چند ماهی می‌شود که صاحبان کسب‌وکارها، با ضررهای بزرگ مواجه شدند. حفظ حیات اقتصادی مردم اهمیت زیادی دارد؛ بنابراین خرید اپ‌های معادل از کشورهای دیگر و تبلیغ درست برای اعتماد و استفاده حداکثری از آن تنها راه‌حلی است که می‌توان از آسیب‌های اقتصادی چنین تصمیماتی به‌ویژه آن هم در بازار مجازی پایان سال در امان بود. ادامه فعالیت اهالی کسب‌وکارهای مجازی در بستر اینترنت ملی منوط به ساخت بستری جایگزین در راستای معرفی و عرضه کالا در فضای مجازی است، به‌گونه‌ای که کار در آن به‌شکلی باشد که مردم هم از آن استقبال کنند، اما مشکل آنجایی خود را نشان می‌دهد که مردم به‌دلیل اعتماد نداشتن به اپ‌های داخلی، به سختی و اگر مجبور باشند از آنها استفاده می‌کنند؛ بنابراین جز ایجاد زیرساخت‌های فنی استاندارد، جلب‌اعتماد مردم نیازمند یک طرح و برنامه جداگانه‌ای است. به‌اعتقاد من، اگر زیرساخت کافی وجود داشت، اصلا نمی‌گذاشتیم که اینستاگرام تبدیل به بازار بزرگ مجازی برای کسب‌وکارهای داخلی شود. کیفیت از دلایلی است که می‌توانیم با استناد به آن بگوییم؛ توان کافی در توسعه اینترنت ملی نداریم و کیفیت پایین نرم‌افزاری در عرصه فناوری اطلاعات کشور وجود دارد.

همان‌گونه که پیش‌تر هم اشاره شد، نبود آینده‌نگری در استفاده حداکثری مردم از فضای مجازی توسط مسئولان، موجب بروز مشکلات عدیده کاربران به‌ویژه فعالان اقتصادی در این فضاها شده است و این روند بود که باعث به‌وجود آمدن بحران‌ها و از بین رفتن کسب‌وکارهای افرادی شد که ممکن است به ورشکستگی و مشکلات شدید مالی برسند. اگر امروز فکری به حال این آشفته بازار نشود، برای متاورس هم مشابه چنین مشکلی به‌وجود می‌آید؛ چنانچه برای رمزارزها هم همین چالش به‌وجود آمد. مسئولانی که توانایی مدیریت فناوری و فضای مجازی را ندارند، روزبه‌روز با تصمیمات‌شان به مشکلات مردم اضافه می‌کنند؛ تصمیماتی که رنگی از آینده‌نگری ندارد. ۲ سال پاندمی کرونا به‌خوبی نشان داد، زیرساخت‌های فناوری اطلاعات کشور، توانایی ساخت هدایت فضای مجازی باوجود حجم زیادی از کاربران را به‌صورت یکجا ندارد و اپلیکیشن «شاد» نمونه واضحی برای این ادعا است که پس از گذشت مدت زمانی، بیشتر مدارس از دیگر اپ‌ها برای آموزش از راه دور استفاده کردند. ابتدا باید بدانیم که توانایی ضعیفی در این زمینه داریم و بعد شجاعانه به این ضعف اعتراف و تلاش کنیم، زیرساخت‌های کشور تقویت شوند. حملات سایبری دلیلی کافی است تا بگوییم برخی مسئولان امر، کفایت کافی در منصب‌های‌شان ندارند. باتوجه به اینکه هر ۲، ۳ روز، یک سایت در کشور ما موردحمله سایبری قرار می‌گیرد، نشان از نبود کارشناسی و زیرساخت استاندارد در کشور دارد. اگر هر روز آب و برق مردم قطع می‌شد، رفتار قاطعانه و قهری‌تری با مسئولان می‌شد، چرا که اهمیت آب و برق بیشتر است. در حالی که باوجود حملات متعدد سایبری، هنوز مسئولان امر سر جای خود هستند و این نشان از مهم نبودن موضوع برای مسئولانی دارد که در شرایط بحرانی تصمیم‌های نادرست می‌گیرند. نه‌تنها دانش کافی نداریم، بلکه توان دفاعی در امنیت سایبری ایران ضعیف است. همچنین، تصمیمات برای مهار این حملات، خود جای سوال دارد، چرا که به‌طورمعمول در مواجهه با این حملات خود را از دسترس خارج می‌کنند و به اصطلاح راه‌های ورودی و خروجی به فضای سایبری کشور را می‌بندند. مانند این است که خلیج‌فارس بسته شود و اجازه ورود و خروج کشتی‌ها داده نشود، این چیزی جز آسیب و ضرر مالی برای کشور ندارد و نمی‌توان خود را از دسترس خارج کرد. مهاجرت نخبگان در این زمینه هم مزید بر علت شده است. به‌عبارت روشن‌تر، خروج هر کدنویس و فرد باتجربه، آسیب جدی به بدنه و زیرساخت‌های سایبری کشور می‌زند و کشور را از افراد نخبه، خالی می‌کند. در کل، مدیریت استانداردی در فضای مجازی مشاهده نمی‌شود و نمی‌توان حرف‌های بزرگ اما توخالی زد.