ایران یک شریک اقتصادی دیگر را از دست داد

وزارت خارجه استرالیا روز گذشته در بیانیه‌ای از قطع روابط با ایران خبر داد؛ عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران بااشاره به تاثیر این موضوع بر اقتصاد کشور گفت؛ این اتفاق می‌تواند به انزوای بیشتر ایران منجر شود.

وزارت امور خارجه استرالیا طی انتشار یک بیانیه اعلام کرد؛ روابط دیپلماتیک خود با ایران را قطع خواهد کرد. پنی وانگ، وزیر خارجه استرالیا در این بیانیه تاکید کرد؛ «کانبرا برخی کانال‌های دیپلماتیک محدود با تهران را حفظ خواهد کرد؛ اما ادامه فعالیت سفارت در شرایط کنونی امکان‌پذیر نیست.» روابط رسمی ایران و استرالیا از سال ۱۹۵۶ پایه‌گذاری شد و در دهه‌های بعد، عمدتا برپایه همکاری‌های اقتصادی تداوم یافت. نخستین توافق برای تبادل نمایندگان سیاسی در سال ۱۳۴۴ (۱۹۶۵ میلادی) صورت گرفت و 3 سال بعد، سفارت استرالیا در تهران آغاز به کار کرد. در ادامه، ایران نیز در سال ۱۳۵۱ سفارت خود را در کانبرا افتتاح کرد تا روابط 2 کشور ابعاد گسترده‌تری به خود بگیرد.

تجارت ایران و استرالیا در ماه‌های ژانویه تا ژوئن سال قبل ۱۳۹میلیون دلار بوده که این رقم در مدت مشابه امسال به ۱۲۴میلیون دلار کاهش یافته است.

براساس این گزارش، صادرات استرالیا به ایران در ماه‌های ژانویه تا ژوئن امسال با کاهش ۱۵درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۱۰۷میلیون دلار استرالیا رسیده است. این کشور در مدت مشابه سال گذشته، ۱۲۶میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده بود.

باوجود کاهش صادرات استرالیا به ایران واردات این کشور از ایران در نیمه نخست ۲۰۲۵، رشد ۳۰ درصدی را تجربه کرده و از ۱۳میلیون دلار در نیمه نخست ۲۰۲۴، به ۱۷میلیون دلار استرالیا در مدت مشابه امسال رسیده است.

گوشت گوسفند مهم‌ترین کالا در تجارت بین 2 کشور طی نیمه نخست ۲۰۲۵ بوده و ۶۲ درصد از کل تجارت 2 کشور را به خود اختصاص است. البته صادرات این کالای استرالیایی به ایران در نیمه نخست سال گذشته ۱۱۸میلیون دلار بوده که این رقم در مدت مشابه امسال با کاهش ۳۳ درصدی به ۷۸ میلیون دلار استرالیا رسیده است.

خشکبار نیز مهم‌ترین کالای صادراتی ایران به استرالیا بوده است. صادرات خشکبار ایران به این کشور در نیمه نخست ۲۰۲۵ با رشد ۱۱درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۵ میلیون دلار استرالیا بالغ شده است.

مسیر پر فراز و نشیب روابط اقتصادی ایران و استرالیا

در طول دهه‌های گذشته، ایران و استرالیا توانسته بودند با اتکا به فرصت‌های تجاری متنوع، روابط اقتصادی نسبتا پایداری ایجاد کنند. عمده صادرات استرالیا به ایران محصولات کشاورزی و دامی بود؛ کالاهایی که ایران در برخی مقاطع نیازمند واردات آنها برای تامین بازار داخلی بود. اما به‌مرور زمان و با تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، این روابط با محدودیت‌های قابل توجهی مواجه شد. در حالی که ایران از یک‌سو به‌دنبال حفظ و گسترش روابط با شرکای اقتصادی خود بود، از سوی دیگر، فشارهای سیاسی و امنیتی موجب افزایش فاصله بین تهران و کانبرا شد. در اوت ۲۰۲۵، اوج این تنش‌ها با قطع روابط دیپلماتیک و اخراج سفیر ایران از استرالیا رقم خورد که تاثیر مستقیمی بر جریان‌های تجاری میان 2 کشور داشت. این تصمیم استرالیا که براساس اتهامات مربوط به فعالیت‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اتخاذ شد، نه‌تنها بعد سیاسی داشت، بلکه مسیر تجارت 2 کشور را نیز به‌کلی تغییر داد.

تجارت استرالیا و ایران؛ از گوشت تا تجهیزات‌پزشکی

بررسی آمارهای تجارت ۲۰۲۴ نشان می‌دهد استرالیا حدود ۱۶۲میلیون دلار صادرات به ایران داشته که بخش اعظم آن را گوشت و فرآورده‌های گوشتی تشکیل می‌دهد. این موضوع نشان از اهمیت بخش کشاورزی و دامداری استرالیا در مبادلات تجاری با ایران دارد. علاوه بر این، کالاهای دیگری مانند ماهی و محصولات شیلاتی، دستگاه‌های نوری و تجهیزات‌پزشکی، محصولات دارویی و تجهیزات‌الکترونیک نیز بخشی از سبد صادرات استرالیا به ایران را تشکیل می‌دهند. از سوی دیگر، ایران نیز به‌دنبال استفاده از این کالاهای تخصصی برای تامین نیازهای صنعتی و پزشکی خود بود. قطع روابط نه‌تنها مانع واردات این کالاهای خاص شد، بلکه ایجاد خلل در زنجیره تامین و افزایش هزینه‌ها را به‌دنبال داشت. این شرایط برای صادرکنندگان استرالیایی که بخشی از درآمد خود را از این بازار به‌دست می‌آوردند، فشار اقتصادی محسوب می‌شود و ایران را نیز در تامین برخی کالاهای کلیدی با چالش مواجه کرده است.

تاثیر اقتصادی قطع روابط

اگرچه حجم تجارت میان ایران و استرالیا به‌اندازه روابط تجاری ایران با برخی کشورهای دیگر گسترده نیست، اما قطع این ارتباط پیامدهای اقتصادی قابل‌توجهی به‌همراه داشته است. از منظر استرالیا، بازاری که می‌توانست به‌عنوان دروازه ورود به منطقه خاورمیانه مورداستفاده قرار گیرد، اکنون بسته شده است و صادرکنندگان استرالیایی در بخش‌های کشاورزی و تجهیزات‌پزشکی با کاهش درآمد مواجه شده‌اند. ایران نیز به‌دلیل محدود شدن گزینه‌های وارداتی خود، مجبور به جست‌وجوی جایگزین‌های گران‌تر و گاه کمترباکیفیت شده است که این مسئله می‌تواند به افزایش هزینه‌های تولید و تورم داخلی دامن بزند. افزون بر این، قطع روابط اقتصادی می‌تواند سیگنالی منفی برای دیگر شرکای تجاری ایران باشد و بر چشم‌انداز توسعه روابط تجاری و فناوری تاثیر منفی بگذارد. در نهایت، این روند می‌تواند به کاهش سرمایه‌گذاری‌های مشترک، انتقال تکنولوژی و همکاری‌های چندجانبه در حوزه‌های صنعتی و اقتصادی منجر شود.

تجارت میان ایران و استرالیا مغفول مانده است

محمدحسین دیده‌ور، نایب‌رئیس اتاق مشترک ایران و استرالیا در مورد حجم تجارت این 2 کشور در یک سال گذشته، گفت: طبق گزارش وزارت امور خارجه استرالیا، (DFAT)، حجم مبادلات تجاری 2 کشور در سال ۲۰۲۴ - ۲۰۲۳ حدود ۶۶۷.۳ میلیون دلار استرالیا بوده است.

صادرات ایران به استرالیا کم و در حد ۱۶۶ میلیون دلار است

نایب‌رئیس اتاق مشترک ایران و استرالیا درباره جزئیات میزان صادرات و واردات این 2 کشور، گفت: حجم صادرات ایران به استرالیا برابر با ۱۶۶.۶ میلیون دلار استرالیا و واردات ایران از استرالیا ۵۰۰.۷ میلیون دلار است.

دیده‌ور درباره کالاهای صادراتی ایران به استرالیا، گفت: عمده کالاهای صادراتی ایران به استرالیا شامل میوه و آجیل، کفپوش‌ها و... است.

به‌گزارش اقتصادآنلاین، وی تنش‌های سیاسی اخیر را چندان موثر بر تجارت 2 کشور ندانست و گفت: استرالیا پیش از اتفاقات اخیر هم، با ایران روابط سیاسی خوبی نداشت و به‌همین‌دلیل، حجم مبادلات تجاری ‌2 کشور زیاد نبود.

نایب‌رئیس اتاق مشترک ایران و استرالیا در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه «چه کالاهایی میان 2 کشور مبادله می‌شود؟» گفت: می‌توانستیم کالاهایی همچون مواد معدنی و سنگ‌آهن یا محصولات کشاورزی مانند گندم و گوشت، با استرالیا مبادله کنیم،اما صادرات ما به استرالیا در حد صادرات خشکبار بود؛ به‌دلیل روابط سیاسی، تجارت میان ایران و استرالیا مغفول مانده است.

دیده‌ور افزود: چه سفیر در استرالیا باشد و چه نباشد، تحریم هستیم. اخراج سفیر شاید روی مسائل اداری و کارهای دیپلماتیک موثر باشد؛ اما روی تجارت دوجانبه میان 2 کشور تاثیر چندانی نخواهد داشت.

استرالیا به‌دنبال امتیازگیری از اسرائیل است

نایب‌رئیس اتاق مشترک ایران و استرالیا با بیان اینکه ما می‌توانستیم ماشین‌آلات صنعتی و هایتک به استرالیا صادر کنیم، گفت: از طرفی ظرفیت واردات یک‌سری کالاها از استرالیا را داشتیم؛ اما متاسفانه این مشکلات از قبل وجود داشت و تجارت چندانی میان 2 کشور در جریان نبود. بعید به‌نظر می‌رسد که اخراج سفیر و سایر مسائل پیش‌آمده نیز، تاثیر آنچنانی روی تجارت میان 2 کشور داشته باشد.

دیده‌ور ادامه داد: به‌نظر می‌رسد این اقدامات از سوی مقامات استرالیا صرفا نمایشی است تا با این روش از اسرائیل، امتیاز بگیرد، زیرا سال‌هاست از این قضیه می‌گذرد، الان استرالیا تازه یادش افتاده؟ از طرفی، اگر در حد یک اخطار بود، قابل‌قبول بود نه به این شکل!

وی افزود: استرالیا از ایران که نمی‌توانست امتیاز بگیرد، زیرا قرار نیست به کسی امتیاز بدهیم و به بزرگ‌تر از استرالیا هم، امتیاز ندادیم.

توقف واردات آلومیت از استرالیا

نایب‌رئیس اتاق مشترک ایران و استرالیا با بیان اینکه تجارت ما به‌ندرت با استرالیا از طریق کشتی است، گفت: خط کشتیرانی به استرالیا نداریم و اگر هم باری به‌سمت این کشور داشته باشیم، در یک کانتینر آن هم به‌صورت خرده‌بار و از طریق مالزی، اندونزی و سنگاپور انجام می‌شود.

دیده‌ور خاطرنشان کرد: ایران واردکننده آلومیت از استرالیا بود؛ اما در حال ‌حاضر واردات این کالا متوقف شده و ایران خود آلومیت را استخراج می‌کند.

سخن پایانی

قطع روابط دیپلماتیک و تجاری میان ایران و استرالیا، فارغ از بستر سیاسی آن، چالشی جدی برای هر 2 کشور در عرصه اقتصادی و تجاری به‌شمار می‌رود. در دنیای امروز که رقابت‌های اقتصادی پیچیده‌تر و وابستگی‌های زنجیره تامین جهانی افزایش یافته، حفظ ارتباطات اقتصادی و توسعه بازارهای صادراتی از اهمیت بی‌بدیلی برخوردار است.

 ایران و استرالیا باوجود مشکلات سیاسی، به‌وضوح از ظرفیت‌های بالقوه همکاری اقتصادی بهره‌مند بودند که حالا در معرض از دست رفتن قرار گرفته است. اتخاذ سیاست‌های تنش‌زدایی و دیپلماسی اقتصادی فعال، می‌تواند زمینه بازسازی این روابط را فراهم کند که به‌نفع هر دوطرف باشد. در شرایطی که اقتصاد ایران، نیازمند تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی بوده و استرالیا نیز به‌دنبال حفظ سهم خود در بازارهای جهانی است، بازگشت به میز مذاکره و تمرکز بر منافع مشترک می‌تواند گام موثری در راستای توسعه پایدار و رشد اقتصادی هر دو کشور باشد.

 بدون شک، اقتصاد و تجارت، زبان مشترک جهانی هستند که می‌توانند راهگشای چالش‌های سیاسی و اجتماعی باشند و آینده‌ای روشن‌تر را رقم بزنند.