با این وجود معدنکاران کشور در تامین ماشین‌آلات با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، این در حالی‌ است که بیش از ۷۰ درصد هزینه‌های عملیات معدنکاری در دنیا مرتبط با ماشین‌آلات است. انواع کامیون و دامپتراک، بیل‌های مکانیکی و شاول، لودر، بلدوزر، دستگاه‌های حفاری پودری و مغزه‌گیری بخشی از ماشین‌آلات عملیات معدنی هستند که عمده عملیات استخراج بدون این دستگاه‌ها متصور نیست.

مدیرکل دفتر بهره‌برداری معادن وزارت صنعت، معدن و تجارت در نامه‌ای به رؤسای سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها از آنها خواسته متقاضیان واجد شرایط واردات ماشین‌آلات معدنی بیش از ۵ دستگاه را اعلام کنند.

سجاد غرقی، نایب رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران در این زمینه به مهر می‌گوید: براساس استعلام انجام‌شده از شرکت‌های معدنی داخلی، حدود ۴۹ درصد هزینه‌های عملیات معدنکاری مربوط به بخش حمل، ۱۶ درصد بخش بارگیری و ۶ درصد بخش حفاری است و در مجموع ۷۱ درصد هزینه‌های عملیات معدنکاری مربوط به ۳ بخشی است که به‌طور مستقیم با ماشین‌آلات سنگین معدنی صورت می‌گیرد.

به‌گفته وی، بدون تامین، تجهیز و جایگزینی ماشین‌آلات، تولید معادن با مشکل مواجه و توسعه غیرممکن می‌شود، با این حال به‌دلیل محدودیت در واردات ماشین‌آلات و تولید ناچیز در داخل، تقاضای بسیار زیادی برای ماشین‌آلات معدنی در کشور انباشته شده است.

از سوی دیگر عملیات معدنکاری در کشور باوجود کمبود شدید ماشین‌آلات، با چالش‌های زیادی در حال انجام است.

وی می‌گوید: براساس اطلاعات منتشرشده ازسوی خانه معدن، تنها معادن کوچک‌مقیاس سنگ ساختمانی، شن و ماسه و سرب و روی به بیش از ۱۱ هزار دستگاه از انواع ماشین‌آلات معدنی نیاز دارند، این در حالی است که آمار ماشین‌آلات موردنیاز بیش از نیمی از معادن کشور از جمله معادن سنگ‌آهن، مس و زغال سنگ و معادن بزرگ‌مقیاس در دسترس نیست. تولید داخلی ماشین‌آلات مورد حمایت همه معدنکاران کشور است، اما نباید با این استدلال، واردات برای تجهیز معادن متوقف شود.

متقاضیان واجد شرایط را معرفی کنید

چندی پیش کاوس قاسمی، مدیرکل دفتر بهره‌برداری معادن وزارت صنعت، معدن و تجارت در نامه‌ای به رؤسای سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها از آنها خواسته متقاضیان واجد شرایط واردات ماشین‌آلات معدنی بیش از ۵ دستگاه را اعلام کنند.

در این نامه خطاب به رؤسای سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها، آمده است: با عنایت به بخشنامه ابلاغی در ارتباط با موضوع واردات ماشین‌آلات معدنی، خواهشمند است دستور فرمایید به کلیه بهره‌برداران، شرکت‌های معدنی و پیمانکاران دارای قرارداد معتبر معدنی مشمول بخشنامه یاد شده که متقاضی و واجد شرایط ورود ماشین‌آلات معدنی بیش از ۵ دستگاه هستند، به نحو مقتضی اعلام شود تا برآورد ماشین‌آلات مورد نیاز تا سال ۱۴۰۱ شرکت مربوطه برای فعالیت در معادن مرتبط را تا پایان ماه جاری به این دفتر ارسال کنند. بدیهی است پس از موعد مقرر، پذیرش و بررسی درخواست بهره‌برداران معادن و شرکت‌های پیمانکاری مرتبط مشمول این بخشنامه، منوط به آمار ارائه‌شده نیازسنجی ماشین‌آلات خواهد بود.

واردات ماشین‌آلات معدنی دست دوم

در همین حال اسدالله کشاورز با اشاره به آزاد‌سازی واردات ماشین‌آلات معدنی دست دوم برای معادن بزرگ گفت: معادنی که از ظرفیت استخراجی بالایی برخوردارند می‌توانند ماشین‌آلات دست دوم با عمر تا ۱۰ سال را وارد کنند و به‌تازگی ثبت سفارش واردات این خودروها آغاز شده است.

معاون معدنی وزیر صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با خبرگزاری موج با اشاره به اینکه طبق ماده ۱۰۹ و ۱۱۰ امکان واردات ماشین‌آلات معدنی وجود ندارد، گفت: معادنی که ظرفیت استخراجی پایینی دارند باید ماشین‌آلات خود را از داخل تامین کنند و معادنی که از ظرفیت استخراجی بالایی برخوردارند می‌توانند ماشین‌آلات دست دوم با عمر تا ۱۰ سال را وارد کنند و ثبت سفارش واردات این خودروها نیز آغاز شده است.

کشاورز با بیان اینکه در زمینه میزان استخراج معادن ارزیابی آمار از ۳ سال به یک سال تغییر کرده، افزود: در شرایط کنونی دولت هیچ تعهدی در قبال افرادی که ماشین‌آلات معدنی را بدون ثبت سفارش وارد گمرک کرده‌اند ندارد، اما آنها می‌توانند با شرکت‌های معدنی مذاکره و در راستای تامین ماشین‌آلات مورد نیاز آنها اقدام کنند.

او با تاکید بر اینکه در شرایط کنونی چند شرکت تولیدکننده داخلی در زمینه تولید ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی اقدام می‌کنند، اظهار کرد: شرکت هپکو اعلام کرده برای کمک به تولید بخش معدن تجهیزات جدیدی را وارد می‌کند و صندوق بیمه سرمایه‌گذاری‌های بخش معدن نیز حمایت خواهد کرد و ۴ درصد پرداخت می‌کند و حتی حاضر است ۵۰ درصد از مبلغ تجهیزات را در قالب تسهیلات پیش‌پرداخت کند. کشاورز با تاکید بر اینکه ارزی برای واردات تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی اختصاص پیدا نمی‌کند، گفت: طبق ماده ۱۰۹ و ۱۱۰ امکان واردات ماشین‌آلات معدنی دست دوم با عمر تا ۱۰ سال سابقه وجود دارد.

معاون معدنی وزیر صنعت، معدن و تجارت درباه وضعیت اکتشافات معدنی در کشور تصریح کرد: درحال‌حاضر بررسی بیشتر پهنه‌های معدنی در کشور انجام شده؛ به‌طوری که از ۳۰۰ پهنه معدنی گزارش‌های اولیه بیش از ۲۰۰ پهنه دریافت شده و مابقی هم به ترتیب گزارش‌های آنها در حال دریافت است.

او با تاکید بر اینکه درحال‌حاضر جواز تاسیس شرکت‌های فولای آزاد شده، اما با شرط و شروط جدید، گفت: این پروانه‌ها به‌صورت انحصاری صادر و در آن قید می‌شود که دولت هیچ تعهدی برای تامین مواد اولیه این شرکت‌ها ندارد و از طرف دیگر آنها نمی‌توانند جواز تاسیس را به فرد دیگری منتقل کنند. به‌علاوه اینکه معادن کوچک باید تجهیزات معدنی را از داخل تامین کنند.

سخن پایانی

در ۲ سال گذشته با افزایش فشار تحریم‌ها دولت برای جلوگیری از خروج ارز از کشور واردات ماشین‌آلات معدنی را ممنوع کرد و در سیاست جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت واردات ماشین‌آلات معدنی دست دوم تا ۱۰ سال کارکرد برای معادن بزرگ آزاد شده و معادن کوچک همچنان باید تجهیزات معدنی موردنیاز خود را از طریق شرکت‌های داخلی تامین کنند.

از طرف دیگر دولت هیچ تخصیص ارزی برای واردات این ماشین‌آلات معدنی تخصیص نخواهد داد؛ هرچند در شرایط کنونی گزارش‌ها حاکی از این است که برخی شرکت‌های واردکننده بدون اینکه معدنی در اختیار داشته باشند ماشین‌آلات و تجهیزاتی را بدون ثبت سفارش به گمرک کشور وارد کرده‌اند. از آنجایی که این روند مغایر مقررات بوده و تنها افرادی که دارای معدن هستند قادر به واردات ماشین‌آلات معدنی هستند، این ماشین‌آلات و تجهیزات همچنان در گمرک بلاتکلیف مانده و شرکت‌های واردکننده تنها می‌توانند در توافق با شرکت‌های معدنی ماشین‌آلات خود را طبق مجوز معدن از گمرک آزاد کنند. باید دید در بودجه ۱۴۰۱ چه تصمیمات جدیدی در این حوزه اخذ خواهد شد.