چالش‌های خبرنگاری در ایران
عاطفه خسروی مدیرمسئول
سال‌هاست که رسانه‌ها و خبرنگاران روزگار ناخوشی دارند و با گذر زمان و مشکلات ریز و درشت داخلی و خارجی، هر روز عرصه برای ادامه حیات فعالان این بخش تنگ‌تر می‌شود.
جنگ ۱۲روزه و تعدیل نیروی گسترده در بسیاری از رسانه‌ها، تازه‌ترین خبری است که درباره فعالان عرصه خبر منتشر شده و به‌نظر می‌رسد ترکش‌های این جنگ ۱۲روزه بر تن نحیف خبرنگاران، آثار جدی‌تری بر جای گذاشته است. جنگ تمام شده و صلح بازگشته است، اما برای مطبوعات، دوران سخت تازه آغاز شده؛ از مشکلات مالی و فنی گرفته تا کابوس تامین کاغذ و قطع حمایت‌هایی که سال‌هاست انتظار بیشتر شدنش را داشتند.
بحران تامین کاغذ و افزایش روزانه قیمت متناسب با نرخ ارز، رسانه‌های مکتوب را با چالش جدی مواجه و تهیه کاغذ را به کابوسی بزرگ تبدیل کرده است. قطع معافیت‌های بیمه‌ای از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و کاهش یارانه‌های حمایتی و عدم‌تخصیص ارز واردات کاغذ هم بر مشکلات این روزها اضافه شده است تا راه را برای ادامه حیات رسانه‌ها مسدودتر سازد. از سوی دیگر، اصناف و کسب‌وکارهایی که پیش از جنگ آگهی می‌دادند، به‌دلیل رکود شدید، قادر به تبلیغ نیستند و بهتبع آن، مهم‌ترین منبع درآمدی رسانه‌ها با نقصان جدی مواجه شده است.
سرمایه‌گذاری در بقای رسانه‌ها، سرمایه‌گذاری در آرامش و آگاهی جامعه است و اولویت دادن به واردات کاغذ و اختصاص یارانه‌های واقعی، نه لطف بلکه وظیفه نهاد مسئول در هر کشوری است. در عصری که رسانه‌ها مهم‌ترین ابزار شکل‌دهی به افکار عمومی هستند و صدای کشورها در سطح جهانی به‌شمار می‌آیند، رها کردن آنها در وضعیت حاد مالی و فنی یک خطر محسوب می‌شود. در این شرایط وقتی مطبوعات مستقل و حرفه‌ای تضعیف شوند، میدان برای جریانات مخرب و اخبار جعلی باز می‌شود و ممکن است دشمنان داخلی و خارجی از این خلأ برای القای روایت‌های خود بهره ببرند.
در چنین فضایی، باشگاه روزنامه‌نگاران ایران و انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران از اخراج دست‌کم ۱۵۰خبرنگار فقط طی مدت کوتاهی پس از جنگ خبر داده‌اند و تاسف‌بارتر آنکه، این رقم ممکن است با ادامه وضعیت کنونی بسیار بیشتر شود.
برای اینکه خبرنگاری در ایران به مسیر خود ادامه دهد، باید حمایت‌های قانونی از آزادی بیان و فعالیت رسانه‌ها در دستور کار قرار گیرد و دولت و نهادهای مسئول به فکر بهبود شرایط معیشتی خبرنگاران باشند. حقوق مناسب، بیمه‌های اجتماعی و ارتقای استانداردهای زندگی خبرنگاران، می‌تواند انگیزه بیشتری برای فعالیت‌های حرفه‌ای و مستقل ایجاد کند.
ارتقای آموزش‌های حرفه‌ای در حوزه‌های مختلف ژورنالیسم، از جمله روزنامه‌نگاری تحقیقی، اخلاق حرفه‌ای و تحلیل داده‌ها نیز می‌تواند به ارتقای سطح کیفیت خبری در کشور کمک کند.
خبرنگاران نه‌تنها چشم و گوش جامعه هستند، بلکه نقش محوری در ایجاد آگاهی، شفافیت و نظارت در سیستم‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دارند. اما در این مسیر، شرایطی وجود دارد که بقای این حرفه و همچنین سلامت آن را در خطر قرار می‌دهد.
روز خبرنگار فرصتی است برای بازبینی وضعیت خبرنگاران و رسانه‌ها در ایران و طرح مسائل و چالش‌های موجود. در شرایطی که خبرنگاران با تهدیدات سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی مختلف روبه‌رو هستند، حمایت از آزادی بیان و تقویت شرایط کاری آنها، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تنها در این صورت است که خبرنگاری می‌تواند همچنان در ایران ادامه حیات دهد و به رسالت خود در آگاهی‌بخشی و شفاف‌سازی به‌درستی عمل کند.
روز خبرنگار، روزی است که به یاد تمام کسانی که قلم و دوربین در دست دارند، در دنیای پر از تغییرات و تحولات به‌ثبت رسیده و فرصتی است تا با بررسی مشکلات و چالش‌های خبرنگاران و اهالی رسانه، توجه‌ها بیش از قبل به اهمیت این حرفه حساس جلب شود.
خبرنگاران پیشقراولان انعکاس کاستی‌ها و کمبودهای جامعه هستند که متاسفانه تنها در روز خبرنگار به‌چشم می‌آیند و روز بعد از آن فراموش می‌شوند.
آنچه مسلم است، مشکلات خبرنگاران در چند پاراگراف و یک تیتر نمی‌گنجد و باید برخورد واقع‌بینانه‌تری نسبت به معیشت امروز و تامین امنیت شغلی فردای این بخش از جامعه داشت. فراهم آوردن شرایط شغلی مناسب برای خبرنگاران، رابطه مستقیمی با اعتلای کشور دارد، یعنی هر اندازه چالش‌های فراروی خبرنگاران کمتر شود، آنها با فراغ‌بال بیشتری به مباحث کلان جامعه می‌پردازند.
