بنابر گزارشی که ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو به بورس ارائه داده‌اند، آنها در مجموع ۵۸ هزار و ۴۷۲ دستگاه انواع محصول سواری و وانت را به تولید رسانده‌اند تا در مقایسه با فروردین سال گذشته رشد ۲۹ درصدی را تجربه کنند. این رشد در حالی است که غول‌های جاده‌مخصوص نتوانسته‌اند مطابق با برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت پیش بروند؛ هرچند این موضوع تا حد زیادی با تعطیلی حدود ۱۵ روزه خودروسازان در نیمه نخست فروردین در ارتباط است.

کیفیت در اولویت قرار گیرد

طبق برنامه‌ریزی وزارت صنعت، معدن و تجارت، بناست امسال بین یک ‌میلیون و ۶۰۰ هزار تا یک ‌میلیون و ۸۰۰ هزار دستگاه خودرو در کشور تولید شود که اگر حد وسط را در نظر بگیریم، باید حدود یک ‌میلیون و ۷۰۰ هزار دستگاه محصول در ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو تولید شود. طبق آمار فرورین، کل تولید خودروسازان بزرگ کشور حدود ۶۰ هزار دستگاه بوده است. اگر فرض کنیم خودروسازان کشور در ۱۱ ماه باقیمانده از سال به‌طور میانگین ماهی ۱۲۰ هزار دستگاه محصول را به تولید برسانند، تیراژ آنها طی امسال به حدود یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه خواهد رسید؛ بنابراین به گفته برخی از کارشناسان تحقق  تیراژ ۱.۶ میلیون دستگاهی با اما و اگرهایی همراه است. غول‌های جاده ‌مخصوص اگر می‌خواهند هدف امسال وزارت صنعت، معدن و تجارت را در بخش تیراژ محقق کنند، باید ضمن جبران کسری تیراژ فروردین (حدود ۸۳ هزار دستگاه) به‌طور میانگین ماهی ۱۴۲ هزار دستگاه نیز تولید کنند.این البته در حالی است که برنامه تولید ۱.۷ میلیون دستگاهی مربوط به دوران مسئولیت رضا فاطمی‌امین در وزارت صنعت، معدن و تجارت است و حالا که وی از این وزارتخانه رفته، باید منتظر ماند و دید سکاندار بعدی صمت چه برنامه‌ای برای تولید دارد. این امکان وجود دارد که وزیر صنعت، معدن و تجارت بعدی کلا اعتقادی به رشد تولید تا یک‌میلیون و ۷۰۰ هزار دستگاه نداشته باشد و مسائل دیگری مانند کیفیت را در اولویت قرار دهد. حتی این امکان وجود دارد که وزیر بعدی بخواهد تنظیم بازار خودرو را با فرمول واردات پیش ببرد و از همین‌رو چندان اصراری به رشد تولید تا ۱.۷ میلیون دستگاه (تیراژی که تا به امروز در خودروسازی کشور به ثبت نرسیده) نداشته باشد.

 مسئله دیگر، اما به موضوع زیرساخت‌های تولید ۱.۷ میلیون دستگاهی مربوط می‌شود. تحقق چنین تیراژی نیاز به بستری هموار به‌ویژه از حیث تامین نقدینگی دارد، حال آنکه اتفاقا چالش اصلی خودروسازان برای رسیدن به این رقم تولید، همین موضوع - نقدینگی - است. در حال حاضر شورای رقابت و وزارت صنعت، معدن و تجارت مسئول تعیین قیمت خودروهای داخلی به شمار می‌روند و هرچند سال گذشته این بنا را داشتند که قیمت‌ها را بر اساس هزینه واقعی تولید و تورم موجود تعیین کنند، اما با توجه شعار امسال - مهار تورم - این امکان را عملا از دست دادند. دقیقا به همین دلیل (نامگذاری امسال به‌نام مهار تورم)، شورای رقابت و وزارت صنعت، معدن و تجارت از برنامه سال گذشته خود مبنی بر افزایش قیمت خودرو تا سقف ۷۰ درصد عقب‌نشینی کرده و آن را تا ۴۲ درصد پایین آوردند. فعالان صنعت خودرو به‌خصوص قطعه‌سازان به‌صراحت اعلام کرده‌اند در صورت عدم‌اصلاح قیمت، نه‌تنها برنامه تولید ‍۱.۷ میلیون دستگاهی محقق نخواهد شد، بلکه حتی ممکن است تیراژ نسبت به سال گذشته نیز پایین بیاید.

کارنامه یک ماهه خودروسازان بزرگ

به سراغ آمار تولید خودروسازان بزرگ کشور در نخستین ماه امسال برویم و ببینیم سه خودروساز بزرگ کشور چه کارنامه‌ای از خود در فروردین به جا گذاشته‌اند. طبق آنچه ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو به بورس اعلام کرده‌اند، این شرکت‌ها در نخستین ماه امسال، در مجموع ۵۸ هزار و ۴۷۲ دستگاه انواع خودرو سواری و وانت را تولید کرده‌اند که این آمار از افزایش حدود ۲۹ درصدی تیراژ نسبت به ماه مشابه سال گذشته حکایت دارد. در این بین، بیشترین تیراژ نصیب ایران خودرویی‌ها شده که توانسته‌اند حدود ۲۹ هزار دستگاه محصول را در فروردین امسال تولید کنند. سایپایی‌ها نیز تولیدی افزون بر ۲۲ هزار دستگاه را در ماه نخست امسال ثبت کرده‌اند که نسبت به فروردین سال گذشته رشد را نشان می‌دهد. در نهایت، پارس خودرویی‌ها نیز با توجه به آمار تولید کمتر از ۸ ‌هزار دستگاهی خود در فروردین، عملکرد بهتری را نسبت به ماه مشابه سال گذشته در کارنامه خود ثبت کرده‌اند.

 بنابر آمار منتشرشده از سوی ایران‌خودرو در سایت کدال، این شرکت در فروردین امسال و نسبت به ماه مشابه سال گذشته حدود ۱۵ درصد رشد تولید داشته است. بیشترین تیراژ در بین مدل‌های تولیدی ایران‌خودرو در بازه زمانی تحت بررسی، نصیب خانواده پژو شده است. ایران خودرویی‌ها در فروردین حدود ۱۸ هزار دستگاه از مدل‌های پژو را تولید کرده اند که در مقایسه با ماه مشابه سال گذشته، افزایش ۳.۵ درصدی را نشان می‌دهد. ایران‌خودرو درحال حاضر پژو را در مدل‌های ۲۰۷، ۲۰۶ و پارس تولید می‌کند. در بین دیگر محصولات ایران خودرو، سمند تیراژ هزار و ۴۸۰ دستگاهی را در نخستین ماه امسال از خود به جا گذاشته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت سنگینی را تجربه کرده و بیش از ۵۰ درصد نزول داشته است. این موضوع با حذف مدل پایه سمند در ارتباط است و ایران‌خودرو در حال حاضر تنها مدل سورن را به تولید می‌رساند. بنابر آمار ارائه‌شده به بورس، دنا نیز در نخستین ماه امسال ۵ ‌هزار و ۳۸۹ دستگاه تولید داشته است. در مقایسه با فروردین سال گذشته، تولید دنا بیش از ۲۱۷ درصد رشد را به خود می‌بیند. این رشد با ماجرای حذف سمند در ارتباط است، چه آنکه ایران‌خودرو با کنار گذاشتن مدل پایه سمند، ظرفیت تولید دنا را بالا برده است. رشد تولید دنا در حالی است که دیگر محصول ایران‌خودرو به‌نام رانا هیچ تولیدی در فروردین نداشته است. ایران‌خودرویی‌ها فروردین سال گذشته هزار و ۷۷۲ دستگاه رانا را به تولید رسانده بودند و مشخص نیست چرا در نخستین ماه امسال تولید این محصول متوقف شده است. از رانا که بگذریم، ایران خودرو محصولی چینی به‌نام هایما نیز دارد که تولید آن در نخستین ماه امسال و نسبت به ماه مشابه سال گذشته تقریبا دو برابر شده است. طبق آمار، در فروردین امسال ایران خودرویی‌ها هزار و ۱۴ دستگاه هایما تولید کرده‌اند. سری هم به تارا بزنیم؛ محصولی که ایران خودرویی‌ها آن را روی پلتفرم پژو ۳۰۱ ساختند. طبق آمار ارائه‌شده به بورس، ایران خودرو در نخستین ماه امسال ۲ هزار و ۵۴۷ دستگاه تارا تولید کرده، محصولی که در ماه مشابه سال گذشته تنها ۴۷۷ دستگاه تیراژ داشته؛ بنابراین تولید تارا در فروردین امسال و نسبت به ماه مشابه سال گذشته بیش از پنج برابر شده است. در لیست محصولات ایران‌خودرو، گزینه‌ای به‌نام «سایر محصولات» قید شده که عدد ۳۶۱ دستگاهی برای تیراژ آن به ثبت رسیده است.

بهبود تولید در دومین خودروسازی بزرگ

از ایران خودرو بگذریم و به سراغ سایپا برویم؛ دومین خودروساز بزرگ کشور که آمار تولید بهتری را در فروردین امسال و نسبت به ماه مشابه سال گذشته به ثبت رسانده است. در بین محصولات این شرکت، گروه  X۲۰۰ شامل کوییک و ساینا بیشترین سهم از تولید فروردین امسال را داشته است، گروهی که دیگر تیبا را در خود نمی‌بیند. سایپایی‌ها تا پایان فروردین ۱۶ هزار و ۱۲۰ دستگاه از محصولات عضو این گروه را به تولید رسانده اند. در مقایسه با فروردین سال گذشته، تولید گروه X۲۰۰ سایپا بیش از ۳۵ درصد رشد را نشان می‌دهد. بنابر آمار بورس، در نخستین ماه امسال شاهین تیراژی کمتر از سه‌هزار دستگاه را به ثبت رسانده، هرچند در مقایسه با فروردین سال گذشته حدود ۷۹ درصد رشد تیراژ را به خود اختصاص داده است. در آمار تولیدی سایپا همچنان خبری از امثال چانگان و آریو نیست؛ اما این شرکت توانسته در نخستین ماه امسال ۳ ‌هزار و ۹ دستگاه وانت پراید را به تولید برساند. در مقایسه با فروردین سال گذشته، تولید وانت پراید رشد ۵۷ درصدی را به ثبت رسانده است.  سری هم به پارس خودرو زیرمجموعه گروه خودروسازی سایپا بزنیم؛ شرکتی که در نخستین ماه امسال تولید انواع کوییک و ساینا را در کارنامه اش به ثبت رسانده است. بیشترین تعداد تولید در پارس خودرو طی بازه زمانی تحت بررسی به گروه Q۲۰۰ مربوط می‌شود. طبق آمار، در نخستین ماه امسال ۴ هزار و ۴۲۴ دستگاه از محصولات این گروه در پارس خودرو به تولید رسیده که در مقایسه با ماه مشابه سال گذشته، افزایش حدود ۶۰ درصدی را به ثبت رسانده است. در لیست محصولات پارس خودرو، نام سه مدل کوییک شامل اس، دنده‌ای و اتومات‌پلاس آمده است. در این بین، البته تیراژ کوییک مدل اس و کوییک اتومات پلاس، صفر بوده است. این دو خودرو در فروردین سال گذشته به ترتیب ۱۹۴ و ۳۱۲ دستگاه تیراژ داشتند. طبق آمار مدل معمولی دنده‌ای کوییک در فروردین امسال تیراژ ۳ ‌هزار و ۲۳۹ دستگاهی داشته که نسبت به فروردین سال گذشته افزون بر ۱۲۶ درصد رشد را نشان می‌دهد.

سخن پایانی

برنامه کلی براساس آنچه وزارت صنعت، معدن و تجارت در نظر گرفته،  تولید ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار دستگاه است، اما سهم محصولات سواری و وانت تولیدی در ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو تقریبا همین عدد ۱.۷ میلیون دستگاه است. با این پیش‌فرض، اگر ۳ خودروساز بزرگ کشور بناست هدف تولیدی مدنظر وزارت .صنعت، معدن و تجارت را محقق کنند، باید به‌طور میانگین ماهی حدود ۱۴۲ هزار دستگاه محصول را به تولید برسانند. این درحالی استکه طبق آمار کل تولید خودروسازان بزرگ کشور در فروردین، به ۶۰ هزار دستگاه نیز نرسیده؛ بنابراین آنها در فروردین حدود ۴۲ درصد از برنامه میانگین ماهانه را محقق کرده‌اند.  البته این نکته را نباید فراموش کرد که خودروسازان تقریبا نصف فروردین را به‌دلیل تعطیلات نوروزی از دست داده‌اند. از همین رو توان تولید ماهانه خودروسازان حداقل دوبرابر رقمی است که در فروردین ثبت شده است. با توجه به این موضوع، می‌توان ادعا کرد که خودروسازان بزرگ کشور در صورت فراهم بودن شرایط لازم و کافی، توانایی تولید ماهی حداقل ۱۲۰ هزار دستگاه محصول (تقریبا دو برابر تولید نصف و نیمه فروردین) را دارند. این عدد (۱۲۰ هزار دستگاه) البته در مقایسه با میانگین تولید ماهانه (۱۴۲ هزار دستگاه) باز هم ۲۲ هزار دستگاه کم دارد که باید دید خودروسازان چه فکری برای رفع این کسری و همچنین جبران تولید نصف‌ونیمه فروردین دارند.