چند سالی می‌شود که بخش صنعت در تابستان درگیر قطعی برق است و در زمستان نیز با کمبود گاز دست‌وپنجه نرم می‌کند، این در حالی است که این‌گونه کمبودها، موجب کاهش تولید و به تبع آن، کاهش عرضه خواهد شد و در نهایت، افزایش نرخ کالا را به‌دنبال خواهد داشت. حال‌آنکه بیشترین دلیل این مشکلات را به اجرایی نشدن برنامه‌های کلان و ایجاد زیرساخت‌های مربوط می‌دانند اهدافی که باید دنبال می‌شد و متاسفانه در چرخه ناکارآمدی‌های مسئولیتی به مشکلی بزرگ تبدیل شده است. با این حال باید ادامه داد و در سالی که به‌نام تولید آغاز شده با راهکارهایی کوتاه‌مدت هوای تولید را داشت تا در بلندمدت کشور بتواند عقب‌ماندگی خود را در ایجاد نیروگاه‌ها زیرساخت‌های تامین برق جبران کند. اینکه از مهم‌ترین نیاز جامعه‌مان غفلت کرده‌ایم، یعنی مسیر را اشتباه رفته‌ایم، اما به‌هرحال تا قرار گرفتن در ریل درست می‌توان با اقدامات حمایتی، آسیب‌ها به تولید را کم کرد. صمت در این گزارش، نظرات فعالان حوزه صنعت را در این‌باره که در زمان قطعی برق با چه چالش‌های مواجهند و برای دولت چگونه می‌تواند این مشکل را در کوتاه‌ترین زمان ممکن برطرف کند، جویا شده است. با صمت همراه باشید.

تاوان کم‌کاری مسئولان را می‌دهیم

حسن زارع‌نژاد، فعال حوزه صنعت درباره وضعیت تامین انرژی در بخش صنعت به صمت گفت: قطعی و کمبود برق برای واحدهای تولیدکننده، مشکلات متعددی را ایجاد کرده و چند سالی است که این معضل گریبان تولید را گرفته است. متاسفانه به محض اینکه اختلالی در تامین برق یا گاز در کشور ایجاد می‌شود، نخستین جایی که در فهرست قطعی گاز و برق قرار می‌گیرد، واحدهای تولیدی و صنعتی هستند. امسال هم اگر قطعی برق داشته باشیم، به‌طور قطع آسیب‌های بسیار زیادی به بخش تولید وارد خواهد شد که در مواردی حتی غیرقابل جبران خواهد بود. زارع‌نژاد ادامه داد: باید پیش از اینکه تولیدکنندگان با چنین بحرانی مواجه شوند، راهکاری پیشگیرانه برای مقابله با آن اندیشیده می‌شد تا تولید این‌گونه متضرر نشود.

این فعال صنعت درباره چالش‌هایی که بخش تولید در زمینه قطعی برق با آنها مواجه است، ادامه داد: همان‌گونه که گفتم، دیوار تولید همیشه کوتاه بوده و این دولت است که باید برنامه‌ریزی کند و برنامه‌هایی را در بلندمدت برای حل مشکل قطعی برق در تابستان و گاز در زمستان بیندیشد.

زارع‌نژاد افزود: در حال حاضر کمبود برق داریم و نمی‌توان به‌سرعت در راستای رفع آن گام برداشت. در این شرایط از دولت انتظار داریم هوای بخش تولید و صنعت را داشته باشد و میزان برق موجود را به انصاف بین صنایع و استان های مختلف عادلانه سهمیه‌بندی کند و در برنامه‌هایی که برق و گاز یا سوخت‌های جایگزین را تقسیم‌بندی می‌کنند، تمام صنایع را در تمام بخش‌ها در نظر بگیرند.ادارات دولتی می‌توانند با سهمیه انرژی کمتری کار کنند، اما صنایع مشکلات بسیار زیادی دارند که در مرحله‌ای این قطعی برق، مشکلات این بخش را بیشتر هم خواهد کرد. مسئولان باید توجه کنند که در دوران سخت تحریم‌ها هستیم و مشکلات اقتصادی نیز به تولید و صنعت کشور فشار زیادی وارد می‌کند که گاه از تحمل واحدهای تولیدی خارج است.

وی در ادامه با اشاره به نام‌گذاری سال از سوی رهبری و تاکید ایشان بر حمایت از تولید اظهار کرد: نام سال یعنی تولید در اولویت نخست باشد و با جدیت بیشتر موانع را از پای تولید بردارند. اینکه در زمان کمبود برق در نخستین اقدام برق واحدهای تولیدی را قطع می‌کنند با آنچه در ابتدای سال یا نام‌گذاری سال جزو سیاست‌های کلان کشور و اقتصاد ما است در تضاد بوده و با اهداف کلان اقتصاد که حرکت به سمت توسعه و پیشرفت است، منافات دارد. حمایت از تولید یعنی هوای بخش تولید کشور را بیشتر داشته باشیم و چالش‌های آن را اگر برطرف نمی‌کنیم، زیاد هم نکنیم.

زارع‌نژاد در پاسخ به این پرسش که تولیدکنندگان در این شرایط چه اقداماتی انجام داده‌اند تا ضرر و زیان کمتری ببینند، گفت: به‌هرحال بخشی از کمبود برق به‌دلیل نبود زیرساخت‌هاست و اینکه ایجاد این زیرساخت‌ها هم زمان زیادی می‌برد. در این وضعیت به ناچار تولیدکنندگان اقداماتی در حد توان مالی و فنی خود انجام داده‌اند تا بتوانند ادامه حیات دهند و تا جایی که می‌توانند آسیب‌های قطعی برق بر واحدهای تولیدی خود را کاهش دهند. به‌عنوان نمونه، بسیاری از واحدهای تولیدی که برای آنها مقدور است، شیفت‌های کاری را به ساعات و روزهای غیرپیک مصرف برق تغییر داده‌اند.در کل قطعی برق برای واحدهای تولیدی و صنعتی، به‌ویژه واحدهای صنعتی که کوره دارند، آسیب‌رسان است. واحدهای صنعتی علاوه بر مشکلات دیگری که دارند و اینکه مسیر حرکت‌شان سخت و پرمانع است، در تامین برق و گاز هم چالش دارند که بسیار دردسرساز است.این فعال حوزه صنعت در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه انتظار تولیدکنندگان از دولت و متولیان امر که باید این زیرساخت‌ها را برای تولید فراهم کنند، چیست، اظهار کرد: انتظار این است که با کاهش بار مصارف تجاری در فروشگاه‌ها و مراکز خرید به تولید کمک کنند تا در این شرایط اقتصادی، کمتر از نبود برق و گاز آسیب ببینند. بخشی از این فشارها با صرفه‌جویی در مصرف قابل کم‌شدن است و بخشی از برق و گاز موجود هم با مدیریت قبل از بحران و پیش‌بینی‌هایی مانند فعالیت در ساعاتی خاص یا سوخت جایگزین می‌تواند در بخش‌های ضروری‌تر مصرف شود.

وی ادامه داد: می‌توان گفت تولیدکننده به‌نوعی خسارت کم‌کاری‌های دولتمردان را می‌دهد و این منصفانه نیست. این بخش از همه جا ضربه می‌خورد و این هم یکی از آن ضربه‌هاست؛ آن هم در شرایط سخت تحریم که تولیدکنندگان به اندازه کافی مانع در مسیر حرکت خود دارند. واقعیت این است که تورم، نوسانات نرخ ارز و تحریم مشکلات زیادی برای تولید ایجاد کرده و قطعی برق این موانع رو دوچندان می‌کند و بر این مشکلات می‌افزاید. هدف تولید و حمایت از تولید است؛ بنابراین دولت می‌تواند نیروگاه‌هایی که دارد را افزایش دهد و حتی قدری از بخش خصوصی برق را گران‌تر خریداری کند تا صرفه اقتصادی داشته باشد.

زارع‌نژاد در پایان با اشاره به اینکه امسال وعده داده شده قطعی برق صنایع به حداقل برسد، اظهار کرد: اینکه وعده داده شده قطعی برق در سال جاری کاهش پیدا خواهد کرد، چنین نخواهد شد و احتمالا امسال هم قطعی برق را خواهیم داشت، چون اقدامی انجام نشده تا این مشکل برطرف شود.

قطعی برق، انگیزه تولیدکننده را کم می‌کند

ابراهیم احمدی، رئیس انجمن قطعه‌سازان استان اصفهان نیز درباره قطعی برق و مشکلاتی که تولید در این بخش با آن مواجه است به صمت گفت: قطعی برق، انگیزه تولیدکننده را کم می‌کند. هر روزی حتی اگر برای ساعتی، برق قطع شود؛ یعنی آن روز برای تولید مرده است. از پیامدهای دیگر قطعی برق و گاز آسیب‌هایی است که تجهیزات بخش تولید وارد می‌شود. با قطع شدن برق به ماشین‌آلات به‌ویژه دستگاه‌های الکترونیک ضربه وارد می‌شود، در ادامه تولید به تاخیر می‌افتد و در کنار زیانی که به تولیدکننده وارد می‌شود، چون برنامه‌ریزی تولیدکننده بهم می‌خورد و نمی‌تواند طبق تعهدی که داده، محصولات را به دست سفارش‌دهنده برساند، باعث نارضایتی مشتری هم خواهد شد؛ یعنی فقط یک قطعی ساده برق نیست و پیامدهای زیاد و بسیار سنگینی برای تولید دارد.

احمدی در پاسخ به این پرسش که راهکار کوتاه‌مدت دولت برای کمک به بخش تولید در زمان قطعی برق چیست که حداقل صدمه به تولید کم شود، اظهار کرد: مهم‌ترین اقدامی که دولت می‌تواند انجام دهد این است که با قیمت واقعی برق را از تامین‌کنندگان خریداری کند. در حال حاضر، حدود ۲ تا ۴ هزار مگاوات کسری برق داریم که می‌توان بخشی از آن را در طول سال از طریق نیروگاه‌های خورشیدی تامین کرد که شدنی است. دولت همچنین می‌تواند موارد تشویقی تعریف کند تا تولیدکنندگان ترغیب شوند از تجهیزات کم‌مصرف‌تر و مثلا اینورترهای خاص یا ژنراتورهای گازی استفاده کنند یا اینکه براساس نوع فعالیتی که دارند و اگر برایشان ممکن است فعالیت‌شان را بیشتر به ساعت غیر پیک مصرف برق منتقل کنند. وی افزود: فقط موضوع افزایش تولید برق نیست، مهم‌تر از تولید برق، نحوه درست مصرف برق و صرفه‌جویی در مصرف برق است. دولت سال گذشته مشوق‌های خاصی برای صرفه‌جویی در مصرف ارائه کرد که امسال هم می‌تواند آنها را بیشتر کنند تا مردم در ساعت‌های خاصی که اوج بار مصرف برق است، صرفه‌جویی و به نوعی مصرف برق خود را مدیریت کنند.

این صنعتگر در پاسخ به این پرسش که به‌عنوان تولیدکننده چه اقداماتی در راستای کاهش مشکلات ناشی از قطعی برق انجام داده‌اید، گفت: برخی از موتورهایی که داشتیم را تا جایی که توان مالی داشتیم اینورتردار کردیم که این اقدام میزان مصرف برق را مقداری کاهش می‌دهد.

احمدی در این‌باره که تولیدکنندگان در این شرایط چه انتظاری از دولت دارند، اظهار کرد: وزارت نیرو در سال گذشته اعلام کرد ۲۰ هزار مگاوات برق مصرفی کشور یعنی حدود یک‌چهارم آن برای سرمایش و خنک کردن ساختمان‌ها بوده است. از آنجا که بیشتر تجهیزات سرمایشی در کشور کولرهای گازی عموما قدیمی و پرمصرف هستند، اگر شرایطی فراهم شود که استفاده از تجهیزات سرمایشی و گرمایشی به‌روز و با میزان مصرف برق کمتری باشد درست است که صرفه‌جویی جزئی است، اما باز هم می‌تواند تاثیرگذار باشد. به‌عنوان نمونه، کولرهای جدید اینورتر دارد که مصرف برق آنها به میزان قابل‌توجهی کمتر است. این‌گونه صرفه‌جویی‌ها شاید کم‌اهمیت به نظر برسند، اما واقعیت این است که اگر در سطح کل کشور اجرایی شوند، می‌توانند تاثیرات خوبی داشته باشند.

این صنعتگر در پایان با اشاره به اینکه باز هم قطعی برق خواهیم داشت، ادامه داد: امسال تابستان باتوجه به افزایش تعداد کارخانه‌ها و مصرف‌کنندگان جدید به‌طبع مصرف برق بالاتر خواهد رفت و چون اقدام زیرساختی در زمینه تامین برق انجام نداده‌ایم، کسری برق ما بیشتر خواهد بود و احتمال قطعی برق صنایع وجود دارد.

سخن پایانی

علت خاموشی‌های یکی دو سال گذشته به عدم‌ساخت نیروگاه در دولت قبل و افزایش نیافتن ظرفیت تولید برق مربوط می‌شود؛ افزایش ظرفیت تولید برق یکی از تکالیف قانونی برنامه ششم بود که دولت و وزارت نیروی سابق کم‌کاری کردند و آن را به انجام نرساندند. این موضوع بر تمام بخش‌ها، به‌ویژه تولید اثر گذاشته، چراکه به اجبار برق واحدهای تولیدی قطع شده و تولیدکنندگان مجبور هستند خطوط تولید خود را خاموش کنند. اینکه بخش تولید انتظار داشته باشد با راهکارهای کوتاه‌مدت حمایت شود تا در این قطعی‌ها کمتر آسیب ببیند، آن هم در شرایطی که نتیجه کم‌کاری مسئولان پیشین چنین وضعیتی را نه‌تنها برای آنها، بلکه برای کل کشور و اقتصاد ما رقم زده، درخواست زیادی نیست. انتظار از دولت این است که نخست با راهکارهای کوتاه‌مدت و در ادامه در یک برنامه منسجم بلندمدت برای همیشه این مشکلات را از پیش پای تولید و تولیدکننده بردارد. امید است با اجرای برنامه‌های گوناگون و مدیریت مصرف برق در تمامی بخش‌ها، بخش تولید و صنعت با کمترین مشکل و محدودیت ماه‌های گرم سال را پشت‌سر بگذارد.