از جمله صنایع قابل‌توجه که در تحقق این امر می‌تواند نقش موثری ایفا کند، صنعت فولاد است که باوجود انجام مطالعات متعدد درباره تابع صادرات غیرنفتی و عوامل تعیین‌کننده و موثر در آن، این صنعت به‌طورخاص موردتوجه قرار نگرفته است. با این همه عملکرد دولت در جریان توسعه صادرات از نگاه برخی کارشناسان قابل‌قبول نیست؛ اما از نگاه برخی دیگر قابل‌توجه است. این در حالی است که رئیس کل بانک مرکزی از آغاز عملیات احیای ثبات در بازار ارز خبر داده و اعلام کرده بانک مرکزی از این پس به بازار آزاد ورود می‌کند و نرخ‌ساز خواهد بود. محمدرضا فرزین در فضای مجازی نوشت: از امروز بانک مرکزی و صرافی‌ها اقدامات مشترکی در احیای ثبات اقتصادی در کشور انجام می‌دهند. با این‌همه، مدیرعامل شرکت آریان‌فولاد نیز مانند بسیاری از فعالان اقتصادی و کارشناسان، ارز چندنرخی را مشکل اصلی صادرات می‌داند.

عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، درباره شوک‌های واردشده به زنجیره فولاد در چند سال اخیر گفت: مهم‌ترین بحران ما، تهیه مواد اولیه است. امروز در صنعت فولاد به یک صادرکننده تبدیل شده‌ایم، اما متاسفانه نهادهای سیاست‌گذار وقتی در پایین‌دست سرمایه‌گذاری نمی‌کنند، حوزه نورد را نادیده می‌گیرند و تنها با ۵۰ درصد ظرفیت تولید دارند. متاسفانه عرضه‌ها قطره‌چکانی است، در حالی که پیشنهاد می‌شود فولادی‌ها به‌اندازه نیاز نوردی‌ها عرضه کنند. عدم‌مساعدت سیاست‌گذار برای صادرات با ارزش‌افزوده بیشتر، مهم‌ترین مشکل و بحران ما است.

به‌گزارش صمت، بهمن قاسمی بااشاره به موارد انجام‌شده درباره میزان صادرات در این واحد نیز اظهار کرد: در حوزه صادرات در سال ۹۸-۹۷ حدود ۷۵ میلیون یورو صادرات داشتیم، اما باتوجه به مشکلاتی که بانک مرکزی ایجاد کرده، صادرات مستقیم با مشکلاتی مواجه شده و در این روند به‌ناچار تولیدات را به صادرکنندگان فروخته و سعی کرده‌ایم به واحدهای پایین‌دست فروش داشته باشیم.

این عضو  انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در نشست خبری با خبرنگاران، بااشاره به مشکلات فعالیت در بورس کالا گفت: یکی از چالش‌های پیش‌روی ما در بورس کالا است. به‌طورمعمول در بازار، نرخ روز گذشته مدنظر قرار می‌گیرد و این در حالی است که به این موضوع در بورس کالا توجه نمی‌شود. برای مثال نرخ آهن‌اسفنجی هفته گذشته ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان بوده، اما عرضه این هفته برپایه ۸ هزار تومان است؛ این روال برای قیمت‌گذاری در بورس صحیح نیست.

وی گفت: از سال ۱۳۸۴ که بورس کالا راه‌اندازی شد، به یک سوال مخاطبان هم به‌درستی پاسخ داده نشده است. سیاست‌های بورس کالا در برخورد با شرکت‌ها اعم از خریداران و عرضه‌کنندگان به یک تغییر اساسی نیاز دارد.

مدیرعامل شرکت آریان‌فولاد درباره مصرف آب و برق در گروه صنعتی یادشده گفت: در حوزه آب از پساب بوئین‌زهرا استفاده می‌کنیم و درباره تامین برق و ساخت نیروگاه نیز چندین بار با گروه صنعتی مپنا مذاکره کرده‌ایم. در حال ‌حاضر نیز بین ۳۰-۳۵ درصد ظرفیت موردنیاز برق را تولید می‌کنیم.

بحران تامین انرژی

قاسمی افزود: امسال از ۱۲ اردیبهشت با کمبود برق و پس از آن با کمبود گاز مواجه بوده‌ایم. باتوجه به این مشکلات، در عمل حداقل یک‌سوم سال را بلاتکلیف هستیم.

وی بااشاره به بحث بودجه و افزایش نرخ گاز اظهار کرد: در بعد کلان، همه هزینه‌ها باید به نرخ جهانی و شناور مدیریت و اعمال شوند، اما متاسفانه در قانون بودجه از بحث پلکانی برای محاسبه هزینه گاز استفاده می‌شود، در حالی که باید برای محاسبه نرخ گاز صنایع یک قانون مشخص وجود داشته و این قانون برای همه تولیدکنندگان یکسان باشد که این موضوع تاثیر مهمی در تولید و صادرات خواهد داشت. البته اگر نرخ گاز با نرخ فوب جهانی محاسبه شود، به‌طبع بهره‌وری را نیز افزایش خواهد داد.

قاسمی ادامه داد: صادرات ما با مشکل چندنرخی ارز مواجه است که خیانتی به ملت و دولت محسوب ‌می‌شود؛ نرخ صرافی، سنا، نیما و بازار آزاد بر چه مبنا با چه استدلالی تعریف شده است؟

طرح توسعه آریان‌فولاد

مدیرعامل نورد آریان فولاد در نشست خبری این شرکت افزود: طرح توسعه این شرکت از ۳ خط ذوب القایی تشکیل شده که در بهار سال آینده به‌بهره‌برداری خواهد رسید، برای این خطوط، حدود ۶۰ میلیون یورو از منابع داخلی شرکت هزینه شده است و با بهره‌برداری از آن، اشتغالزایی مجموعه آریان‌فولاد را به ۲ هزار نفر می‌رسانیم.

بهمن قاسمی گفت: مجتمع آریان فولاد با بیش از ۲۰ سال سابقه فعالیت در سال ۱۳۸۰ تاسیس و هم‌اکنون دارای 5 خط نورد با ظرفیت بیش از 2 میلیون تن با بالاترین کیفیت و دارا بودن 2 خط ذوب القایی ۲۰ تن و نیز یک خط ذوب قوس الکتریکی ۲۰ تن است.

وی افزود: هدف‌گذاری تولید برای امسال یک میلیون تن پیش‌بینی شده بود که متاسفانه باتوجه به اینکه بیش از ۶ماه از سال با کمبود برق و گاز مواجه بوده‌ایم، نتوانستیم به تولید هدف‌گذاری‌شده برسیم و ۶۰۰ هزار تن تولید در ۹ماه نخست امسال محقق شده است.

عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران گفت: یک ذوب ۷۰ تنی در مجموعه داریم که حدود ۱۲۰ مگاوات برق نیاز دارد و در حال حاضر متوقف است. منتظر بهبود شرایط هستیم تا در صورت حل مشکل تامین برق موردنیاز، وارد تولید فولادهای آلیاژی شویم.

قاسمی بیان کرد: افزایش سالانه حقوق و دستمزد، ثبات در کسب‌وکارها را مختل می‌کند. تقاضای ما از حاکمیت این است که حقوق و دستمزد حداقلی را ۳۰۰ دلار یا معادل آن با یک ارز پایه تعیین کنند و منتظر تغییر سالانه برای افزایش دستمزدها نباشند تا بازارها آرامش بیشتری داشته باشند.

لزوم تولید محصولات کیفی

در همین حال عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، دستیابی کشورمان به رتبه ششم تولیدکنندگان برتر فولاد جهان را امکان‌پذیر برشمرد، اما گفت: حرکت به‌سمت تولید محصولات کیفی و با ارزش‌افزوده بالا باید در دستور کار باشد.

بهمن قاسمی ضمن بیان این مطلب افزود: امروز کشورهای برتر تولیدکننده فولاد به‌دنبال تولید محصولات کیفی و با ارزش‌افزوده بالا و صنایع های‌تک هستند، بر این اساس ما هم باید از خام‌فروشی و نیمه‌خام‌فروشی به این سمت و سو حرکت کنیم، زیرا ارزش‌افزوده بالاتری برای‌مان به‌دنبال خواهد داشت.

این مقام صنفی بیان‌ داشت: در این زمینه باید ابتدا به تامین زیرساخت‌های موردنیاز به‌ویژه تامین آب، برق، گاز و جاده‌های دسترسی پرداخت.

وی تصریح ‌کرد: اگر سیاست‌گذاری مناسبی برای صادرات محصولات نهایی این بخش داشته باشیم، اشتغالزایی و ارزش‌افزوده بالاتری به‌دنبال خواهد داشت و ضمن ارزآوری برای کشور، از ظرفیت‌های خالی واحدها استفاده خواهد شد.

عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، عدم‌تامین زیرساخت‌ها را پاشنه‌آشیل تولید فولاد کشور برشمرد که می‌تواند دستیابی به هدف ۵۵ میلیون تنی فولاد در افق چشم‌انداز ۱۴۰۴ را با چالش همراه کند، اما گفت: در صورت تامین زیرساخت‌ها، سال آینده به‌راحتی به تولید ۳۵ میلیون تن فولاد خواهیم رسید.

وی سرانه مصرف فولاد هر ایرانی را ۲۰۰ کیلوگرم برشمرد که نصف متوسط جهانی است و یادآور شد: رکود ساخت‌وسازها در سال‌های گذشته، دلیل این مسئله بوده است.

وی خاطرنشان‌کرد: باتوجه به اینکه صنعت فولاد ایران، فناوری و دانش موردنیاز را از شرکت‌های بزرگ جهان همچون «دانیلی»، «نیپون» و ... اخذ کرده، همچنین با محقق شدن برنامه‌های داخلی‌سازی در سال‌های گذشته در بسیاری شرکت‌ها، درصد خودکفایی در این صنعت بالا است و حتی قادر به تولید بسیاری تجهیزات موردنیاز در داخل هستیم؛ با این حال در مباحث بومی‌سازی باید صرفه اقتصادی را در نظر داشت.

سخن پایانی

بسیاری از فعالان صنعت فولاد مشکل دیگر فرآوری واحدها را عرضه اندک و قطره‌چکانی مواد اولیه در بورس کالا می‌دانند. مشکلات محدودیت گاز و برق در واحدهای فولادی و نوردی نیز از دیگر مشکلاتی است که رفع آنها برای تحقق اهداف بلندمدت این صنعت باید در دستور کار قرار گیرد، هرچند فعالان این عرصه تاکید دارند در این زمینه تابع شرایط کشور و تامین نیاز بخش خانگی به‌عنوان یک اولویت هستند، اما می‌توان با برنامه‌هایی همچون نوبت‌بندی برای صنایع و شرکت‌ها، موجبات برنامه‌ریزی بهتر برای مواجهه با این چالش را فراهم کرد.

این گروه به ورود شرکت‌های بزرگ بخش معدن و صنایع معدنی به ساخت نیروگاه برای تامین برق نیز اشاره کردند و معتقدند؛ این مهم برای شرکت‌های کوچک و متوسط فراهم نیست، ضمن اینکه موضوع تولید برق یک بحث تخصصی است و پیچیدگی‌های خاص خود را دارد.