تولید فولاد در رده صنایع مهم و استراتژیک کشور قرار دارد. این صنعت در ایران با تکیه بر ذخایر انرژی و منابع معدنی توسعه یافته است. میزان مصرف فولاد در کشور ما به مراتب کمتر از ظرفیت‌سازی‌های انجام‌شده در این صنعت است؛ بنابراین صادرات و فروش این محصول به بازارهای جهانی، تنها راه تداوم تولید در این زنجیره استراتژیک و همچنین حفظ موقعیت‌های شغلی ایجادشده به‌واسطه آن است.

صنعت فولاد ایران صادرات‌محور است. در حال‌حاضر برآورد می‌شود میزان تولید محصولات فولادی در کشور، ۶۰ درصد بالاتر از نیاز کشور است. این در حالی است که بسیاری از صنایع با ظرفیت کامل خود فعالیت نمی‌کنند. بی‌توجهی به صادرات و تسهیل مسیر آن به‌منزله افت تولید و خالی ماندن ظرفیت‌های فولادی کشور است. در چنین شرایطی، از یک‌سو هزینه تولید این فلز استراتژیک در کشور ما افزایش خواهد یافت و به بیانی دیگر، تولید آن دیگر با بهره‌وری کافی همراه نخواهد بود و از سوی دیگر، صنایع با توجه به افت تولید ناچار به تعدیل نیروی انسانی خود خواهند شد. کاهش ارزآوری حاصل از صادرات، دیگر چالشی است که به‌دنبال افت فروش فولاد و محصولات فولادی در بازار جهانی در انتظار اقتصاد ما خواهد بود. در همین حال، سرمایه قابل‌توجهی که در طول این سال‌ها جذب این صنعت شده، عملا بدون استفاده می‌شود.

صادرات فولاد مسیر تجارت سایر محصولات را هم تسهیل می‌کند. به‌عنوان مثال در جریان فروش فولاد به سایر کشورها و با توجه به رضایت خاطر طرف‌های خارجی از کیفیت و نرخ محصولات ما، تعاملی جدی و سازنده میان ما و خریداران خارجی شکل می‌گیرد؛ بنابراین از صادرات فولاد می‌توان به‌عنوان فرصتی برای توسعه حداکثری تجارت خارجی کشور بهره گرفت. بخش بزرگی از فولاد و محصولات فولادی کشور به کشورهای همسایه صادر می‌شود. از آنجاکه فولاد محصولی حجیم است، صادرات آن به کشورهای منطقه عموما از استقبال بیشتری برخوردار است، چراکه هزینه حمل آن کاهش می‌یابد، ترکیه نیز به‌عنوان یکی از مقاصد صادراتی کشور مورد توجه قرار دارد. البته صادرکنندگان فولاد کشور با چالش‌های جدی در مسیر فعالیت خود روبه‌رو هستند. ایران در طول سال‌های گذشته با تحریم کشورهای خارجی روبه‌رو بوده که تعامل و تجارت را میان ما و سایر کشورها دشوار کرده است. صادرکنندگان فولاد از امکان تبادلات بانکی برای فروش محصولات خود به بازارهای جهانی برخوردار نیستند. همین چالش‌ها عملا هزینه صادرات را برای ما افزایش می‌دهد. در ادامه توسعه‌نیافتگی زیرساخت‌های حمل‌ونقل کشور نیز صادرات فولاد را دشوار و هزینه‌بر می‌کند. همزمان با تمام موارد یادشده شاهد سیاست‌گذاری نادرست مسئولان هستیم که عملا تداوم فعالیت و تجارت ما را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد؛ بنابراین باید ادعا کرد در سایه مشکلات یادشده عملا فروش فولاد ایران به بازارهای جهانی با چالش‌هایی روبه‌رو است.

یک از بزرگ‌ترین مشکلات صادرکنندگان در حوزه بازگشت ارز صادراتی است. در طول سال‌های گذشته، تولیدکنندگان موظف بوده‌اند ارز خود را با نرخ نیمایی به کشور بازگردانند و این در حالی است که نیازهای خود را با دلار آزاد تامین می‌کنند. البته چندی پیش بانک مرکزی بخشنامه‌ای صادر کرد و به موجب آن، بازار متشکل ارزی تشکیل و مقرر شد، صادرکنندگان ارز خود را با نرخ توافقی به صرافی‌ها به فروش برسانند. با این وجود، با چالشی در این مسیر روبه‌رو شده‌ایم، چراکه در این طرح، منشأ ارز صادرکننده باید مشخص شود. این درحالی است که ایران تحریم است و تعاملات بانکی میان ایران و سایر کشورها وجود ندارد و ارز حاصل از صادرات تولیدکنندگان عموما به‌صورت چمدانی وارد کشور می‌شود و عموما قابل‌ردیابی نیست؛ بنابراین این بخشنامه با اشکال روبه‌رو است و تحریم‌های ایران و راه‌های دور زدن تحریم را نادیده گرفته‌اند.

در پایان با توجه به اهمیت تولید و صادرات فولاد در اقتصاد کشور، انتظار می‌رود چالش‌های حاکم بر این مسیر برطرف شوند. بدون تردید تسهیل این مسیر در نهایت به نفع اقتصاد کشور است و حتی به رشد اشتغالزایی منجر خواهد شد.