سیاست‌های گمرکی جمهوری اسلامی ایران بر ایجاد تسهیلات با رویکرد صادرات، حمایت از واحدهای تولیدی، فعالان مجاز اقتصادی و دانش‌بنیان‌ها متمرکز است و در این راستا تسهیلاتی برای صادرکنندگان به‌ویژه دانش‌بنیان‌ها در نظر گرفته شده است.در طول این سال‌ها معاونت علمی تلاش کرده است تا مسیری را برای دانش‌بنیان‌ها باز کند که منجر به رفع چالش‌های گمرکی آنها شود و آیین‌نامه‌هایی هم در جریان این حمایت تدوین و در آیین‌نامه دانش‌بنیان سال ۱۳۸۹ معافیت گمرکی ۱۵ساله برای دانش‌بنیان‌ها در نظر گرفته شده است.

سعی ما بر این است تا بدون تشریفات گمرکی، کالا را در اختیار واحدهای تولیدی و شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دهیم تا با ساده‌ترین راه ممکن صادرات انجام شود.معافیت گمرکی شرکت‌های دانش‌بنیان حول ۴ موضوع و محور اصلی می‌گردد. ابتدا واردات کالاهایی که مربوط به خط تولید دانش‌بنیان است، از معافیت گمرکی برخوردارند، همچنین کالاهایی که در راستای مهندسی معکوس وارد می‌شوند، از معافیت گمرکی برخوردار هستند.

 همچنین در مواردی که فرآیند در حالت پایلوت است و در مقیاس آزمایشگاهی و تست قرار دارد، اگر ماده اولیه وارد شود، از پرداخت حق گمرک معاف است. در انتها اگر شرکتی برای خط تولید خود ابزار آزمایشگاهی که در داخل کشور وجود ندارد، وارد کند، مشمول معافیت گمرکی است.موضوع بعدی، امتیازی است که سازمان امور گمرکی برای شرکت‌های برگزیده در نظر گرفته،البته گفتنی است، گمرک برای شرکت‌های دانش‌بنیان کف تبادلات تجاری را در نظر گرفته است.

خوشبختانه سازمان امور گمرکی، همکاری‌های خوبی با معاونت علمی دارد. برای مثال، در بند یک ماده ۳۸ قوانین گمرکی اگر شرکت دانش‌بنیانی کالای واردشده را اظهار نکرده و کالا وارد گمرک شده است، اما وضعیت نامعلومی دارد، این اجازه به دانش‌بنیان داده می‌شود که از این تبصره استفاده کنند؛ در اینجا به کمک معاونت علمی، برگه ترخیص برای شرکت صادر می‌شود.

در حال‌ حاضر خوشبختانه تعاملات گسترده‌تری میان معاونت علمی و اقتصاد دانش‌بنیان با وزارت صمت و بانک مرکزی به‌وجود آمده است و می‌توان از کانال معاونت علمی برای تخصیص ارز دانش‌بنیان‌ها مذاکراتی انجام شود و معاونت به شرکت‌ها کمک کند.موضوعی که در حال پیگیری هستیم، موضوع گمرک تخصصی دانش‌بنیان است. پیگیری‌هایی شده است که مربوط به ۳ گمرک کشور می‌شود. قرار است گمرک غرب تهران، فرودگاه امام و شهید رجایی به‌عنوان گمرک تخصصی دانش‌بنیان شناخته شوند تا بتوان خدمات ویژه‌تری به شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه داد.

به‌گفته وی، هدف از ایجاد گمرک تخصصی دانش‌بنیان، تهی‌سازی فرآیند واردات و صادرات اکوسیستم دانش‌بنیان است. علاوه بر آن، قرار است برای تسریع در روند گمرکی، کارشناسانی تربیت شوند که آشنایی کامل با قوانین دانش‌بنیان و تبصره‌ها داشته باشند.باتوجه به گزارش بانک جهانی، بازرگانان در کشورهای توسعه‌یافته، به‌طورمتوسط، از شرایط بسیار مناسب‌تری نسبت به کشورهایی که فرآیند تجارت خارجی در آنها مستلزم صرف زمان طولانی است، برخوردار هستند.

در این کشورها، صادرات به‌طورمیانگین ۱۱ روز به‌طول می‌انجامد و به ۴ سند احتیاج دارد. واردات نیز به ۱۱ روز و ۵ سند احتیاج دارد؛ در حالی که در کشورهای منطقه خاورمیانه، صادرات و واردات به‌ترتیب ۲۰ و ۲۸ روز طول می‌کشند و کسب ۷،۶سند نیز برای آنها الزامی است.در ایران واردات مستلزم کسب ۸ سند و صرف ۳۲ روز زمان و هزار و 735 دلار هزینه برای هر کانتینر است و صادرات با کسب ۷ سند، گذشت ۲۵ روز و صرف هزار و ۹۰ دلار هزینه انجاممی‌پذیرد.

فارس در این‌باره نوشت؛ براساس همین گزارش، در میان کشورهایی که از نظر بانک جهانی، اقتصاد قابل‌مقایسه‌ای با ایران دارند، بعد از کشور عراق، کشورمان دشوارترین شرایط را برای تجارت فرامرزی به خود اختصاص داده است.اگر صادرات و واردات کشور را از لحاظ زمان و هزینه با سایر کشورها مقایسه کنیم، مشاهده می‌کنیم که تجارت در ایران، زمانبرتر و پرهزینه‌تر از بیشتر کشورهای جهان است.