قیمت خودرو که در روندی باثبات و تقریبا کاهشی قرار داشت، از پنجشنبه گذشته همراه با اخبار مربوط به شهادت رئیس دفتر سیاسی حماس و به‌دنبال آن رشد نرخ ارز، ناگهان روند صعودی به خود گرفت. هرچند واکنش‌ بازار به اخبار سابقه‌ای دیرینه دارد و دور از انتظار نیست اما مصرف‌کنندگان به امید بهبود وضعیت بازار خودرو خرید را به تعویق انداخته و این اقدام منجر به رکود بازار شده است؛ روندی که به‌گفته کارشناسان، حکمرانی رکود بر بازار ۱۴۰۳ را عمیق‌تر و قدرت پیش‌بینی آینده را سلب خواهد کرد. صمت  درباره وضعیت کلی بازارخودرو در هفته‌های اخیر و همچنین وضعیت این بازار در ماه‌های آینده با کارشناسان این حوزه گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

صنعت خودرو در فاز امیدواری

رضا آریاراد، کارشناس حوزه خودرو درباره وضعیت این بازار در یکی، دو هفته اخیر به صمت اظهار کرد: از نیمه دوم سال 1397 که صنعت خودرو ایران تحریم شد، نوسانات قیمتی بر بازار خودرو حاکم و خودرو از یک کالای مصرفی به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شد. در ادامه با کاهش تولید شاهد کمبود عرضه و عدم‌تناسب عرضه و تقاضا و به‌تبع آن یک بازار دلالی بودیم. در این شرایط با هر خبر اقتصادی و سیاسی نوسانات قیمتی بر بازار خودرو حاکم می‌شود. در هفته‌های اخیر هم تحلیف ریاست‌جمهوری و نظرات مثبت آقای پزشکیان درباره بهبود وضعیت صنعت خودرو، هم برای تولید بیشتر و هم تعامل با دنیا در بحث تامین مواد اولیه و واردات خودروهای سی‌بی‌یو، سیگنال مثبتی برای این بازار بود. این انتظارات منجر به روند کاهشی اندکی در قیمت خودرو در بازار شد، ضمن اینکه مصرف‌کننده واقعی در انتظار کاهش یا متعادل شدن قیمت‌ها صبوری در پیش می‌گیرد و رکود بازار بیشتر خواهد شد. البته تجربه نشان داده اغلب در یک سال نخست دولت‌ها، نوعی آرامش بر بازار حاکم می‌شود که نشأت گرفته از شعارها و برنامه‌های تبلیغاتی و انتخاباتی است.

امیدواری به بهبود صنعت خودرو

آریاراد ادامه داد: به اعتقاد من براساس آنچه تاکنون بر بازار خودرو گذشته تا پایان سال جاری شاهد ادامه‌دار شدن رکود بر این بازار خواهیم بود. مصرف‌کنندگان به امید بهبود وضعیت دست نگه‌می‌دارند و همین رکود را عمیق‌تر خواهد کرد و احتمالا تا پایان سال ۱۴۰۳ این رکود ادامه ‌داشته باشد. آقای پزشکیان بر واردات خودرو هم برای بهبود وضعیت صنعت و بازارخودرو تاکید دارند که این موضوع نیز بر وضعیت کنونی بازار خودرو تاثیر بسیاری داشته است.

پژوهشگر حوزه خودرو در ادامه با اشاره به اینکه احتمال فعال ماندن سامانه یکپارچه فروش خودرو به سیاست‌های حاکمیتی برمی‌گردد، گفت: براساس شعارهای انتخاباتی و آنچه رئیس‌جمهور منتخب به‌عنوان برقراری تعاملات بین‌المللی و انجام واردات خودرو برای بهبود وضعیت صنعت خودرو از آن نام می‌برند که با محقق شدن آن افزایش تولید خودروهای داخلی و مونتاژی و واردات خودرو فراهم می‌شود که در نهایت منجر به برقراری تعادل در بازار خودرو خواهد شد، دیگر نیازی به ثبت‌نام در چنین سامانه‌ای وجود ندارد. در شرایطی که عرضه و تقاضا متناسب باشد، نیازی به ثبت‌نام و قرار گرفتن در لیست انتظار نیست و متقاضی واقعی می‌تواند با قیمت مناسب و در زمان مشخصی، خودرو موردنیازش را خریداری کند. مهم‌تر از همه اینکه دست واسطه‌گران از بازار خودرو کوتاه می‌شود.

 آریاراد ادامه داد: در حال حاضر متاثر از شروع به کار دولت جدید و برنامه‌هایی که این دولت درباره این صنعت از آنها سخن گفته است، نوعی از امید و انتظارات مثبت بر بازار خودرو حاکم شده است. برقراری ارتباط با کشورهای دیگر بیشترین تاثیر را بر بازار خودرو داشت و سیگنال مثبت و خوبی برای این بازار بود. این موضوع سهولت واردات خودرو و مهم‌تر از آن مواد اولیه موردنیاز صنعت خودرو را به‌دنبال خواهد داشت. خوشبینی آحاد جامعه به بازار خودرو، بازار خودرو را تا حدودی باثبات کرده است. البته انتظارات کاهش قیمت باعث شده فعلا خرید و فروشی در بازار خودرو شاهد نباشیم و رکود همچنان بر این بازار حکمرانی کند. امیدواریم در هفته‌ها و ماه‌های آینده شاهد اقدامات اجرایی در راستای شعارهای انتخاباتی دولت چهاردهم و تغییراتی در بازار خودرو باشیم.

بلای بزرگی به‌نام قیمت‌گذاری دستوری

 کارشناس حوزه خودرو در پایان با اشاره به اینکه بزرگ‌ترین معضل کنونی صنعت خودرو قیمت‌گذاری دستوری است، گفت: قیمت‌گذاری دستوری، صنعت خودرو را متحمل زیان بسیار زیادی کرده و منجر به بروز چالش‌های زیادی در مسیر حرکت این صنعت شده است.

قیمت‌گذاری دستوری نوعی از خودتحریمی است که در کنار تحریم‌های خارجی، بلای جان صنعت خودرو ما شده است. نتیجه ادامه این رویه کاهش کمی و افت کیفی در تولید خودرو بوده است. امیدواریم دولت چهاردهم به این موضوع توجه کند و تلاش شود بخش عمده‌ای از این مشکلات از سر راه صنعت خودرو برداشته شود. ناگفته نماند که قیمت‌گذاری دستوری در تضاد با تولید داخلی است. گذر زمان وضعیت کلی صنعت خودرو را مشخص خواهد کرد و ما امیدواریم دولت جدید با عمل به وعده‌های خود، اتفاق‌های مثبتی برای اقتصاد و صنعت کشور رقم بزند.

رکود در بازار خودرو ادامه دارد

ابراهیم شجاعت، کارشناس بازار خودرو نیز درباره وضعیت بازار خودرو به صمت اظهار کرد: بازار خودرو در هفته اخیر با روند قیمتی ثابت و تا حدی کاهشی همراه بود. بعد از پیروزی آقای پزشکیان پالس‌های مثبتی به بازار داده شد. در شرایطی که بعد از انتخابات شاهد کاهش نرخ دلار هم بودیم، این روند نیز بر بازار خودرو تاثیرگذار بود و به‌نوعی سیگنال مثبتی برای این بازار به‌شمار ‌آمد. بازار هم در این روزها روند ثابتی را طی کرده است. در یکی دو هفته اخیر داغ شدن داستان واردات خودروهای کارکرده و ابلاغ آیین‌نامه آن هم تا حدی اثر روانی بر بازار خودرو داشت و قدری وضعیت این بازار را کنترل کرد.

بازار متلاطم می‌شود؟

شجاعت افزود: با این حال به اعتقاد من، در روزهای آینده به‌دلیل تغییرات سیاسی و احتمال پاسخ به جنایت رژیم صهیونیستی که سیگنال منفی هم به بازار خودرو داد، قدری بازار متلاطم خواهد شد که آثار آن را هم تا حدی در یکی دو روز گذشته شاهد بودیم. در این میان با افزایش نرخ ارز، افزایش نرخ و تلاطم در بازار خودرو هم محتمل است. البته باید منتظر ماند و دید ازنظر اقتصاد کلان و شرایط سیاسی کشور به کدام سمت‌وسو خواهد رفت.

کارشناس بازار خودرو ادامه داد: در این میان نکته قابل‌توجه این است که براساس آمارها دو خودروساز بزرگ یعنی ایران‌خودرو و سایپا، نسبت به سال‌های گذشته، دچار افت تولید شده‌اند که متاثر از عواملی مانند کمبود نقدینگی، عدم‌دسترسی به مواد اولیه تولید، عدم‌تخصیص ارز و ناکافی بودن ارز تخصیصی، مشکلات و چالش‌های واردات قطعات موردنیاز و همچنین موضوع قیمت‌گذاری دستوری، به روز نشدن قیمت‌ها و افزایش زیان این دو خودروساز است.

سامانه برای همیشه پَر!

شجاعت درباره وضعیت کنونی ثبت‌نام در سامانه یکپارچه فروش خودرو نیز با اشاره به اینکه این سامانه طبق آخرین اصلاحیه شورای رقابت دیگر فعالیتی ندارد، گفت: دی‌ماه سال گذشته آخرین دستورالعمل شورای رقابت درباره بازار خودرو منتشر شد. در این دستورالعمل قید عرضه خودرو در سامانه برداشته و مقرر شد خودروسازان به‌صورت مستقل اقدام به عرضه و فروش خودروهای تولیدی خود کنند. البته شرایط دیگری مانند داشتن گواهینامه، عدم‌خرید خودرو از خودروسازان داخلی طی ۴۸ ماه گذشته و مونتاژی طی ۲۴ ماه گذشته و... به‌عنوان شرایط خرید خودرو باقی ماند.

وی ادامه داد: نکته مهمی که درباره عرضه خودرو وجود دارد این است که در طرح فروشی که در انتهای ۱۴۰۱ در دوران وزارت فاطمی‌امین انجام شد، خودروهای پرطرفدار و پرفروش بازار تا انتهای تابستان و برخی تا پاییز ۱۴۰۳ فروخته شدند. و خریداران در یک لیست انتظار خودروهای خود را دریافت می‌کنند. درباره سایر خودروها، عرضه‌های متفاوت و پیش‌فروش‌ها و شرایط فروش مختلفی داشتند.

وی درباره واردات خودرو با اشاره به روند قطره‌چکانی واردات اظهار کرد: اصلی‌ترین مانع برای اجرای واردات خودرو، تخصیص ارز است در شرایطی که سفارش‌گذاری انجام شده و مولفه‌های استاندارد تعریف و چالش‌های این دو بخش برطرف شده، اما گرفتار مانعی به نام ارز هستند که این بخش را معطل کرده است.

بازار خودرو دست به دامن دولت جدید

شجاعت درباره وضعیت ماه‌های آینده بازار خودرو نیز اظهار کرد: به‌نظر می‌رسد در انتهای امسال با شرایط فروش جدیدی روبه‌رو شویم و به دو دلیل احتمالا مردم دسترسی راحت‌تری به خودرو داشته باشند؛ یکی اتمام پاسخگویی به تقاضاهایی است که از ۱۴۰۱ در سامانه ثبت‌نام کرده‌اند که باعث می‌شود خودروسازان برای عرضه خودرو به متقاضیان جدید فراغ بالی پیدا کنند و دوم اینکه دیر یا زود خودروسازان براساس دستورالعمل شورای رقابت نسبت به بروزرسانی قیمت‌ها اقدام خواهند کرد. این امر درنهایت خروج خودروسازان از زیان و در ادامه افزایش تولید را به‌دنبال خواهدداشت.

کارشناس بازار خودرو در پایان درباره بهترین رویکرد مواجهه با بازار و صنعت خودرو گفت: خودرو در سازکار عرضه و تقاضایی بازار و در یک ساختار شفاف مانند بورس کالا یا مانند آن عرضه و قیمت‌گذاری شود. اگرچه عرضه خودرو در بورس کالا بعید به نظر می‌رسد، اما باید منتظر ماند و دید دولت جدید چه سیاستی را برای بازار خودرو و ساماندهی صنعت خودرو دنبال خواهد کرد.

سخن پایانی

بنا براین گزارش، بازار و صنعت خودرو چشم‌انتظار استقرار کامل دولت جدید است تا بیازماید چه میزان از آنچه وعده داده شده و چگونه محقق خواهد شد تا واکنش نهایی را به این تغییر و تحولات سیاسی و اقتصادی بزرگ نشان دهد.براساس ارزیابی کارشناسان، به‌احتمال‌ زیاد بازار خودرو تا پایان سال جاری همچنان در رکود باقی خواهد ماند. البته آنها تاکید دارند که این‌بار فعالان بازار خودرو امیدوارانه در انتظار متولیان جدید صنعت و اقتصاد کشور می‌مانند.

به‌طور کلی، وضعیت بازار خودرو ایران در دو هفته اخیر تحت‌تاثیر تحولات سیاسی داخلی و خارجی، نوسانات ارزی و تغییرات در سیاست‌های اقتصادی قرار داشت. این عوامل باعث شده بازار خودرو با نوسانات قیمتی و تغییر در رفتار مصرف‌کنندگان مواجه شود. پیش‌بینی آینده بازار خودرو بستگی به تحولات سیاسی و اقتصادی دارد و باید دید آیا دولت جدید قادر خواهد بود با اتخاذ سیاست‌های مناسب، ثبات را به این بازار بازگرداند یا خیر.