت وارداتی دارند.

صمتمنصور پوریان، رئیس شورای تامین‌کنندگان دام کشور نیز در گفت‌وگویی در این زمینه گفت: به‌طبع در مواقعی ‌که نیاز گوشت تامین است، باید کاهش واردات انجام شود. در حال ‌حاضر گوشت وارداتی منجمد به‌میزان کافی برای مصرف خانوار ذخیره‌سازی شده و به‌وفور نیز در بازار موجود است.

وی بااشاره به سخنان وزیر و پیش‌رو بودن روزهای پرمصرف گوشت قرمز نیز گفت: وزارت جهاد کشاورزی خرید حمایتی گوشت تولید داخل را انجام می‌دهد تا در کنار حمایت از تولیدکنندگان داخلی، نیاز گوشت نیز تامین شود. باتوجه به افزایش وزن گوساله‌ها در کشور و نیاز به کشتار آن، دولت سعی کرده است با نرخ مناسب گوشت را از دامدار خریداری و ذخیره‌سازی کند. در حال ‌حاضر نرخ هر کیلو دام سبک در محدوده ۲۶۰هزار تومان است، بعد از کشتار لاشه در محدوده کیلویی ۵۳۰هزار تومان و با هزینه حمل‌نقل حداکثر کیلویی ۵۵۰هزارتومان به‌دست قصابی‌ها و مراکز عرضه گوشت می‌رسد.

حمایت دولت از تشکل‌های حوزه دام

مجتبی عالی، مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران در بررسی مشکلات بازار گوشت قرمز در گفت‌وگوی رادیویی گفت: به دولت اعلام کردیم که حاضریم لاشه این محصول را به نرخ ۴۲۰هزار تومان را تحویل دهیم و اگر بخواهد تنظیم بازار را برعهده اتحادیه دامداران واگذار کند، گوشت گوساله مرغوب را به نرخ ۴۷۰هزار تومان به‌دست مصرف‌کنندگان برسانیم.

وی با بیان اینکه برخی به‌دلیل ملتهب نشان دادن بازار گوشت به ایجاد حواشی در بازار دست می‌زنند تا بتوانند گوشت را وارد کنند. ادامه داد: در حال ‌حاضر حدود ۲۰۰هزار گوساله آماده کشتار در کشور وجود دارد، اما متاسفانه عده‌ای نمی‌خواهند این اتفاق رخ دهد. مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران درباره تفاوت نرخ گوشت وارداتی و تولید داخل نیز گفت: گوشت وارداتی با ارز ۲۸هزار و۵۰۰ وارد می‌شود، اما تولیدکنندگان با ارز آزاد به تولید می‌پردازند. بنابراین اگر دولت ارز ۲۸هزار و۵۰۰ تومانی را به تولیدکنندگان ارائه دهد، می‌توانیم با همان نرخ، گوشت را وارد بازار کنیم. وی بااشاره به شبهه در کیفیت گوشت‌های وارداتی گفت: اگر بتوان امنیت غذایی را در کشور ایجاد کنیم، دیگر نیازی به واردات نخواهیم داشت. کیفیت دام‌های داخلی بیش از ۱۰ برابر گوشت‌های وارداتی است و به‌همین‌دلیل به دولت اعلام کردیم که حاضریم براساس نرخ تمام‌شده لاشه دام را به نرخ ۴۲۰ هزار تومان به دولت تحویل دهیم. وی افزود: دولت باید به اتحادیه‌ها و تشکل‌های کشاورزی میدان بیشتری دهد تا به امروز اتحادیه‌ها و تشکل‌ها سعی داشته است به‌عنوان بازوی اجرایی و نظارتی عمل کنند. اگر تشکل‌های حوزه دام در چارچوب یکپارچه عمل کنند، اتفاقات مثبتی در قیمت‌گذاری دام رخ خواهد داد که مردم گوشت را با نرخ عادلانه خریداری کنند. این فرآیند موجب تقویت تولید داخل، تنظیم بازار گوشت و کاهش نیازمندی به واردات را موجب خواهد شد. این همکاری موجب سودمندی دولت، مردم و تولیدکننده شده است و از فساد در یارانه‌های ارز دولتی جلوگیری خواهد کرد.

واردات هیچ تاثیری در نرخ گوشت قرمز نداشت

احمد مقدسی، رئیس انجمن دامداران ایران معتقد است؛ واردات هیچ تاثیری در نرخ گوشت قرمز ندارد. به‌گفته مقدسی، وارداتی که انجام شد، بر نرخ گوشت در بازار تاثیر نگذاشته و نظارت درستی هم بر آن انجام نگرفته است که به‌دست مصرف‌کننده برسد.

وی بااشاره به نرخ تمام‌شده تولید و فروش این کالا گفت: گفته می‌شود ما گران‌فروشی می‌کنیم. آیا می‌دانید نرخ تمام‌شده گوشت زنده برای دام ما چقدر تمام می‌شود؟ دولت جو، ذرت و سویا را با نرخ ارز ترجیحی ۲۸هزار و۵۰۰ تومانی به ما می‌دهد که بیشتر از ۲۰ درصد در نرخ گوشت تاثیر ندارد و ۸۰ درصد نیاز به آن را از بازار آزاد خریداری می‌کنیم. مقدسی ادامه داد: سال گذشته یونجه کیلویی ۷ هزار تومان بود و امروز کیلویی ۱۹هزار تومان است. ذرت و علوفه‌ای که ۵۰ درصد غذای گاو است و سال گذشته کیلویی ۲هزار و۴۰۰ تومان بود و امسال به ۴هزار و۶۰۰ تومان رسیده است، در حالی که دولت اکنون برای واردات همین کالا بالغ بر ۲۰۰ درصد یارانه پرداخت می‌کند. کدام تولیدکننده می‌تواند دوام آورد که کالایی با ۲۰۰ درصد یارانه وارد شود؟

وی در ادامه بااشاره به ۱۱۰هزار رأس گوساله آماده کشتار در کشور گفت: متاسفانه، به‌حدی واردات بیش از اندازه و بی‌موقع انجام گرفته که تولید داخل را نابود کرده است و بازاری برای عرضه این گوشت وجود ندارد. به‌گفته وی؛ در ۶ ماه ابتدای امسال، حدود ۴۵ هزار تن گوشت به ارزش بیش از ۷۰۰،۶۰۰میلیون دلار وارد کشور شده که ۱۲هزار و ۷۰۰ تن آن مازاد بر نیاز کشور است. با این حال نه‌تنها موجب نشده که مصرف‌کننده گوشت ارزان بخرد، بلکه تولیدکننده هم آسیب دیده است. رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی گاوداران عنوان کرد: در ۶ ماه ابتدای امسال، گوشت به ارزش ۷۰۰ میلیون دلار وارد کشور شده و اختلاف این نرخ ارز حدود ۴۰ هزار تومان است که دولت یارانه پرداخت می‌کند. اگر ۴۰ هزار تومان را در ۷۰۰ میلیون دلار ضرب کنیم، حدود ۲۸ هزار میلیارد تومان خواهد بود. اگر دولت، این پول را در اختیار وزارت جهاد کشاورزی قرار می‌داد و از طریق بانک کشاورزی طی سال در قالب تسهیلات به تولیدکنندگان پرداخت می‌کرد، نه‌تنها اصل پول برمی‌گشت، بلکه بانک کشاورزی می‌توانست بهره آن را دریافت کند و از واردکننده به صادرکننده تبدیل می‌شدیم. متاسفانه، آقایان با هر اتفاقی که می‌افتد، اقدام به واردات می‌کنند. وی ادامه داد: اکنون نرخ تمام‌شده گوشت گوساله زنده کیلویی ۲۱۷ هزار و ۶۰۰ تومان است، اما در بازار، بیش از ۱۷۵هزار تومان نمی‌خرند،بنابراین تولیدکننده بیشتر از ۳۲هزار تومان ضرر می‌کند. باید با همکاری دولت این گپ بین تولید تا مصرف را با عرضه مستقیم گوشت از بین ببریم. اما باید بگویم که گوساله را از ما گرفتند و قرار بود ۴۸ساعته پول را به ما بدهند،اما این کار را انجام ندادند و به تمام تولیدکنندگان آسیب وارد کردند.

اگر گوشت وارد نمی‌شد، به کیلویی یک میلیون می‌رسید

داریوش یوسفی، معاون نظارت مرکز بازرگانی و تنظیم بازار وزارت جهاد کشاورزی از جمله مدافعان واردات گوشت گفت: حدود 3ماه است که می‌گویند تولید افزایش یافته و وارد نکنید، اما اگر همین ۱۰درصد را نیز وارد نمی‌کردیم، نرخ گوشت گوسفندی به یک میلیون تومان می‌رسید.

وی بااشاره به فاصله قیمتی ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومانی گوشت داخلی و وارداتی ادامه داد: تمام هدف ما، این است که گوشت قرمز با نرخ مناسب به‌دست مصرف‌کننده برسد و تمام تولیدات و واردات به‌همین خاطر است.

معاون نظارت مرکز بازرگانی و تنظیم بازار وزارت جهاد کشاورزی بااشاره به بالا بودن نرخ دام زنده گفت: توزیع نهاده‌ها در ۳ سال گذشته افزایش داشته و نرخ آن نیز حتی کاهشی بوده است. وقتی نرخ نهاده پایین آمده و میزان توزیع آن افزایش پیدا کرده است، باید نرخ دام زنده کاهشی شود. نرخ دام زنده از ۲ سال گذشته بالا بوده و از چند ماه گذشته، تلاش کردیم با تنظیم نرخ،قیمت آن را پایین بیاوریم. تولیدکنندگان باید به‌اندازه‌ای که نهاده گرفته‌اند و دولت برای آنها هزینه کرده است، نرخ دام زنده را پایین بیاورند تا مصرف‌کننده نفع آن را ببرد.

یوسفی با بیان اینکه از سال گذشته تا الان، شرایط به کام تولیدکننده و اتحادیه‌ها بوده است، گفت: عمدتا در جلسات گلایه بر این بود که تولیدکننده، علوفه و نهاده ندارد. شاید تا ۲ سال گذشته این مشکلات وجود داشت و نرخ گوشت هم افزایش پیدا کرد،اما از سال گذشته تا امروز، این‌طور نیست و در آن زمان هم، با دوستان مدارا کردیم که تولید تقویت شود. به‌طوری‌که هم نهاده خود را دریافت کردند و هم حمایت شدند، اما الان می‌گویند در این مدت، تولید افزایش پیدا کرده، اگر چنین است بازار برای مصرف آماده است، دوستان عرضه مستقیم گوشت داشته باشند و نرخ را پایین بیاورند.

ضعف شدید در نظارت بر بازار گوشت

افشین صدر دادرس، مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور بااشاره به قیمت‌گذاری دام گفت: نرخ ۳۲۰ هزار تومانی برای دام سبک و ۲۲۰ هزار تومانی برای دام سنگین مربوط به فروردین و اردیبهشت امسال بود و در شهریور، نرخ دام سبک از ۳۲۰هزار تومان به حدود ۲۶۰ هزار تومان کاهش پیدا کرد و نرخ دام سنگین به حدود ۱۶۵تا ۱۷۰هزار تومان رسید،اما نه‌تنها هیچ گونه تغییر و کاهشی روی نرخ گوشت در بازار مشاهده نکردیم، بلکه شاهد افزایش نرخ هم بودیم. این مسئله نشان‌دهنده ضعف شدید در نظارت بر این کالا در بازار است.

وی اظهار کرد: واردات بر نرخ گوشت در بازار تاثیر نداشته، زیرا نظارت درستی بر آن انجام نگرفته است، تقریبا ۲۰ روز پیش شاهد یک قحطی مصنوعی در واردات گوشت بودیم و کار به‌جایی رسید که وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرد که واردات گوشت با ارز ترجیحی انجام خواهد شد.

سخن پایانی

ناگفته پیداست که به‌دلیل افزایش نرخ گوشت قرمز، بیشتر مردم تمایل به خرید گوشت‌های وارداتی به‌دلیل نرخ پایین‌تر آن دارند. به‌دنبال افزایش تقاضای خرید گوشت وارداتی، واردکنندگان به‌دنبال افزایش واردات این محصول هستند و از طرف دیگر، تولیدکنندگان داخلی این افزایش را تهدیدی جدی برای امنیت تولید می‌دانند. موضوعی که حواشی بسیاری در روزهای گذشته برای بازار گوشت قرمز ایجاد کرده است.

براساس آمارهای وزارت جهاد کشاورزی در هفت‌ماهه اول امسال، ۱۶۱هزار تن گوشت گرم، منجمد و دام زنده با ارزش حدود ۹۰۰میلیون دلار وارد کشور شده، در حالی که در مدت مشابه در سال گذشته، این رقم حدود ۶۳ هزار تن بوده است. به اعلام مسئولان وزارت جهاد کشاورزی این میزان تامین نیاز ۱۰ درصدی جامعه است و عمدتاا در استان‌های تهران و البرز توزیع می‌شود.

شاید تصمیمات وزارت جهاد کشاورزی نتواند رضایت دوطرفه‌ای را برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به‌دنبال داشته باشد، اما می‌تواند با نیازسنجی و دسترسی به اطلاعات و آمارهای دقیق از میزان مصرف و تولید کشور به این محصول، میزان نیاز به واردات و تکیه بر تولید داخلی را برآورد و براساس آن، تصمیمات جدی اتخاذ کرد تا به این طریق کمتر شاهد حواشی در بازار محصولات غذایی و سوءاستفاده برخی سودجویان در این بازار باشیم.