با وجود افزایش ۲۵ درصدی کرایه‌های حمل‌ونقل عمومی، بسیاری از کارشناسان معتقدند توسعه حمل‌ونقل عمومی با ضعف جدی روبه‌رو شده که نارضایتی‌های گوناگونی را به‌وجود آورده است. تاکید بر توسعه حمل‌ونقل عمومی از یک منظر به‌دلیل بازپس‌گیری شهرها از سیطره خودروهای شخصی است که به‌شدت موجب آلودگی هوا و تسخیر فضاهای عمومی شهرها شده‌اند. از همین‌رو در برخی شهرهای جهان، شهرسازی و قیمت‌گذاری حمل‌ونقل عمومی به سمتی پیش می‌رود که برای استفاده هر چه بیشتر مردم از آن رغبت ایجاد کند.

حمل‌ونقل رایگان یکی از حقوق شهروندان است که در بیشتر شهرهای جهان این حق کالایی شده است. یکی از مزایای رایگان‌سازی استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی، کاهش میزان ترافیک‌های شهری و همچنین دسترسی راحت‌تر گروه‌های کمتربرخوردار و فرودست به ناوگان شهری است. از سویی شهروندان نیاز به صرف هزینه برای خرید بنزین و شارژ خودروهای برقی و همچنین هزینه‌های سالانه تعمیرات برای خودروهای شخصی خود دارند که در صورت استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی رایگان از بار این هزینه‌ها کاسته می‌شود. طبیعی است رایگان‌سازی حمل‌ونقل عمومی به‌سرعت بالای ترددهای شهری نسبت به عبورومرور با خودروهای شخصی کمک خواهد کرد.

در شرایطی که خودروها از عوامل اصلی آلودگی هوا در شهرها هستند و این آلودگی، سالانه سلامت و جان تعداد زیادی از شهروندان را به خطر می‌اندازد، شاید مهم‌ترین مزیت حمل‌ونقل عمومی کاهش آلودگی هوا باشد. با این وجود در شهرهایی مانند تهران بخش‌هایی از ناوگان حمل‌ونقل عمومی نقش برعکسی در این زمینه ایفا می‌کند، چراکه خود عامل مهم آلودگی هوا شده است. به‌طور مشخص در شهر تهران اتوبوس‌های فرسوده درون‌شهری تاثیر جدی بر ایجاد آلودگی هوا دارند. با وجود اینکه آلایندگی شدید اتوبوس‌های فرسوده بر همگان آشکار است اما بودجه‌های اختصاص‌یافته برای نوسازی به حدی کم است که مشکلی را حل نمی‌کند.

به‌طور کل از مزایای محیط زیستی حمل‌ونقل عمومی رایگان می‌توان به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و دیگر آلاینده‌های هوا، کاهش آلودگی صوتی، کاهش روان‌آب‌های حاوی مواد شیمیایی سمی و آلودگی منابع آب، کاهش مصرف بنزین و گازوئیل و حفاظت از درختان با حذف نیاز به چاپ بلیت اشاره کرد.

سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی کاملارایگان باید در بیشتر قسمت‌های شبکه قابل‌اجرا باشد، بیشتر استفاده‌کنندگان از آن منتفع شوند و بیش از ۱۲ ماه فعالیت داشته باشد.

بنا بر گزارش‌ها، دولت لوکزامبورگ با اجرای سیستم حمل‌ونقل عمومی رایگان، تمام اتوبوس‌ها، ترامواها و قطارها را برای ساکنان و گردشگران رایگان کرده است. در لوکزامبورگ درآمد بلیت حدود ۸ درصد هزینه‌های عملیاتی را پوشش می‌دهد که در صورت از دست رفتن، با مالیات جبران می‌شود. اجرا کردن این سیستم در راستای افزایش قدرت خرید قشرهای کم‌درآمد است. سیستم دیگری در قیمت‌گذاری حمل‌ونقل عمومی وجود دارد که از آن به‌عنوان جابه‌جایی نیمه‌رایگان یاد می‌شود. سیستم نیمه‌رایگان حمل‌ونقل عمومی بیشتر در زمان‌های بروز بحران یا وقایع به‌ویژه به کار گرفته می‌شود. این سیستم به‌طور رایگان موقت و محدود در زمان‌های مشخص، رایگان در محدوده‌های مکانی مشخص مانند قسمت‌هایی از یک شبکه جابه‌جایی و رایگان برای اقشار اجتماعی بخصوص است.

با همه این اوصاف در ساختار اقتصادی کنونی، سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی به‌طور رایگان سازماندهی و عملیاتی نمی‌شوند و توسعه پیدا نمی‌کنند. اگر قرار باشد درآمد فروش بلیت حذف شود، یک عامل دیگر تامین مالی، اخذ مالیات است. این منبع مالی می‌تواند از طریق وضع مالیات‌های سبز تا حد مناسبی پوشش داده شود، به‌شرطی که دولت به‌طور جدی اقدام به توسعه حمل‌ونقل عمومی و پاک کند. با همه این اوصاف در کشورهایی که مبتنی بر ساختار اقتصادی سرمایه‌محور هستند، نیازهای اجتماعی مربوط به فضای شهری از جمله حمل‌ونقل عمومی بیش از آنکه به‌عنوان یک حق شهروندی به‌شمار رود، کالایی برای مبادله و خریدوفروش است. بر همین اساس، تنها در صورتی این حق، حتی در قالب اصلاح کوتاه‌مدت وضع موجود اجرایی می‌شود که تبدیل به مطالبه‌ای همگانی شود.