محدودیت‌های زیرساختی، مانع اشتغال پایدار
دفاع رئیس دولت سیزدهم از کارنامه دولت خود در طول یک سال گذشته و ایجاد یک‌میلیون شغل بحث‌آفرین بوده است.
ایجاد موقعیت های شغلی مختلف برای عموم مردم جزو وظایف دولت ها و در متن قانون اساسی کشور نیز به آن اشاره مستقیم شده است. بااین وجود در موارد متعددی سیاست گذاران و مسئولان این هدف را در قالب های مختلف و با تسهیل فرآیند تولید کسب وکارهای متفاوت اجرایی می کنند. معدن و صنایع وابسته به آن از ظرفیت بالایی برای ارتقای تولید و همزمان، رشد اشتغالزایی برخوردار هستند. چنانچه ظرفیت های حاکم بر این بخش طبق وعده ها موردتوجه مسئولان و سیاست گذاران قرار گیرد، امکانی برای بهبود شرایط تولید و به دنبال آن، اشتغالزایی پایدار فراهم می شود. بااین وجود بی توجهی دولت ها به مهیا کردن مسیر توسعه پایدار کشور و همزمان کمبودهای زیرساختی به ویژه در بخش انرژی، مانع تحقق این هدف است.
اشتغالزایی، شعار بی نتیجه
مجید سعیدیان، فعال صنعت فولاد در گفت وگو با صمت اظهار کرد: تولید فولاد در ایران یکی از صنایع استراتژیک است. این صنعت برپایه بهره گیری از ظرفیت های معدنی و انرژی کشور شکل گرفته است، بنابراین تولید و توسعه در این صنعت از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در همین حال تاثیر بسزایی در بهره مندی از ظرفیت های اقتصادی کشور دارد. این صنعت از ظرفیت ویژه ای در توسعه صادرات و فروش خارجی نیز برخوردار است، یعنی می توان با تکیه بر توان تولید فولادسازی و فروش محصولات در بازارهای جهانی، از ظرفیت های یادشده این صنعت برای ارتقای صادرات و ارزآوری نیز استفاده کرد.
وی افزود: همان طور که در طول سال های گذشته و به ویژه پس از اعمال محدودیت جدی در روند فروش نفت ایران، صادرات و ارزآوری صنعت فولاد نیز موردتوجه مسئولان و سیاست گذاران قرار گرفت. در چنین شرایطی می توان با تکیه بر ظرفیت های این صنعت، در مسیر افزایش تولید، بهبود شرایط آن و بهره وری هرچه بیشتر تولید گام برداشت. برای تحقق اهداف یادشده، تکیه بر توان شرکت های دانش بنیان و توسعه فناوری های نوین ضروری به نظر می رسد. از مجموع موارد یادشده می توان این طور برداشت کرد که با تکیه بر ظرفیت های این صنعت، می توان گام مهمی در مسیر اشتغالزایی برداشت.
سعیدیان گفت: اشتغال آفرینی جزو ضرورت های اصلی اقتصاد کشور است که در انتخاب شعار سال از سوی رهبر معظم انقلاب نیز موردتوجه قرار گرفته است. اشتغالزایی از اهمیت ویژه ای در روند توسعه صنعتی و اقتصادی کشور برخوردار است. توسعه صنعتی به منزله اشتغال آفرینی است، اما این توسعه باید متناسب با کمبودهای این زنجیره باشد. یعنی سرمایه جذب حلقه هایی شود که کمبود در آن مشاهده می شود. بدین ترتیب امکان تداوم موقعیت های شغلی و همچنین ایجاد فرصت های جدید شغلی پدید خواهد آمد. اشتغالزایی یادشده پایدار است و لازم نیست نسبت به آینده آن نگران باشیم.
این فعال صنعت فولاد گفت: باوجودی که در طول سال های گذشته تولید و اهمیت و اثرگذاری آن بر روند توسعه صنعتی و اقتصادی موردتوجه سیاست گذاران قرارگرفته است، بااین وجود چالش های جدی در مسیر فعالیت صنعتگران وجود دارد. این محدودیت ها مانع افزایش و توسعه تولید در بخش های مختلف صنعتی کشور از جمله فولادسازی است. به عنوان مثال از سال گذشته محدودیت در تامین انرژی به چالشی جدی در روند فعالیت فولادسازان کشور بدل شده است. این محدودیت به شکل چشمگیری امسال نیز ادامه یافت و حتی پیش بینی می شود که در سال های آتی نیز ادامه داشته باشد. بدون تردید تداوم این شرایط حتی به منزله تحمیل خسارت های جدی به صنایع، توقف تولید و حذف موقعیت های شغلی است.
این فعال صنعت فولاد گفت: البته می توان با تکیه بر توان مجموعه های دانش بنیان در مسیر اصلاح شرایط موجود گام برداشت. یعنی از یک سو، از این ظرفیت تکنولوژیکی برای توسعه زیرساخت های انرژی استفاده کرد و از سوی دیگر نیز، با تکیه بر توان یادشده برای کاهش مصرف انرژی استفاده کرد. بسیاری از ظرفیت های فولادی کشور با خطوط تولید یا تجهیزات قدیمی صنایع سایر کشورها احداث شده اند؛ همین موضوع نیز میزان مصرف انرژی برق یا گاز این واحدها را افزایش می دهد یا تجهیزات ساخت داخل نیز با تکنولوژی های روز دنیا همخوانی ندارند و در نتیجه مصرف انرژی صنایع کشور بالاتر از استانداردهای روز دنیا برآورد می شود. حال می توان با تقویت شرکت های دانش بنیان و جهت دهی این شرکت ها به سمت بهره وری مصرف انرژی، بخشی از این چالش ها را مرتفع کرد، اما تحقق اهداف یادشده نیازمند حمایت دولت و اصلاح سیاست گذاری ها است.
بااین وجود در موارد متعددی شاهد هستیم که دولتمردان نه تنها در مسیر اصلاح امور گام برنمی دارند، بلکه در این مسیر سنگ اندازی نیز می شود. در واقع باید پذیرفت که میان استراتژی های اتخاذشده برای توسعه صنعتی و شعارها، همخوانی و همسویی وجود ندارد. بدون تردید در چنین شرایطی اصلاح مسیرها ضروری به نظر می رسد.
رونق تولید، ضامن تداوم فعالیت کسب وکارها
رضا شهرستانی، فعال صنعت فولاد در گفت وگو با صمت اظهار کرد: صنایع فولاد در کشور ما برپایه بهره گیری از ظرفیت های غنی معدنی و انرژی احداث شده اند. تولید فولاد در رده صنایع استراتژیک قرار دارد. این صنعت از معدن و اکتشاف و به دنبال آن، استخراج سنگ آهن آغاز می شود. سپس با هدف فرآوری مواد معدنی، واحدهایی برای تولید کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی احداث می شود. در ادامه این زنجیره نیز، شاهد تولید شمش فولاد و به دنبال آن، ساخت محصولات مختلف پایین دستی در این زنجیره هستیم، بنابراین بهره گیری از ذخایر معدنی زمینه توسعه اجتماعی و اشتغالزایی را فراهم می کند. این فعال صنعت فولاد گفت: به ازای هر موقعیت شغلی که در زنجیره فولاد ایجاد می شود؛ موقعیت های شغلی متعددی به صورت غیرمستقیم ایجاد خواهد شد، بدین ترتیب فعالیت در این زنجیره، فرصتی مغتنم برای کارآفرینی و رونق کسب وکارهای مختلف را فراهم می کند. چنانچه توسعه در فعالیت های این زنجیره و رشد کارآفرینی در این حوزه مطرح باشد، باید از عملکرد فعالان این زنجیره حمایت شود. منظور از حمایت از صنایع فولادی و توسعه اشتغالزایی در این بخش، تسهیل صادرات است. وی افزود: صادرات به منزله تداوم و توسعه تولید است. در همین حال، با ورود ارز صادراتی، امکان کاهش نرخ دلار در برابر ریال فراهم خواهد شد. ازاین رو، می توان به توسعه کسب وکارها، کارآفرینی و به دنبال آن اشتغالزایی امید داشت. این عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد در پایان تاکید کرد: چنانچه طرح های توسعه در صنعت فولاد با جدیت دنبال شود، شاهد رشد کارآفرینی در این حوزه خواهیم بود. برای مثال، تولید فولاد با ظرفیت درنظرگرفته شده در افق ۱۴۰۴ ، مستلزم جابه جایی ۳۰۰ میلیون تن محصول است. در چنین شرایطی، فعالیت در حوزه حمل ونقل به شدت توسعه خواهد یافت. علاوه بر این، فرصتی برای توسعه این بخش فراهم می شود یا در ادامه، امکانی برای توسعه سایر صنایع از نیروگاه تا ساخت تجهیزات معدنی، استارت آپ ها، ماشین سازی و… فراهم می شود، البته بی توجهی دولت به تامین زیرساخت های انرژی در حال حاضر به مانعی جدی در مسیر تحقق این هدف و تولید حداکثری فولاد کشور و به دنبال آن اشتغالزایی گسترده بدل شده است. در چنین شرایطی از سیاست گذاران و دولتمردان انتظار می رود به جای دخالت بی مورد و اشتباه در روند عملکرد صنایع، مسیر توسعه و تامین زیرساخت ها را فراهم کنند.
سخن پایانی
نگاه کلی به روند تولید در حوزه معدن و صنایع وابسته به آن، حکایت از آن دارد که سیاست های حاکم بر این بخش، برخلاف شعارها و وعده های مطرح شده از سوی مسئولان، نه تنها محرک تولید نیستند، بلکه موانع جدی را به صنایع و روند فعالیت آنها تحمیل می کنند. کافی است نگاهی به بودجه سالانه بیندازید، از یک سو، ارقام اختصاص یافته به نهادهای معدنی متناسب با تورم سالانه افزایش نیافته است. از سوی دیگر نیز، هزینه های تولید در قالب رشد بهای انرژی و همچنین حذف مشوق های صادراتی و... افزایش می یابد. علاوه بر این، در طول سال نیز شاهد اجرای سیاست های متفاوت و ضدتولیدی هستیم که روند فعالیت صنایع را بیش ازپیش دشوار می کند. این تغییرات مداوم در شرایطی اتخاذ می شود که بهبود شرایط تولید و اشتغالزایی به عنوان سیاست های کلی نظام در ابتدای سال های اخیر از سوی رهبر معظم انقلاب مطرح و تلاش برای ارتقای آن هدف گذاری می شود. بااین وجود، شاید به دلیل چالش های ساختاری اقتصادی که کشور را تحت تاثیر منفی قرار می دهد و شاید هم به دلیل نبود مدیران متخصص، این سیاست گذاری در عمل اجرایی نمی شود.
