ترسیم نقشه راه با اولویت «ارزش افزوده»
تدوین تصمیمات اساسی و اجرایی شدن طرح‌ها، همواره زمینه‌ساز توسعه یکپارچه بخش معدن و همچنین رفع مشکلات مختلف فعالان این حوزه بوده است. افزایش فعالیت‌های اکتشافی، شناسایی بیشتر محدوده‌های امیدبخش معدنی، بهره‌برداری از عناصر نادر خاکی و گوهرسنگ‌ها، بسترسازی برای توسعه معدنکاری و استخراج ذخایر معدنی و در نهایت تکمیل زنجیره ارزش افزوده، از موارد مهمی به‌شمار می‌روند که با تدوین برنامه‌های توسعه‌ای و همچنین نیازسنجی دقیق، می‌توانند به‌وقوع بپیوندند.
در همین راستا از سازمان‌های توسعه‌ای دولتی بخش معدن و شرکت‌های بزرگ معدنی که از توان مالی، قانونی و تجهیزاتی بیشتری نسبت به فعالان خرد بخش خصوصی برخوردارند، انتظار می‌رود در تدوین برنامه‌های مطلوب اهتمام ورزند.
سعید پیرمرادی، مدیر دفتر صنایع معدنی ایمیدرو و رئیس تیم فنی و کارشناسی اعزامی این سازمان به آذربایجان غربی، در نشست بررسی فنی و اقتصادی زمینه‌های سرمایه‌گذاری در بخش معدن و صنایع معدنی استان اظهار کرد: ایمیدرو طی تفاهمنامه منعقده با استانداری آذربایجان غربی، فعالیت‌های خود را در زمینه اکتشاف، زیرساخت‌ها، عناصر نادر خاکی، گوهرسنگ‌ها، صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی و... پیگیری می‌کند و در حال انجام آنها است.
صمتبه گزارش صمت از آذربایجان غربی، پیرمرادی در این نشست ادامه داد: در بخش اکتشاف با موانعی مواجه شده‌ایم که نیازمند همگرایی سازمان‌های مرتبط با صدور مجوز اکتشاف در محدوده‌های امیدبخش هستیم تا بتوانیم بخش اکتشاف را به‌عنوان حلقه نخست زنجیره معدن و صنایع معدنی پیش ببریم. وضعیت کنونی حوزه معدن برای همه مشخص است اما در صورتی که بخواهیم سرمایه‌گذاری را در بخش معدن توسعه دهیم و افق آتی را روشن کنیم، باید از حلقه نخست شروع کرده و اکتشافات را پیش ببریم. در این میان اطلاعات جدید و مکفی می‌تواند چراغ راه آینده باشد. باتوجه به اقدامات کارشناسی انجام‌شده، طرح احداث سنگبری در این استان توجیه اقتصادی نداشت و در نتیجه طرح احداث کارخانه فروسیلیس، جایگزین این طرح می‌شود. طرح مذکور، باتوجه به برنامه تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام تا ۱۴۰۵ و کمبود حدود ۲۰ هزار تن فروسیلیس توجیه‌پذیر است.
شناسایی محدوده‌های امیدبخش
پیرمرادی با اشاره به انجام ۱۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع مطالعات اکتشافی در استان آذربایجان غربی (۱۳ هزار کیلومترمربع تعیین‌شده در تفاهمنامه قبلی) گفت: این اکتشافات در مناطق تکاب-پیرانشهر، ماکو و زرشوران بوده که به شناسایی ۴۰ محدوده امیدبخش منجر شده است. از این تعداد، ۶ محدوده برای جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در اختیار استان قرار گرفت. همچنین ۱۹ محدوده برای اکتشاف درخواست شد اما به‌دلیل مسائل مربوط به منابع طبیعی، مجوز اکتشاف صادر نشد؛ هرچند به‌نظر می‌رسد این مشکل از طریق ماده ۲۴ مکرر قانون معادن قابل‌حل است. مدیر صنایع معدنی ایمیدرو خاطرنشان کرد: مجری طرح عناصر نادر خاکی مطالعات اولیه را در زمینه این عناصر در منطقه انجام داده و شواهدی بر وجود عناصر مدنظر وجود نداشته است. با این حال چنانچه اطلاعات تکمیلی در سازمان صنعت، معدن و تجارت استان یا سازمان زمین‌شناسی وجود داشته باشد ایمیدرو آماده است دوباره بررسی و اقدام کند. وی افزود: مطالعات اکتشافی طرح گوهرسنگ نیز در حال انجام است و نتایج آن تا اسفند ۱۴۰۱ اعلام می‌شود. افزون بر این، ایمیدرو در حال تاسیس مرکز گوهرشناسی در غرب کشور (آذرشهر) است.
واگذاری محدوده‌های معدنی در اولویت است
محمدرضا کریمی، مدیر اقتصادی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی (ایمپاسکو) در این نشست گفت: ایمپاسکو با هدف ایجاد ارزش افزوده و اشتغال در معادن، در صورت واگذاری محدوده‌ها، عملیات اکتشاف را تا مرحله گواهی کشف بر عهده می‌گیرد. وی یادآور شد: از سال ۹۵ در حدود ۷۹ محدوده معدنی عملیات اکتشافی انجام و پس از به نتیجه رسیدن، آن را به بخش خصوصی واگذار کردیم.
صمتوی ادامه داد: این شرکت درخواست واگذاری محدوده‌های اشنویه، ۲ محدوده زمین‌شناسی (معدن طلای گندمان و زابکوه بوکان)، ۲ پهنه اکتشافی و نیز ۱۹ محدوده امیدبخش به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی را داده تا عملیات اکتشافی در این مناطق انجام دهد. کریمی تصریح کرد: موانع موجود واگذاری، با استناد به ماده ۲۴ مکرر قانون معادن قابل رفع است. وی ادامه داد: طرح احداث کارخانه فروسیلیس در منطقه در برنامه است و مطالعات طرح تولید منیزیم از دولومیت در این استان نیز انجام شده است.
افزایش اعتبار برای بیمه‌نامه‌های معدنی
مدیر اقتصادی ایمپاسکو با بیان اینکه ۵ درصد معادن کشور در استان آذربایجان غربی قرار دارد، گفت: ۶۰ درصد معادن این استان (۳۰۳ معدن) فعال، ۳۸ درصد غیرفعال (۱۹۲ معدن) و ۲ درصد (۸ معدن) در حال تجهیز هستند. وی ادامه داد: در سال‌های گذشته شرایط برخی معادن این استان در صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی بررسی شد که ۶ معدن در سال ۱۴۰۰ و ۴ معدن طی سال‌های گذشته به این صندوق معرفی شدند.
در مجموع ۳۰ تا ۳۵ میلیارد تومان اعتبار از محل صندوق به معادن این استان تخصیص داده شد.
ایجاد یک ابرشرکت معدنی
ژامین صفری، معاون امور معادن و صنایع معدنی «ومعادن» با اشاره به تشکیل بزرگ‌ترین کنسرسیوم معدنی کشور با محوریت «ومعادن»، توان مالی و فنی این کنسرسیوم را یک ظرفیت کم‌نظیر توصیف کرد و گفت: هم‌افزایی و کنار هم قرار گرفتن شرکت‌های بزرگ داخلی در پروژه‌های بزرگ از جمله معدن مس جانجا علاوه بر ایجاد تحول در بخش معدن، امکان رقابت با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی را فراهم می‌کند. به گزارش معدن‌نیوز امین صفری از عزم جدی بزرگ‌ترین کنسرسیوم معدنی برای توسعه معادن شرق کشور خبر داد و گفت: تلاش زیادی برای تشکیل این کنسرسیوم شد و اکنون شرکت‌های بزرگ چادرملو، گل‌گهر، گهرزمین، سرمایه‌گذاری غدیر و تجلی به رهبری و محوریت شرکت توسعه معادن و فلزات در قالب این کنسرسیوم با عزمی جدی در حال برنامه‌ریزی برای توسعه معدن مس جانجا در استان سیستان‌وبلوچستان هستند. با تشکیل این کنسرسیوم آرزوی ایجاد یک ابرشرکت معدنی بین‌المللی در ایران به واقعیت نزدیک‌تر می‌شود و اجرای پروژه جانجا آغازی قابل‌توجه برای توسعه سایر معادن شرق کشور است.
قدرت مناسب تامین مالی پروژه‌ها
صفری همچنین نسبت به ایجاد تحولات مثبت در سال‌های آتی در حوزه معدن کشور ابراز امیدواری و اظهار کرد: این کنسرسیوم که اعضای آن همگی از شرکت‌های بزرگ بورسی و متعلق به مردم هستند، می‌تواند به‌عنوان بازوی خصوصی دولت در بخش معادن بزرگ به‌ویژه در شرق کشور، ظرف چند سال تحولی شگرف ایجاد کند. وی در ادامه با اشاره به توان مالی و ظرفیت فنی این کنسرسیوم گفت: قدرت تامین مالی ۶ شرکت بزرگ در کنار هم و همچنین توان فنی و تجربه مدیریت بزرگ‌ترین معادن کشور، ظرفیتی کم‌نظیر ایجاد کرده که نوید تشکیل ابرشرکت معدنی در شرق ایران را می‌دهد.
معاون امور معادن و صنایع معدنی «ومعادن» در پایان ایجاد ابرشرکت‌های معدنی را مسیری برای ورود به عرصه رقابت بین‌المللی دانست و تصریح کرد: در سال‌های آتی به‌دلیل کاهش ذخایر مواد معدنی داخلی، ورود به معادن کشورهای دیگر به یک ضرورت تبدیل می‌شود و برای رفع این چالش تنها ایجاد ابرشرکت‌های معدنی راهگشاست تا امکان رقابت با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی فراهم شود و این اتفاق با کنار هم قرار گرفتن شرکت‌های بزرگ داخلی در پروژه‌های بزرگ از جمله معدن مس جانجا میسر می‌شود؛ این هم‌افزایی و اتحاد علاوه بر ایجاد تحول در بخش معدن داخلی، تمرینی برای ورود به معادن سایر کشورهاست.
سخن پایانی
اجرایی شدن برنامه‌هایی که افزایش بهره‌وری از بخش معدن را سرلوحه اهداف خود قرار داده باشند، می‌تواند ضمن رفع مشکلات فعالان معدنی، پیشرفت و رونق منطقه را به همراه داشته باشد. توجه و شناسایی مناطق امیدبخش معدنی و دارای ذخایر بالقوه و بالفعل ارزشمند را می‌توان نخستین اقدام در جهت تحقق اهداف توسعه‌ای بخش معدن عنوان کرد.
