اصناف جزئی از مردم هستند و بی‌شک تغییرات قیمت و کمبودهای بازار و تاثیر آن در زندگی روزمره را به‌خوبی حس می‌کنند. بر همین اساس از نگاه کارشناسان، نظرات کارشناسی اصناف می‌تواند تاثیرات مثبتی در تصمیم‌گیری‌های دولت، به‌ویژه در وضعیت بد اقتصادی داشته باشد. بیشتر صاحب‌نظران معتقدند مسئولان به‌دلیل پشت‌میزنشینی و عدم حضور در بازار نمی‌توانند مشکلاتی چون کمبود، نوسانات قیمت و ... را به‌خوبی درک کنند. با این حال اخیرا مجتبی صفایی، رئیس اتاق اصناف ایران با اشاره به حذف اتاق اصناف از جلسات تنظیم بازار، تصریح کرد: در گذشته اصناف در جلسات تنظیم بازار حاضر می‌شدند، اما اکنون حذف شدند و تنها دستورات جلسه این ستاد برای اجرا به اصناف اعلام می‌شود که خواهان تجدیدنظر وزیر صنعت، معدن و تجارت در این باره هستیم. در حالی صفایی چنین خبری را اعلام کرده که چندی پیش حسین فرهیدزاده، رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان گفت: در تلاشیم در ستاد تنظیم بازار کشور از توان اتاق‌های سه‌گانه استفاده کنیم؛ بنابراین در کارگروه تنظیم بازار، از نمایندگان اتاق اصناف بهره می‌بریم و نمایندگان اتاق اصناف با حضور در نشست‌های کارگروه تنظیم بازار نقش موثر و پررنگی دارند و سعی داریم از ظرفیت بخش خصوصی در حوزه تنظیم بازار استفاده کنیم. با این شرایط باید دید حذف اصناف از ستاد تنظیم بازار چه تاثیراتی بر تصمیمات اتخاذشده، دارد؟

تکرار تجربه تلخ

اصناف تشکلی مردمی است که بیش از ۳۰ میلیون نفر از افراد جامعه را در بر می‌گیرد. اصناف بیش از ۱۸ درصد در اقتصاد کشور نقش دارند، اما به اندازه ۲ درصد نیز به آنها توجه نشده است. اصناف به‌ویژه صنوف خدماتی به‌طور مستقیم با بخش زیادی از افراد جامعه در ارتباط هستند و کیفیت و نوع عملکرد آنها می‌تواند دیدگاه، نگرش، باور و قضاوت مردم درباره حاکمیت به‌طور کل و دولت به‌طور خاص را شکل دهد. تشکل‌های صنفی به‌عنوان بزرگ‌ترین جزء بخش خصوصی با حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد صنفی، ۴۰۰ اتاق اصناف و ۷۶۳۰ اتحادیه صنفی که بالغ بر یک‌سوم جمعیت کشور است، نقش بسزایی را در امور اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور ایفا می‌کنند؛ بر همین اساس به‌عقیده کارشناسان، اتحادیه‌ها و اصناف بازوان اجرایی دولت هستند و در شرایطی که آسیب‌های ناشی از تحریم و افزایش نرخ تورم و قیمت‌ها، بازار فعالان صنفی را با رکود و کسادی مواجه کرده، وضع قوانین بی‌پایه و کارشناسی‌نشده می‌تواند نتایجی جبران‌ناپذیر داشته باشد. تجربه ثابت کرده اگر دولت به بخش خصوصی اهمیت ندهد، مشکلات اقتصادی نه‌تنها رفع نمی‌شود، بلکه ریشه این مشکلات مستحکم می‌شود. بر همین اساس بی‌توجهی به نقش و جایگاه اصناف هم می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای جامعه داشته باشد.

در راستای این بی‌توجهی‌ها و در نهایت اخذ تصمیمات دردسرساز، تیر سال گذشته شاهد انتقاد انجمن واردکنندگان برنج از سیاست‌های تنظیم بازاری دولت در نامه‌ای به معاون اول رئیس‌جمهوری بوده‌ایم. به‌گزارش فارس، در این نامه انجمن واردکنندگان برنج با انتقاد از سیاست‌گذاری‌ها و تصمیمات نادرست در تنظیم بازار این کالا، خواستار دخالت دادن بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌ها به‌منظور حفظ آرامش بازار شد. در بخشی از متن این نامه آمده بود: به‌نظر می‌رسد تشکیل جلسات تنظیم بازار کشور توسط اعضای محترم هیات دولت به‌صورت کاملا ستادی که متاسفانه مشکلات صنفی کشور بدون حضور تشکل‌ها در آن مطرح می‌شود؛ آن هم به‌استناد گزارشات مقطعی و با تاخیر دوایر دولتی که کاملا به‌صورت غیرمتمرکز بررسی و تنظیم شده، راهگشا نیست. مشکلات عمده در اجرا و تصمیم‌گیری‌ها و روش‌های موازی انجام کار در سازمان‌های ذی‌ربط می‌تواند در تنظیم بازار جهاد کشاورزی به‌عنوان نماینده ستاد محترم تنظیم بازار کشور و تفویض اختیار به آن با حضور بخش خصوصی حل شود. این مشکلات به‌صورتی است که هر کدام می‌توانند مشکلات جدی‌تری را در واردات کشور رقم بزنند و امنیت غذایی را تهدید کنند.در کل صاحبان صنوف بیشترین سطح تماس را با مردم دارند؛ بنابراین بهترین گزینه برای شناسایی مشکلات مردم در بازار به‌شمار می‌روند.

مدیران دولتی از اتفاقات بازار اطلاعی ندارند

قاسم نوده فراهانی، نماینده وزیر صمت در اتاق اصناف ایران درباره حذف اتاق اصناف از جلسات ستاد تنظیم بازار به صمت گفت: در گذشته اتاق اصناف ایران عضو ستاد تنظیم بازار کشور بود، اما چند سالی می‌شود که نماینده اتاق اصناف ایران را از ستاد تنظیم بازار حذف کردند که این موضوع با مخالفت‌های بسیاری ازسوی اصناف روبه‌رو شد. در نهایت با ارسال نامه‌ای به محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری این موضوع حل و دوباره شاهد حضور اصناف در جلسات تنظیم بازار بودیم، اما متاسفانه اخیرا باز هم این اتفاق رخ داد و شاهد حذف نماینده اتاق اصناف از ستاد تنظیم بازار هستیم.

وی با اشاره به نقش مهم اصناف در تصمیم‌گیری‌ها اظهار کرد: مدیران دولتی حاضر در ستاد تنظیم بازار از اتفاقات روزانه بازار اطلاعی ندارند؛ در نتیجه باید شخصی باشد که اخبار روز را به‌منظور تصمیم‌گیری بهتر در اختیار اعضای کمیسیون بگذارد که این نقش مهم توسط اصناف ایفا می‌شود.

چالش در اجرای تصمیمات

نماینده وزیر صمت در اتاق اصناف ایران با اشاره به اثرات عدم حضور نماینده اصناف در ستاد تنظیم بازار گفت: اگر اصناف نماینده‌ای در این جلسه نداشته باشند، در جریان تصمیم‌گیری‌ها قرار نمی‌گیرند؛ در نتیجه در اجرای تصمیمات اتخاذشده با چالش‌هایی مواجه خواهند شد. از سوی دیگر اصناف برای آگاهی از روند تعیین قیمت‌ها و دستورالعمل‌های در نظر گرفته شده باید در این جلسات حضور داشته باشند.  وی با بیان اینکه درخواست اصناف از وزیر صمت فراهم‌شدن امکان حضور مجدد آنها در جلسه ستاد تنظیم بازار است، افزود: باتوجه به سابقه‌ و نحوه برخورد وزیر صنعت، معدن و تجارت پیش‌بینی می‌شود به درخواست اصناف پاسخ مثبتی داده شود، زیرا یکی از ارکان اصلی ستاد تنظیم بازار، وزارت صمت است و بی‌شک اصناف نیز رابطه بسیار مستقیمی با وزارت صمت دارند. در مجموع حضور اصناف در جلسه ستاد تنظیم بازار به نفع دولت، ملت و اصناف است. در کل امیدواریم با درخواست ما موافقت شود و در جلسات ستاد تنظیم بازار شاهد حضور اصناف باشیم.

گوش شنوای مسئولان

نوده فراهانی با اشاره به استفاده اعضای ستاد تنظیم بازار از نظرات کارشناسی اصناف بیان کرد: همیشه در جلسات ستاد تنظیم بازار، نظرات نماینده اصناف موردتوجه و ارزیابی قرار می‌گرفت، چراکه خوشبختانه دولت سیزدهم گوش شنوا دارد و این رویکرد برای کسبه و اصناف بسیار ارزشمند است و امیدواریم با شنیدن مطالبات صنوف برای تامین آنها نیز اقدام کنند.

صدای اصناف به گوش مسئولان نمی‌رسد

علی توسطی، مشاور عالی اتاق اصناف ایران درباره حذف اتاق اصناف از جلسات ستاد تنظیم بازار به صمت گفت: اینکه تصویب این قانون چه زمانی بوده، به‌واسطه سیستم کند بروکراسی که متاثر از آن تصمیم‌گیری‌ها با تاخیر اعلام می‌شود، مشخص نیست، اما تا ۳ ماه پیش که مسئولیت اتاق اصناف تهران را برعهده داشتم به‌صورت ماهانه در جلسات ستاد تنظیم حضور داشتیم.

وی با انتقاد از حذف اصناف از جلسه ستاد تنظیم بازار بیان کرد: وقتی بخش اساسی مسائل مطرح‌شده در ستاد تنظیم بازار به اصناف مربوط می‌شود، منطقی نیست که نماینده بازار و اصناف در این ستاد حضور نداشته باشد. در نتیجه این موضوع نه‌تنها موردتایید نیست، بلکه تصمیمات و خروجی‌های ضعیف مجموعه را نشان می‌دهد.

از نظرات اصناف استفاده کنید

مشاور عالی اتاق اصناف ایران با اشاره به تجربیات اصناف و نظرات کارشناسی آنها بیان کرد: اصناف مجموعه بزرگی است که رضایت یا نارضایتی اعضای آن می‌تواند روی حوزه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه اثرگذار باشد. همچنین فعالان این حوزه تجربیات زیادی دارند که قطعا استفاده از آنها نتیجه خوبی خواهد داشت، اما متاسفانه به‌ندرت امکان دارد در تدوین قوانین صنفی از نظر فعالان این حوزه استفاده شود. حتی در صورت برگزاری جلسات مشترک و مشورتی نیز نظرات فعالان این حوزه در روند تصمیم‌گیری تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای ندارد.

جلسات تشریفاتی!

توسطی با اشاره به تاثیر منفی این تصمیم، اظهار کرد: اگر جلسات ستاد تنظیم بازار با حذف نماینده اتاق اصناف برگزار شود، بیشتر حالت تشریفاتی و اداری دارد و عملیاتی و کاربردی نیست. با این اقدام صدای اصناف به گوش مسئولان نمی‌رسد و احتمال خطا در تصمیم‌گیری‌ها بیشتر خواهد شد. ازسوی دیگر اینکه به هر علتی نماینده اصناف از ستاد تنظیم بازار حذف شود، نشان‌دهنده تفکر دولتی است که به بخش خصوصی اعتنایی نمی‌شود.

رصد بازار به‌طور روزانه

مشاور عالی اتاق اصناف ایران ضمن تاکید بر اینکه افراد دولتی باید از حضور اصناف در این ستاد استقبال کنند، افزود: بخش بازرسی اتاق اصناف به‌طور روزانه قیمت کالا در بازار را رصد می‌کند و موارد مختلف گزارش‌شده ازسوی اصناف در جلسات ستاد تنظیم بازار موردبررسی قرار می‌گرفت. در ارائه این گزارش‌ها کمبود کالا، عدم توازن عرضه و تقاضا اعلام و مجموع این موارد موجب تصمیم‌گیری بهتر دولت می‌شد؛ در نتیجه اصرار بر حضور اصناف در ستاد تنظیم بازار نباید ازسوی اتاق اصناف باشد، بلکه باید ازسوی ستاد تنظیم بازار به‌منظور جبران خلأهای موجود باشد.

سخن پایانی

باوجود انتقادهای فراوان در زمینه حذف اصناف از جلسات ستاد تنظیم بازار، باز هم باید در انتظار تصمیم وزارت صنعت، معدن و تجارت در این زمینه ماند. در هر حال تاثیر مثبت حضور نماینده اصناف در جلسات ستاد تنظیم بازار غیرقابل‌انکار است، زیرا اصناف به‌طور روزانه بازار را رصد می‌کنند که انجام چنین کاری ازسوی مسئولان کاملا بعید به‌نظر می‌رسد.