خسارت‌های اقتصادی گردوغبار
کامیار فکور-روزنامه‌نگار
در سال های گذشته، پدیده گردوغبار تاثیر بسزایی بر اقتصاد و به طورمشخص سیستم های شهری و خانگی و زیرساخت های کشور به جا گذاشته است. در زمان بروز این پدیده، افراد دچار آسیب های سلامتی و مشکلات حلق و ریه و بیماری های تنفسی می شوند. ذرات معلق وارد ریه افراد می شود و رسوب می کند. گردوغبار وقتی به شهرها می رسد، با آلودگی هوا و گازهای آلاینده ترکیب می شود و سلامت شهروندان را به خطر می اندازد. کودکان، سالمندان و کسانی که بیماری های زمینه ای به ویژه بیماری های قلبی، گوارشی و تنفسی دارند، در تیررس آسیب های سلامتی قرار می گیرند. هزینه های مراجعه به مراکز درمانی، ازدحام مراکز درمانی و فرسوده شدن کادر درمان و افزایش مرگ ومیر از دیگر مشکلات است. تعطیلی مراکز کار به دلیل بروز گردوغبار نیز تبعات اقتصادی به همراه دارد، اما اکثریت کارفرمایان در شرایطی که سلامت کارگران و قانون برای آنها محلی از اعراب ندارد، در زمان اعلام تعطیلی، مراکز کاری خود را تعطیل نمی کنند و این مسئله باعث بروز مشکلات بهداشتی و سلامتی برای کارگران می شود. هجوم گردوغبار به زمین های کشاورزی به ویژه زمانی که با بارندگی همراه باشد، روی برگ درختان رسوب می کند و فتوسنتز و فیزیولوژی پوشش گیاهی و محصولات کشاورزی را تحت تاثیر قرار می دهد. زمانی که گردوغبار در هنگام کشت وکار از راه می رسد، مشقت کشاورزان را بیشتر و فعالیت های آنان را مختل می کند. بدیهی است، وقتی کشاورز برنامه مشخصی برای کاشت محصول داشته باشد، با بروز گردوغبار شدید مجبور می شود کار خود را به عقب بیندازد. به تبع این مسئله، بر معیشت کارگران روزمزد کشاورزان و تولید محصولات کشاورزی در سطح کشور تاثیر خواهد گذاشت. بخشی از راه تنفس و تغذیه گیاه از ریشه و بخش دیگری از آن از طریق منافذ برگ ها است. پر شدن این منافذ با گردوغبار، فتوسنتز را مختل می کند و این فرآیند به طورناقص انجام می شود. در نتیجه، گیاه نمی تواند بهره وری لازم را داشته باشد. دام ها نیز از گزند گردوغبار مصون نمی مانند و سلامت و بهداشت آنها و محصولات تولیدی شان تحت الشعاع قرار می گیرد. درباره صنعت نیز می توان به تاثیری که روی کیفیت تولید فلزات و حتی در صنعت داروسازی دارد، اشاره کرد. تاثیر و تخریب گردوغبار بر وسایل و تجهیزات خانگی هزینه هایی را به اقتصاد خانواده متحمل می کند. اتفاق افتاده که در دوره هایی از بروز گردوغبار، وسایل الکتریکی خانه پر از خاک شده و سوخته است. سیستم حمل ونقل یکی از بخش هایی بوده که پس از برخاستن گردوغبار از کانون های داخلی و خارجی تحت الشعاع قرار گرفته و پرواز خاک، پرواز فرودگاه ّها را به تاخیر و تعطیلی کشانده است. زمانی که فرودگاه ها تعطیل می شود، حمل ونقل مسافرها، محصولات، کالاها و داروها به حاشیه می رود و به این ترتیب، بخشی از اقتصاد تحت الشعاع قرار می گیرد. گردوغبار به جابه جایی قطارها و اتوبوس ها نیز لطمه زده و باعث کاهش دید رانندگان و بروز حوادث جاده ای و تصادفات شده است.
از طرفی، زمانی که گردوغبار بلند می شود، وارد سیستم خودرو، حتی سوخت انژکتورها هم می شود و به این شیوه به خودروها آسیب می رساند. در سال ۱۳۹۰ حرکت شن های روان به مدت ۱۲ ساعت، ۱۷۰ مسافر قطار تهران ـ زاهدان را در حوالی منطقه شورگز مرز استان کرمان و سیستان وبلوچستان با مشکلات عدیده روبه رو کرد. به گفته یک از این مسافران، این قطار بر اثر حرکت شن های روان از ریل خارج و در حد فاصل شورگز و کهورک متوقف شد. صنعت گردشگری نیز یکی دیگر از بخش هایی است که از پدیده گردوغبار متاثر شده است. بروز پی درپی این پدیده در یک نقطه مکانی امنیت گردشگری را به خطر می اندازد و طبیعی است که در نبود گردشگر منابع مالی که می توانست در آن منطقه خرج شود، حاصل نخواهد شد. باوجود اینکه تاثیرات پدیده گردوغبار تنها در بخش اقتصادی چنین خسارت هایی به بار می آورد، اما اقدامات برای مقابله و از طرف دیگر تاب آوری نسبت به این پدیده بسیار ناکارآمد و پیش بینی ّها نشان دهنده وخیم تر شدن شرایط است. طبیعی است که همچون پدیده های دیگر طبقاتی، خسارت های این پدیده از جمله در کار و هزینه های بهداشتی برای کارگران و فرودستان بیشتر خواهد بود.
