برونرفت از بحرانها در گرو توسعه فناوری
ناصر مقدسی- اقلیمشناس
عمده تغییرات اقلیمی در کره زمین منشأ انسانی دارد. برای مثال مقدار فراوانی گردوغبار در دشت سیستان در خوزستان و در مناطق غربی، مصداق معینی از تغییرات اقلیمی است. تغییرات اقلیمی در هر منطقهای، نمودهای خاص خودش را دارد؛ برای مثال در مناطق شمال با خزانهای زودرس خودش را نشان میدهد.
همچنین شیوع آفات کشاورزی هم، از دیگر مضرات تغییرات اقلیمی است. باتوجه به شناخت محیطی که روی تغییرات اقلیمی و آلایندههای هوا وجود دارد، باید در گام نخست، منابع انتشار گازهای گلخانهای و آلاینده اولویتبندی شوند و تاثیرات آنها بهطورمحسوس و ملموس و بهدقت سنجیده شوند، در واقع برای کاهش گازهای گلخانهای و کاهش انتشار گازهای آلاینده، باید روی برنامهریزی اولویتها و زمانبندی تمرکز کرد.
باید باتوجه به محدودیت منابع انتشاردهنده به فکر آینده محیطزیست باشیم. مصرف بیرویه انرژی در کشور باعث شده است که انتشار گازهای گلخانهای در ایران زیاد باشد، بنابراین لزوم بکارگیری فناوری برای مصرف انرژی بهشدت احساس میشود.
در ایران نیز به مقوله محیطزیست و ارتباط آن با پیشرفت و توسعه فناوری هنوز بهشکل منطقی توجه نشده است، در حالی که میتوان لازمه رشد و فناوری و همچنین وجود توسعه پایدار را متکی بر حفظ منابع پایهای مانند محیطزیست دانست. البته راهبردهای مختلفی هم برای توسعه ناپایدار در کشور ما وجود دارد که بیتوجهی به آنها، موجب توسعه ناهماهنگ است و اتلاف بیش از پیش منابع را دربرخواهد داشت. بهطورکلی صنعتی شدن و رشد و پیشرفت صنعتی بدون برنامهریزی صحیح و دقیق، دارای عواقب و نتایج ناگوار و اغلب جبرانناپذیری است، اما باتوجه به ظرفیت ایران در بحث توسعه انرژی تجدیدپذیر بهویژه انرژی خورشیدی، میتوان اقدامات موثری برای کاهش گازهای گلخانهای انجام داد، بهطورکلی باید مسئله تامین سرمایه را حل کرد و تمام نگاهها به بودجه دولتی نباشد. امروزه در اغلب کشورها، تامین سرمایه جمعی یکی از راهکارهای توسعه تجدیدپذیرها است.
بهگفته این اقلیمشناس، میدانیم که بخش خصوصی ایرانی سرمایه هنگفتی در داخل و خارج دارد. باید مشکل عدماطمینان در سرمایهگذاری را بهصورت ریشهای حل کنیم. مسئله اصلی در اغلب کشورها رفتن بهسمت اقتصاد سبز است که اگر استقرار و دوام پیدا کند، خود باعث بازدهی مثبت میشود.
باید ثبات اطمینانبخشی در عمل برای توسعه اقتصاد سبز شکل بگیرد. لازمه توسعه این رویکرد، ضمانت به بخش خصوصی برای سرمایهگذاری است تا این موضوع حل نشود، اتفاقی برای بهبود وضعیت انرژی در کشور نمیافتد.
آنچه باعث پیشرفت برخی کشورها شده است و آنها توانستهاند راه خود را در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر پیدا کنند، کاربرد فناوری بوده است. در آیین کشورها و در واقع بهمدد ایجاد روشهای نوین تامین مالی، توانستند فناوریهای کارآمدی را بهکار بگیرند. در واقع از کانال دانشبنیان میتوان معضلات مربوط به انرژی را تا حد زیادی رفع کرد؛ چه در حوزه کشاورزی، چه در حوزه آب و ... براساس تجربه بسیاری از کشورها فناوریهای نوین توانسته است معضلات زیادی را حل کند.
علاوه به اینکه واردکننده علوفه دامی هستیم، در بحث امنیت غذایی مشکلاتی خواهیم داشت. اگر هر کشوری بتواند حداکثر ضریب امنیت غذایی را پیدا کند، بهتر توسعه پیدا میکند. با مدد فناوری میتوان به ثبات بیشتری رسید. بهاعتقاد من، با کاربرد فناوری میتوانیم 2برابر وضع موجود تولید غذا داشته باشیم و تنها راه آن، کاربرد فناوری و تامین مالی و سرمایهگذاری است.
بهطورکلی استفاده درست از فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث ارتقای ظرفیت مدیریت و برنامهریزی محیطزیست، مدیریت بحرانهای طبیعی، افزایش بهرهوری انرژی در مقیاس جهانی، ظهور «اقتصاد سبز» بهعنوان یک موتور جدید رشد اقتصاد در سراسر جهان میشود. از طرف دیگر، عوامل محدودکنندهای مانند دسترسی به این فناوری، وجود زیرساختها و قابلیت به اشتراکگذاری و امنیت اطلاعات، هزینه و نبود امکان بازیافت صحیح وسایل الکترونیک مانع استفاده از تمامی ظرفیتهای این فناوری میشود.