در حدود یک سال اخیر نیز جدا از مسئله تحریم که خود نشأت‌‌گرفته از نظام و چارچوب سیاسی کشور است، تحولات منطقه از جمله عملیات طوفان‌الاقصی و واکنش رژیم صهیونیستی به آن و در تازه‌ترین مورد حملات گسترده اسرائیل در منطقه ضاحیه بیروت و شهادت جمعی از فرماندهان حزب‌الله، بازار ارز، سکه و طلا را دچار نوسانات افزایشی کرده است. کارشناسان علت اصلی تاثیرپذیری اقتصاد کشور از مسائل سیاسی را پایه‌ریزی اقتصاد برمبنای سیاست می‌دانند و تاکید دارند برای رهایی از چالش‌‌های اقتصادی ناشی از سیاست باید ساختاری را فراهم آورد که در آن نظام اقتصادی چارچوبی مجزا از مسائل دیگر پیدا کند؛ ساختاری که اکنون اقتصاد ایران فاصله زیادی با آن دارد. صمت در گزارش پیش رو در گفت‌وگو با کارشناسان با نگاهی به وضعیت بازار ارز، سکه و طلا در روزهای اخیر دلایل شکل‌گیری آن را جویا شده است.

وضعیت قیمت‌‌ها در بازارهای دارایی

روز گذشته در بازار آزاد قیمت هر گرم طلای ۱۸عیار ۴ میلیون و ۲۸ هزار تومان و قیمت سکه تمام‌بهار آزادی طرح جدید ۴۷میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بود.

به گزارش تسنیم، روز شنبه در بازار آزاد، قیمت هر گرم طلای 18 عیار 4میلیون و 28 هزار تومان، قیمت سکه تمام‌بهار آزادی طرح قدیم 41 میلیون و 900 هزار تومان و قیمت سکه تمام‌بهار آزادی طرح جدید نیز 47 میلیون و 800 هزار تومان اعلام شد.

همچنین در بازار سبزه‌میدان، قیمت نیم‌سکه بهار آزادی 25 میلیون و 900 هزار تومان، ربع‌سکه بهار آزادی 17 میلیون و 600 هزار تومان و سکه یک‌گرمی 8 میلیون  و 100 هزار تومان تعیین شد و به فروش می‌رسید.

هر مثقال طلا در بازار داخلی، 17 میلیون و 440 هزار تومان ارزش‌گذاری شده است؛ ضمن اینکه قیمت هر اونس طلا در بازارهای جهانی 2658 دلار است.

افزایش قیمت ارزهای مبادله‌ای

در معاملات روز گذشته (شنبه 7مهر 1403) مرکز مبادله ارز و طلای ایران، هر اسکناس دلار آمریکا با افزایش نرخ نسبت به روز کاری قبل، به‌نرخ 49 هزار و 598 تومان و حواله دلار نیز به‌نرخ 46 هزار و 615 تومان معامله شد.

استارت افزایش جزئی قیمت دلار نیما از ماه‌های قبل زده شده بود و درحالی همچنان ادامه دارد که وزیر اقتصاد اعلام کرد: سیاست جدیدمان این است که بازار به نرخ نیما نزدیک شود؛ برای این هدف هم نرخ دلار نیما را افزایش و هم نرخ بازار را کاهش می‌دهیم.

قیمت هر اسکناس یورو در مرکز مبادله ایران نیز با افزایش نسبت به روز کاری قبل به 55 هزار و 344 تومان و نرخ حواله یورو نیز به 52 هزار و 15 تومان رسید.

از سوی دیگر، اسکناس درهم امارات با افزایش نرخ نسبت به روز کاری گذشته، 13 هزار و 505 تومان ارزش‌گذاری شد و نرخ حواله درهم نیز 12 هزار و 693 تومان بود. قیمت یکصد دینار عراق هم در روز مورد بررسی در مرکز مبادله با افزایش نسبت به روز قبل ۳۷.۹۰۴ ریال اعلام شد.

ارز تحت تاثیر تنش‌های منطقه؛ طلا تحت تاثیر ارز

یک فعال بازار طلا درباره وضعیت کلی بازار ارز و طلا در روزهای اخیر بیان کرد: در سه هفته اخیر تحت تاثیر اتفاقات اقتصادی چون کاهش نرخ بهره در امریکا که زمینه‌ساز افزایش تقاضای برای طلا شد و سیاسی چون جنگ‌های اوکراین و خاورمیانه، نرخ جهانی طلا در رکوردی بی‌سابقه به 2680 درلار افزایش یابد.

محمد کشتی‌آرای که سابقه ریاست اتحادیه طلا و جواهر کشور را نیز دارد در گفت‌وگو با صمت در تشریح تاثیرات مولفه‌های یادشده بر بازار دارایی ایران اظهار کرد: عوامل یادشده قیمت طلا در داخل کشور را نیز تحت تاثیر قرار دارد و تا روز پنجشنبه هفته گذشته همزمان با تغییر نرخ در بازارهای جهانی در داخل کشور نیز شاهد رشد نرخ طلا و سکه بوده‌ایم، این در حالی بود که در دوره یادشده در بازار ارز کشور شاهد تغییرات معنی‌داری نبوده‌ایم، اما اتفاقات جدید در لبنان سبب شد نرخ ارز روند صعودی به خود بگیرد

این کارشناس بازار طلا و سکه با بیان اینکه افزایش نرخ ارز تاثیر خود را بر بازار طلا و سکه گذاشت، ادامه داد: روز پنجشنبه نرخ هر قطعه سکه۴۶ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان بوده که تحت تاثیر اتفاقات اخیر نرخ آن در صبح روز شنبه به ۴۷ میلیون و 800 هزار تومان رسیده است؛ به‌عبارتی از روز پنجشنبه تا ابتدای روز شنبه نرخ سکه افزایش قیمت حدود یک میلیون و۶۰۰ هزار تومانی را تجربه کرده است. این در حالی است که از روز پنجشنبه تاکنون تغییر نرخ محسوسی در بازار جهانی رخ نداده است.

وی نرخ‌های ثبت‌شده در بازارهای طلا و سکه را بی‌سابقه خواند و تاکید کرد: بازار در حال حاضر روال عادی خود را طی می‌کند و معاملات در آن جریان دارد، اما همان‌گونه که تاکید شد شوکی به قیمت‌ها واردشده که طبیعتا این شوک می‌تواند میزان دادوستد را متاثر سازد.

کشتی‌آرای در توضیح وضعیت بازار ارز بیان کرد: تا قبل از حملات رژیم صهیونیستی به بیروت بازار ارز کشور روند باثباتی را طی می‌کرد و نوسان نرخ شدیدی را در آن شاهد نبوده‌‌ایم، اما از آنجایی که بازار ارز ما به‌شدت از تحرکات سیاسی تاثیر می‌پذیرد، نرخ ۵۹ هزار و ۵۰۰ تومانی تا ۶۰ هزار تومانی آن در روز پنجشنبه اکنون (صبح روز شنبه) به ۶۱ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است.

مولفه‌ای تاثیرگذار به‌نام تحولات جهانی

این فعال بازار طلا نوسان‌های نرخ ارز را تابعی از نوسان‌های اقتصادی و سیاسی دانست و تصریح کرد: علاوه‌ بر عوامل اقتصادی، فاکتور روانی نیز روند تصاعدی شدن نرخ‌ها را تشدید می‌کند؛ به این معنا که تقاضا برای خرید افزایش پیدا می‌کند و این موضوع روند افزایشی شدن نرخ در بازار موردتقاضا را سرعت می‌بخشد.

کشتی‌آرای در پاسخ به این پرسش که یک اتفاق سیاسی در منطقه تمام برنامه‌های بانک مرکزی برای ثبات نرخ ارز و طلا را برهم زد. آیا می‌توان سازکاری در نظر گرفت که فراتر از تحولات سیاسی، قیمت‌ها ثابت باقی بماند؟ گفت: بانک مرکزی مدیریت بازارها در داخل کشور را برعهده دارد، اما در مسائل جهانی نمی‌تواند نقشی داشته باشد. این اتفاق جهانی است و جنگ خاورمیانه، بسیاری از معادلات جهانی و بورس‌ها را تکان داد.

وی در اشاره به آخرین قیمت روز طلا و سکه در بازار بیان کرد: در حال حاضر قیمت هر اونس طلا ۲۶۵8 دلار، هر قطعه سکه طرح قدیم ۴۱ میلیون‌و ۹۰۰ هزار تومان، هر قطعه سکه طرح جدید ۴7 میلیون و ۸۰۰ هزار تومان، هر قطعه نیم‌سکه ۲۵ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان، هر قطعه ربع سکه ۱۷ میلیون و 600 هزار تومان، سکه‌های یک‌گرمی بانک مرکزی ۸ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان، هر مثقال طلای آب‌شده مبنای معاملات طلا ۱۷ میلیون و ۴۴۰ هزار تومان و هر گرم طلای ۱۸عیار ۴ میلیون و26 هزار تومان است که تمامی این اعداد نشان از افزایش نرخ نسبت به روز پنجشنبه دارد.

وی در پایان در پیش‌بینی وضعیت بازار در روزهای آینده بیان کرد: متاسفانه در کشور ما تحولات سیاسی پایه تحولات اقتصادی است؛ بر همین اساس باید منتظر باشیم و ببینیم وضعیت در خاورمیانه به کدام سو می‌رود تا بتوانیم برمبنای آن برآوردی از شرایط اقتصادی پیش رو داشته باشیم.

تنش‌های خاورمیانه بازارهای ایران را تکان داد

یک کارشناس بازار ارز درباره علل افزایش نرخ ارز در بازار گفت: به‌طور مشخص تحولات خاورمیانه، عامل اصلی نوسانات ارزی بازار است. ایران هرچند به‌طور مستقیم وارد جنگ نشده، اما جانبدار یکی از طرفین ماجراست، به همین دلیل نمی‌توان انتظار داشت وقایعی از این دست هیچ اثری بر بازار ایران نگذارد.

امیر صادقی، کارشناس بازار ارز در گفت‌وگو با صمت، در تشریح دلایل نوسانات اقتصاد ایران در چند سال گذشته، بر تاثیر اتفاقات سیاسی در این مسئله تاکید کرد و گفت: تجربه نشان داده همواره «سیاست» حاکم بر اقتصاد است و هرگونه تحولات سیاسی در ایران و منطقه تاثیر مستقیم بر بازارهای اقتصادی ایران می‌گذارد.

وی با اشاره به اهمیت ثبات اقتصادی در کشور گفت: در بعد بین‌الملل باید به این نکته نیز توجه داشت که حزب‌الله حامیان دیگری مانند قطر نیز دارد، اما این کشور به اندازه ایران دچار نوسانات اقتصادی ناشی از جنگ نمی‌شود، زیرا اقتصادش در شرایط باثبات است و همچنین دشمنان محدودی نسبت به ایران دارد.

صادقی عنوان کرد: اقتصاد ایران در شرایط هشدار قرار دارد، به همین دلیل تاثیر جنگ در سرزمین‌های اشغالی بر ایران می‌تواند بیش از دیگران باشد.

وی افزود: در ایران حتی اظهارات یکی از اعضای کابینه نیز می‌تواند وضعیت بازار را دگرگون کند و پرواضح است که یک درگیری نظامی، اثرات شدیدتری بر شرایط اقتصادی خواهد داشت.

جهت‌دهی تنش‌های سیاسی به اقتصاد ایران

یک کارشناس اقتصاد کلان در تشریح تحولات اقتصاد ایران تحت تاثیر تنش‌های سیاسی منطقه گفت: بدیهی است که اگر موضوع حمله اسرائیل به بیروت نبود، وضعیت بازارهای ایران چنین دگرگون نمی‌شد. بازار ارز در ماه‌های اخیر تا حدودی شرایط باثباتی داشته و در صورت عدم بروز این جنگ، بازارهای ایران چنین شرایطی را تجربه نمی‌کرد.

محمدتقی فیاضی، کارشناس اقتصاد در گفت‌وگو با صمت با اشاره به اینکه ارزش ریال ایران باز هم تضعیف شده، تصریح کرد: کمتر کشورهایی تحت تاثیر تنش‌های سیاسی، تغییر وضعیت اقتصادشان را تجربه می‌کنند و به‌طور معمول ثبات نسبی در اقتصادهای قدرتمند حتی در صورت بروز تنش سیاسی در آنها برقرار است؛ به‌عبارتی اگر یک اقتصاد قوی باشد، حتی وقتی با یک جنگ جدی و غافلگیرانه مواجه ‌شود هم می‌تواند تاب‌آوری داشته باشد، اما اقتصاد ما در این شرایط نیست.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر نقش سفته‌بازان و دلالان در فعل‌و‌انفعالات بازار ارز گفت: ذات فعالیت سوداگرانه این است که هر جا امکان بهره‌برداری از شرایط وجود داشت و تنشی رخ داد که به نابسامانی منجر شد،

سوداگران وارد عمل می‌شوند. در این مورد شکی نیست و در اقتصاد ایران هم، چنین چیزی بارها ثابت شده است. با این همه کسی نمی‌تواند به دلال و سوداگر ایراد بگیرد که چرا طمعکار هستید و منافع خود را بر همه چیز ترجیح می‌دهید؛ مشکل جای دیگری است و در اصل برای جلوگیری از بروز چنین پدیده‌هایی باید اقتصادی مقاوم در کشور حاکم باشد که دارای ویژگی درون‌زا و برون‌نگر باشد، به همین دلیل من فکر می‌کنم باید انگشت اشاره خود را به سمت درست بگیریم.

فیاضی عنوان کرد: اقتصاد ایران به‌شدت وابسته به درآمدهای نفتی است و هرگونه تغییر در این منابع می‌تواند وضعیت بسیاری از شاخص‌های مهم را دستخوش تغییرات جدی کند. جو روانی اقتصادی هم به‌شدت تحت تاثیر تحولات و اخبار سیاسی است که موجب می‌شود بسیاری از وقایع بر اقتصاد کشور ما اثرات غیرقابل‌کتمانی بگذارد.

سخن پایانی

یکی از ابزارهای نجات اقتصاد ایران از شرایط فعلی جداسازی آن از سیاست و تلاش برای عدم تاثیرگذاری مولفه‌ای غیراقتصادی بر آن است؛ ساختاری که به نظر می‌رسد تا دستیابی به آن فاصله طولانی است. با این حال می‌توان با اقداماتی تاثیر مولفه‌های خارجی بر کلیت اقتصاد را کاهش داد.