موضوع ناترازی تولید و مصرف بنزین در بسیاری از کشورها از جمله ایران یک نگرانی قابل توجه است. یکی از عوامل کلیدی در ایجاد این ناترازی، وابستگی شدید خودروهای شخصی به بنزین به‌عنوان منبع اصلی سوخت آنهاست. این عدم‌تنوع در سبد سوخت خودروهای سواری باید در کنار مصرف بالای این خودروها برطرف شود. افزایش اتکا به واردات بنزین، همان‌طور که در لایحه بودجه ۱۴۰۳ مشهود است، ضرورت اصلاح این ناترازی را برجسته می‌کند. برای جلوگیری از کاهش بیشتر منابع ارزی و کاهش اتکا به واردات بنزین، کشور نیاز به تمرکز بر اصلاح صنعت خودرو و تنوع‌بخشی به سبد سوخت دارد. در بودجه سال آینده میزان واردات و ناترازی بنزین به بیش از ۲.۶ میلیارد دلار واردات بنزین خواهد انجامید که نشان از وخامت و عمق بحران ناترازی بنزین دارد؛ در همین راستا باید سریعا به سمت اصلاح و اقدام فوی در جهت کاهش مصرف و کاهش ناترازی و در نتیجه کاهش واردات برویم. در این بین تمرکز بر اصلاح صنعت خودرو به‌عنوان متهم اصلی مصرف بالای بنزین و توسعه سوخت‌های جایگزین بنزین در اولویت اصلاحات باید قرار گیرد.

یک گام مهم در رسیدگی به ناترازی بنزین، تنوع‌بخشیدن به سبد سوخت برای خودروهای سواری است. این امر می‌تواند با توسعه سوخت‌های جایگزین و ترویج استفاده از خودروهای دوگانه‌سوز محقق شود. خودروهای دوگانه‌سوز که امکان استفاده از منابع سوخت متعدد را فراهم می‌کنند، راه‌حل موثری برای کاهش وابستگی به بنزین ارائه می‌دهند. خودروهای هیبریدی که ترکیبی از نیروی برق و بنزین و خودروهای گاز طبیعی فشرده ( CNG ) هستند، نمونه‌هایی از خودروهای دوگانه‌سوز هستند که می‌توانند مصرف بنزین را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهند. با تشویق به استفاده از این وسایل نقلیه در صنعت حمل‌ونقل، ایران می‌تواند اتکای خود به بنزین را کاهش داده و نیاز به واردات را کاهش دهد. همچنین اصلاح صنعت خودرو یکی دیگر از جنبه‌های مهم اصلاح ناترازی بنزین است. خودروهای فعلی مورداستفاده در ایران حتی در مقایسه با خودروهای تولیدشده در سایر کارخانه‌های بین‌المللی خودروسازی به‌دلیل مصرف بالای خود شناخته می‌شوند. رواج خودروهای بی‌کیفیت با مصرف سوخت بالا به افزایش مصرف بنزین در کشور کمک کرده است. علاوه بر این، تعداد بالای خودروهای فرسوده که به ۵.۵ میلیون دستگاه رسیده، این مشکل را تشدید می‌کند. این خودروهای دست دوم، از جمله آنهایی که در صنعت حمل‌ونقل به کار می‌روند، بیشتر به مصرف بنزین کمک می‌کنند. برای مدیریت موثر مصرف بنزین، تمرکز بر بهبود بهره‌وری سوخت، جایگزینی خودروهای فرسوده و افزایش استفاده از خودروهای برقی و دوگانه‌سوز ضروری است.بهبود بهره‌وری سوخت خودروها در کاهش مصرف بنزین بسیار مهم است. این امر می‌تواند از طریق اجرای استانداردها و مقررات سختگیرانه‌تری در مصرف سوخت حاصل شود. خودروسازان باید تشویق شوند تا خودروهایی با راندمان سوخت بالاتر و آلایندگی کمتر تولید کنند. علاوه بر این، دولت باید به اسقاط خودروهای فرسوده که اغلب ناکارآمد هستند و بیش از حد بنزین مصرف می‌کنند، تشویق کند. ایران با اجرای سیاست اسقاط موثر و ارائه مشوق‌هایی برای جایگزینی خودروهای قدیمی، می‌تواند به‌تدریج خودروهای ناکارآمد را با جایگزین‌های کم‌مصرف‌تر جایگزین کند. این به کاهش قابل‌توجه مصرف بنزین و ناترازی کلی بنزین کمک می‌کند.

استفاده از خودروهای برقی و دوگانه‌سوز برای تنوع‌بخشیدن به سبد سوخت و کاهش وابستگی به بنزین کلیدی است. وسایل نقلیه الکتریکی جایگزینی تمیز و پایدار برای موتورهای احتراق داخلی ارائه می‌دهند. دولت باید مشوق‌هایی مانند معافیت‌های مالیاتی، یارانه‌ها و توسعه زیرساخت‌ها را برای ارتقای جذب خودروهای الکتریکی فراهم کند. علاوه بر این، تولید و در دسترس بودن خودروهای سوزاننده CNG باید تشویق شود. این خودروها می‌توانند از CNG به‌عنوان منبع سوخت اولیه استفاده کنند و مصرف بنزین را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهند. همکاری با خودروسازان داخلی و بین‌المللی برای تولید بیشتر خودروهای برقی و دوگانه‌سوز، انتقال خودروهای وابسته به بنزین را تسریع خواهد کرد. در نهایت اینکه رسیدگی به ناترازی بنزین در ایران نیازمند تلاش همه‌جانبه برای اصلاح صنعت خودرو و تنوع‌بخشی به سبد سوخت است. وابستگی شدید خودروهای شخصی به بنزین در کنار نرخ مصرف بالا، اقدام فوری را ایجاب می‌کند. ایران با ترویج استفاده از خودروهای دوگانه‌سوز مانند خودروهای هیبریدی و CNG سوز، می‌تواند وابستگی خود به واردات بنزین را کاهش دهد. به‌طور هم‌زمان، بهبود بهره‌وری سوخت، اسقاط خودروهای فرسوده و افزایش استفاده از خودروهای برقی به کاهش مصرف بنزین کمک بیشتری خواهد کرد. این اقدامات نه‌تنها ناترازی را کاهش می‌دهد، بلکه امنیت انرژی را افزایش می‌دهد، اثرات زیست‌محیطی را کاهش می‌دهد و بخش حمل‌ونقل پایدار را ارتقا می‌بخشد. دولت، با همکاری سهامداران صنعت، باید این ابتکارات را در اولویت قرار دهد تا آینده سوختی کارآمدتر و متنوع‌تر برای ایران تضمین شود.