انباشت خودروهای برقی رهاشده در چین
رضا آریاراد-پژوهشگر حوزه خودرو
در رقابت جهانی بر سر کاهش انتشار کربن و کاهش هزینههای پدید آمده از سوختهای فسیلی، بسیاری از کشورهای جهان، از ایالاتمتحده گرفته تا نیوزلند، مشوقهایی را برای افزایش استفاده حداکثری از خودروهای برقی جایگزین سوختهای فسیلی در نظر گرفتهاند. در این میان، کشور چین بهعنوان دومین اقتصاد برتر دنیا، از قافله عقب نمانده و بهسرعت در حال جهش در جایگزینی وسایط نقلیه موتوری بنزینی با نوع الکتریکی و پلاگین است. به نقل از سایت تحلیلی و اقتصادی بلومبرگ، در سال ۲۰۲۲ کشور چین موفق به فروش خودروهای برقی به میزان یکچهارم از کل خودروهای سواری فروخته شده در داخل شده است؛ در حالیکه در مقایسه با کشورهای مطرح دارنده تکنولوژی در جهان مانند ایالاتمتحده (فروش خودرو الکتریکی به میزان یکهفتم) و اتحادیه اروپا (به میزان یکهشتم) بسیار هوشمندانه جلو افتاده است.
این موضوع حکایت از آن دارد که کشور چین، استراتژی خود را سالهاست برای استفاده از سوختهای پاک و ارزانقیمت جایگزین سوختهای فسیلی آلاینده، تغییر داده و زیرساختهای مناسبی در این زمینه، حتی پیشروتر از سایر رقبا ایجاد کرده است.
دولت چین اواخر دهه ۲۰۰۰ برای ورود به عرصه تولید خودروهای برقی، شروع به اعطای مشوقهایی به میزان ۶۰۰۰۰ یوان (۸۴۰۰ دلار) برای هر خودرو برقی کرد و میزان تردد خودروهای بنزینی را در چندین شهر بزرگ محدود کرد. همچنین در اواسط دهه ۲۰۱۰، سیاستگذاری خود را برای تمرکز هرچه بیشتر بر افزایش تیراژ تولید خودروهای برقی با سیستم اعتباری افزایش داد و از این طریق به خودروسازان خودروهای برقی پاداش میداد و تولیدکنندگان خودروهای پرمصرف سوختهای فسیلی را با اعمال اهرمهای پیشگیرانه کنترل میکرد. بهواقع، دولت چین در دهههای گذشته با سیاستگذاری و ارائه یارانه به خودروسازان، آنها را ترغیب به ساخت و تولید خودروهای برقی کرد، بهگونهای که امروزه این کشور به غول خودروسازی برقی جهان تبدیل شده است.
اما تعداد زیادی از خودروهای برقی تولیدشده در سراسر این کشور بنا بهدلایل مستهلک شدن، کاهش عمر باتریها و همچنین فناوری قدیمی و منسوخشده، به حال خود رها شدهاند. دستکم، در دوازده شهر این کشور، مکانهایی وجود دارد که گورستانی از انواع گوناگون خودروهای برقی را به وجود آوردهاند.
دیدن این صحنهها، بیننده را به یاد پیامدهای دهها میلیون دوچرخهای میاندازد که تا سال ۲۰۱۸ در خیابانهای شهرهای کوچک و بزرگ این کشور تردد میکردند که بهیکباره و با ظهور استارتآپهای پذیرش سفارشات خدمات آنلاین و متعاقب آن، کاهش نیاز به ترددهای درونشهری، در رودخانهها، گودالها و پارکینگها بهصورت بلااستفاده و بیارزش، رها شده بودند. این بار نیز نوبت به خودروهای منسوخشده نسل قدیمی برقی رسیده که بهدلیل تولید خودروهای برقی جدید با تکنولوژی بالا و با بعد مسافت طولانیتر، از رده خارجشده و بلااستفاده در پارکینگها نگهداری میشوند. بهواقع، آنها نمایشی قابلتوجه از داراییهای مازاد و ضایعاتی را به تصویر میکشند که از سرمایهگذاریهای کلان در این صنعت، به وجود آمدهاند و بهنوعی میتوان گفت یادبودی از پیشرفت سریع در حملونقل الکتریکی در چند سال گذشته این کشور هستند.
حدود یک دهه پیش، با سیاستگذاریها و مشوقهای دولتی، صدها خودروساز در سراسر چین، وارد حوزه تولید خودروهای الکتریکی شدند. آنها تعداد زیادی از انواع خودروهای برقی تولید کردند، خودروهایی که در بیشتر موارد فقط میتوانست حدود ۱۰۰ کیلومتر (۶۲ مایل) با یکبار شارژ بپیمایند.
این وسایل نقلیه بیشتر توسط شرکتهای حملونقل سواری خریداری و به رانندگان اجاره داده میشدند؛ چراکه تعداد کمی از مشتریان حاضر به خرید آنها بودند. چین با تولید حدود ۶ میلیون دستگاه خودرو برقی و هیبریدی پلاگین در سال گذشته، با تقریبا یک خودرو از هر سه خودرو جدید فروخته شده در داخل، در حالحاضر رهبر جهان در خودروهای با انرژی پاک است، ۶۰ درصد ناوگان برق فعلی جهان را به خود اختصاص داده و دارای گستردهترین زیرساخت شارژ EV روی کره زمین است که با حمایت جدی دولت ساخته شدهاند.
اما طبیعتا این پیشرفت سریع تلفات زیادی را نیز به دنبال داشته و از ۵۰۰ شرکت فعال تولیدکننده در سال ۲۰۱۹ به حدود ۱۰۰ شرکت رسیده است.
اما امروزه انبوه خودروهای برقی دپوشده دردسر جدید زیستمحیطی را برای چین رقم زده و این کشور را با چالشهای جدی مواجه کرده است، بهگونهای که این نوع آلایندگی، ممکن است تنها با گذشت چند سال، مزیت و دستاوردهایی را که نسبت به خودروهای احتراقی بهدستآمده را تحتالشعاع قرار داده و این کشور را با هزینههای سرسامآور زیستمحیطی مواجه کند.