واکنش بازارهای مختلف از بازار سکه گرفته تا بورس و خودرو به نتیجه انتخابات چهاردهم و نهمین رئیس‌جمهور اغلب کاهشی، مثبت و با روی خوش همراه بوده است. اگرچه در این روزها نرخ دلار روند کاهشی داشت و حتی در روزهای نخست بعد از انتخابات، یک کانال هم عقب‌نشینی کرد، با این حال، بازار خودرو به مسیر خود ادامه داد. فعالان بازار دلایل گوناگونی برای ثبات نرخ خودرو اعلام می‌کنند. برخی معتقدند عدم‌اعلام برنامه‌های اقتصادی دولت جدید، از جمله عواملی است که مانع از تغییر نرخ خودروهای داخلی و مونتاژی‌ها شده است. نرخ داخلی‌ها و مونتاژی‌ها از ابتدای خردادماه شکل ثبات به خود گرفته و با رسیدن به هفته پایانی تیرماه این روند همچنان ادامه‌دار است. البته برخی دیگر معتقدند طی چند روز آینده بازار روند خود را تغییر خواهد داد. این خبر واکنش‌های مختلفی در بازار خودرو به‌دنبال داشته است. با این حال، اغلب فعالان بازار و کارشناسان اقتصاد با توجه به وعده‌های انتخاباتی مسعود پزشکیان درباره اصلاحات اقتصادی، رفع تحریم‌ها و رونق تولید، ابراز امیدواری می‌کنند که ثبات به بازار خودرو بازگردد و شاهد رونق در این صنعت باشیم. صمت درباره واکنش‌های بازار خودرو به انتخابات چهاردهم و وضعیت این بازار در دولت جدید با کارشناسان این حوزه گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

بازار خودرو راکد اما در انتظار

بازار خودرو در سال‌های اخیر به‌دلیل تحریم‌ها، نوسانات شدید نرخ ارز و بی‌ثباتی اقتصادی، با چالش‌های متعددی روبه‌رو بوده است. نرخ خودرو در این مدت به‌طور سرسام‌آوری افزایش یافته و هیچ‌گاه ثبات و روند مشخصی نداشته است. بحران‌های اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم از یک سو و نابسامانی در عرضه خودرو و قیمت‌های صعودی موجب شده مردم نتوانند به‌راحتی به خودروهای موردنیازشان دسترسی داشته باشند. حال در آستانه شروع به کار دولت چهاردهم بازار خودرو در انتظار است تا شاید با آمدن رئیس‌جمهور منتخب، بعد از مدت‌ها اتفاق خاص و مثبتی برای آن رقم بخورد.

 آقای پزشکیان در دوران تبلیغات انتخاباتی خود، وعده داد که در صورت پیروزی، برای حل مشکلات اقتصادی کشور و از جمله مشکل بازار خودرو اقدام خواهد کرد. ایشان بر لزوم افزایش تولید خودرو، کاهش قیمت‌ها و ایجاد رونق در این صنعت تاکید کرده بودند. هنوز مشخص نیست برنامه‌های دقیق آقای پزشکیان برای بازار خودرو چیست. با این حال، امیدواری محتاطانه‌ای در بین فعالان بازار و مردم وجود دارد.

برخی کارشناسان معتقدند اگر آقای پزشکیان بتواند به وعده‌های خود عمل کند، شاهد کاهش نرخ خودرو، افزایش عرضه و رونق در صنعت خودرو خواهیم بود. با این حال، برخی دیگر معتقدند حل مشکلات بازار خودرو کار آسانی نیست و به زمان و برنامه‌ریزی دقیق نیاز دارد. هنوز برای قضاوت نهایی درباره تاثیر پیروزی آقای پزشکیان بر بازار خودرو زود است. باید منتظر ماند و دید که برنامه‌های دولت جدید برای این حوزه چیست و آیا این برنامه‌ها می‌توانند ثبات و رونق را به بازار خودرو بازگردانند یا خیر.

آرامش بازار خودرو ماندگار نیست

مسیح فرزانه، کارشناس صنعت خودرو درباره واکنش بازار خودرو به انتخاب رئیس‌جمهور چهاردهم و ارزیابی وضعیت این بازار در امسال با روی کار آمدن دولت جدید به صمت اظهار کرد: این واقعیت را باید بپذیریم و در تحلیل‌ها و بررسی‌هایی که ارائه می‌دهیم مدنظر داشته باشیم که در همه جای دنیا، اقتصاد با سیاست به هم تنیده شده است و این فقط خاص کشور ما نیست. البته در کشور ما این درهم‌تنیدگی شکل دیگری دارد. در کشور ما به‌واسطه شکننده بودن شرایط اقتصادی، وقوع رویدادهای سیاسی به‌طبع نوسان بیشتری چه مثبت و چه منفی به بازارهای سرمایه‌ای می‌دهند. کاهش مختصر نرخ دلار و سکه و... و تاثیرگذاری این تغییرات روی مولفه‌های کلان اقتصاد و بازارهای سرمایه‌ای مانند خودرو تاثیر نتیجه انتخاب آقای پزشکیان به‌عنوان نهمین رئیس‌جمهور جمهوری اسلامی ایران و به نوعی یک رویداد سیاسی در سطح حاکمیت است. با این حال نباید فراموش کرد که چون در بطن اقتصاد هیچ اتفاق خاص یا عمیقی رخ نداده، چنین تغییر نرخ‌هایی را صرفا به‌عنوان عکس‌العمل‌ها و واکنش‌های هیجانی بازارهای سرمایه‌ای قلمداد کرده و آن را ماندگار نمی‌دانیم. این واکنش‌ها صرفا برای مقطع کوتاهی سبب افت نرخ می‌شود، اما دوباره قیمت‌ها به سطح سابق بازمی‌گردد.

فرزانه در ادامه درباره وضعیت بازار خودرو طی امسال و در دولت جدید گفت: به نظر من باید با توجه به واقعیت‌ها به اقتصاد کلان و اقتصاد سیاسی نگریست و توقع شق‌القمر کردن یا تحولات عمیق اقتصادی به‌ویژه در صنعت و بازار خودرو از دولت چهاردهم آن هم در کوتاه‌مدت و یک دوره ۴ ساله نداشت. به‌دلیل سیاست‌های پولی انقباضی که سبب تشدید رکود در بازار شده به‌طبع تا پایان تابستان امسال، بازاری با رکودتورمی تجربه خواهیم کرد، اما دو رویداد یعنی منازعات منطقه‌ای و انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده امریکا در صورت انتخاب دونالد ترامپ را هم داریم که هر دو تاثیر منفی بر بازار دلار و سپس سایر بازارها و از جمله بازار خودرو خواهند گذاشت که منجر به افزایش نرخ خودرو خواهد شد و در پاییز امسال احتمال تاثیر آن در بازار خودرو و سایر بازارهای سرمایه‌ای بیشتر خواهد بود. به‌اضافه اینکه زیان انباشته ۲۵۰ هزار میلیارد تومانی خودروسازان و ادامه سرکوب قیمتی، این احتمال را قوت می‌دهد که همچنان به‌صورت پلکانی شاهد افزایش خزنده نرخ خودروها درب کارخانه باشیم.

فرزانه درباره سمت‌وسو و جهت‌گیری بازار خودرو در این مدت بعد از انتخابات چهاردهم اظهار کرد: بازار اگرچه آرام است، اما شاخص اصلی آن همچنان همان رکودتورمی بود که مدت‌هاست شاهد آن هستیم.

حقیقت امر این است که سیاست‌گذاران کلان کشور باید بپذیرند برای ایجاد تحولات عمیق مثبت در صنعت و بازار خودرو نیاز به رجوع به اصل ۴۴ قانون اساسی یعنی پرداختن به خصوصی‌سازی شرکت‌های دولتی زیانده، کاهش تصدی‌گری دولت در صنعت و بازار، فاصله گرفتن از قیمت‌گذاری دستوری و آزادسازی نرخ خودرو، به همراه متوقف کردن سیستم منسوخ و غیرعلمی مانند فروش خودرو در سامانه و بورس و تامین گسترده ارز برای واردات خودرو بدون محدودیت در بلندمدت است که همه اینها در مرکز هرم از اقتصاد سیاسی و برداشته شدن تحریم‌ها تاثیر می‌پذیرند.

واکنش‌های مقطعی

کارشناس حوزه خودرو درباره امیدواری و خوش‌بینی ادامه‌دار بازار خودرو به انتخابات اخیر و اینکه دولت چگونه می‌تواند به تداوم این خوش‌بینی کمک کند، گفت: این عکس‌العمل‌های مثبت برای بازار سرمایه مقطعی است و نباید انتظار ادامه‌دار بودن آن را کشید. منطق اقتصاد تورمی در کنار بی‌نظمی‌ها پولی و مالی که در تمام ادوار گذشته تابه‌حال ادامه داشته، هیچ‌گاه به هیچ بازار سرمایه‌ای نوید آرامش و کاهش نرخ را نمی‌دهد.

فرزانه در پایان تاکید کرد: تنها رویکرد دولت چهارم برای کمک به اقتصاد فرتوت کشور می‌تواند به تلاش جدی در بازگشایی درهای اقتصاد سیاسی به روی جهان و ایجاد تعاملات اقتصادی با رویکرد حفظ منافع کلان کشور با قطب‌ها و قدرت‌های اقتصادی برای جذب سرمایه‌گذاری در کشور و ایجاد امنیت و ثبات اقتصادی بیشتر باشد که طبعا تاثیرات آن را می‌توان در بلندمدت شاهد بود.

روند باثبات، اما موقتی

امیرحسین برخورداری، کارشناس حوزه خودرو نیز درباره واکنش‌های بازار خودرو به نتیجه انتخابات چهاردهم و انتخاب نهمین رئیس‌جمهور کشور به صمت اظهار کرد: پس از مشخص شدن منتخب نهایی انتخابات ریاست جمهوری بازار روند باثباتی را طی می‌کند و بعضا شاهد تعدیل نسبی برخی قیمت‌ها بوده‌ایم، اما این موضوع قطعا برای بازار موقتی است و نمی‌توان روی آن حساب ترمیمی و اصلاحی باز کرد. در شرایط کنونی بازار به نوعی در رکودانتظاری فرو رفته به‌گونه‌ای که مشتریان تصور می‌کنند با روی کار آمدن دولت جدید قیمت‌ها نزولی خواهد و شرایط بهتری پیش خواهد آمد، اما تجربه‌های مشابه پیشین نشان داده که قرار نیست تحول بزرگی در این زمینه در راه باشد و در حقیقت رویکرد اقتصادی قدرتمند و بزرگی حتی به‌عنوان شعار هم از سوی رئیس‌جمهوری منتخب اعلام نشده که بتوان انتظار شکست قیمت‌ها در بازار را داشته باشیم و با این شرایط حداقل تا پایان پاییز نمی‌توان انتظار شکست قیمت‌ها در بازار را داشت.

برخورداری با بیان اینکه صنعت خودروها گرفتار چالش‌ها و مشکلات متعددی است که به وضوح شاهد آنها هستیم، اظهار کرد: اتفاق خاصی در کلان اقتصاد نیفتاده و برنامه‌ای اجرا نشده که منتظر باشیم تاثیر چندانی بر بازار خودرو داشته باشد. همچنین صنعت خودرو همچنان با قیمت‌گذاری دستوری و نظارت سامانه‌ای پیش می‌رود و تحولی در این بخش نیز پیش نیامده که انتظار رشد شدید تیراژ و تعدیل بازار را داشته باشیم.

داخلی‌سازی در اولویت باشد

کارشناس صنعت خودرو در پایان با اشاره به اینکه باید نخست چالش‌های عمده صنعت خودرو شناسایی و برطرف شود، گفت: اصلاح روند عرضه خودرو از قیمت‌گذاری دستوری و عرضه سامانه‌ای به سمت عرضه آزاد می‌تواند تا حد زیادی به تعدیل شرایط بازار کمک کند و از سوی دیگر، بازار ما بیش از افزایش عرضه، نیازمند عرضه منظم خودروها در بازه‌های زمانی ماهانه است. همچنین قفل فروش محصولات ایران خودرو و بسیاری از محصولات سایپا که همچنان از دوره وزارت فاطمی امین باقی مانده باید با فروش‌های مستمر ماهانه باز شود. حرکت خودروسازان به سمت مونتاژ می‌تواند تا حد زیادی این موضوع را التیام بدهد، اما هر چه تاکید روی داخلی‌سازی بیشتر باشد، سرعت ترمیم زخم‌های بازار بیشتر به درازا خواهد انجامید.

سخن پایانی

واکنش‌های فعالان بازار و کارشناسان اقتصادی به پیروزی مسعود پزشکیان و تاثیر آن بر بازار خودرو متفاوت بوده است؛ رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو گفته که ما به آقای پزشکیان و برنامه‌های اقتصادی ایشان امیدواریم. اگر ایشان بتوانند ثبات را به اقتصاد کشور بازگردانند، شاهد رونق در بازار خودرو خواهیم بود.

 یک کارشناس اقتصاد هم حل مشکلات بازار خودرو را نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و بلندمدت می‌داند و معتقد است اگر آقای پزشکیان برنامه‌ای جامع برای این حوزه داشته باشد، می‌تواند به رونق و ثبات در این بازار کمک کند. در این میان فعالان بازار خودرو نگاه دیگری به بازار خودرو و تغییرات آن دارند.

یک فعال بازار خودرو در مصاحبه‌ای با رسانه‌ها معتقد است هنوز برای قضاوت نهایی درباره تاثیر پیروزی آقای پزشکیان بر بازار خودرو زود است. باید منتظر ماند و دید که برنامه‌های دولت جدید برای این حوزه چیست.

به هر ترتیب برخی خواسته‌ها و انتظارات از صنعت و بازار خودرو هستند که به نظر می‌رسد رئیس‌جمهور آینده باید به‌شدت آنها را در نظر بگیرد و برای به سرانجام رسیدن و روشن شدن وضعیت آن راهکار و تدبیر ویژه‌ای داشته باشد. اصلی‌ترین خواسته خودرویی مردم را می‌توان در مسئله بازار خودرو، کیفیت، قیمت، تنوع محصولات و همچنین قدرت خرید و انتخاب در بازار، شناسایی و کوتاه کردن دست مافیا در بازار خودرو خلاصه کرد؛ انتظاراتی که برآورده شدن آنها می‌تواند مسیر بازار خودرو را تغییر دهد. در نهایت اینکه زمان نشان خواهد داد آیا مسعود پزشکیان می‌تواند به وعده‌های خود درباره حل مشکلات بازار خودرو عمل کند یا خیر؟