سنگ تحریم و اینترنت پیش پای تجارت
در روزهای گذشته، گمرک ایران اعلام کرد که براساس بررسی‌های میدانی برخی سرویس‌های سامانه جامع تجارت به مدت یک هفته با خطاهای مختلف مواجه شده‌اند و این روند موجب شده است تا علاوه بر توقف ترخیص درصدی، واحدهای تولیدی و تامین‌کنندگان مواد اولیه، امکان خروج کالاهای ضروری‌شان را از گمرکات به‌دلیل قطعی‌های مکرر سامانه جامع تجارت که زیر نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت است، نداشته باشند. در حالی که اختلالات در سامانه و مشکلات فنی، زمان واردات کالا را به‌طورقابل‌توجهی افزایش می‌دهند و تجار برای انجام فرآیندهای لازم و دریافت مجوزهای مربوطه از گمرک و دیگر مراجع، مجبور به انتظار طولانی‌تر می‌شوند. بی‌شک این تاخیر در واردات کالاها، باعث کاهش موجودی در بازار و بروز کمبودهایی در برخی اقلام مصرفی می‌شود.
دلیل اختلال در سامانه جامع تجارت چیست؟
ندیر پورجم، نایب رئیس کمیسیون گمرک اتاق بازرگانی ایران درباره این اختلال توضیح داد: بخشی از اختلالات مبتنی بر بخشنامه‌های خلق‌الساعه است. در اصل این بخشنامه‌ها خلاف ماده ۲۴ قانون بهبود فضای کسب‌وکار، بدون اینکه به اطلاع فعالان اقتصادی برسد، صادر و تغییراتی در سامانه اعمال می‌شود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر مشکلی برای صدور ثبت‌سفارش وجود ندارد، گفت: به‌طورکلی استفاده از سامانه جامع، بیش از ظرفیت آن است و به‌همین‌دلیل گاهی دچار اختلال می‌شود؛ برای مثال وقتی به سامانه جدید متصل می‌شود، امکان مشاهده برخی اسناد وجود ندارد. مشکلات اینترنت هم این وضعیت را تشدید می‌کند.
پورجم ادامه داد: در برخی ساعات شبانه‌روز که تقاضا بیشتر است، اختلال بیشتر است و در این زمان‌ها شاهد رد درخواست‌های متعدد هستیم. این اختلال‌ها از قاعده خاصی تبعیت نمی‌کند.
اما به‌گفته وی، عمدتا چیزی که آزاردهنده است و فعالان اقتصادی را دچار مشکل می‌کند، تصمیم‌گیری‌ها و تغییرات خلق‌الساعه است. این در حالی است که معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری در دولت سیزدهم و چهاردهم بارها تکرار کردند که بدون اطلاع‌رسانی قبلی، هیچ رویه اقتصادی نباید تغییر کند، اما بانک مرکزی بدون توجه به این موضوع و به‌تبع آن، سازمان توسعه تجارت و سامانه جامع تجارت بدون اطلاع قبلی تغییرات را اعمال و فعالان اقتصادی را دچار چالش می‌کنند.
نایب رئیس کمیسیون گمرک اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه سامانه جامع تجارت مربوط به اختیارات وزارت صمت است، تصریح کرد: اما عموما اختلال سامانه به‌دلیل تصمیمات ارزی بانک مرکزی است و وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت هم چاره‌ای جز تبعیت از این تصمیمات ندارند.
زمان مناسبی برای ایجاد سامانه نبود
جمشید نفر، فعال تجاری در رابطه با اختلال سامانه جامع تجارت به صمت گفت: در کشوری که هر لحظه با اختلال اینترنت مواجه می‌شود و هجوم مجموعه‌ای به اینترنت موجب از دسترس خارج شدن آن می‌شود، آن هم در شرایطی که درگیر تحریم و جنگ اقتصادی هستیم، ایجاد چنین سامانه‌هایی به‌ویژه در امر تجارت منطقی نیست.
وی با تاکید بر اینکه اکنون زمان درستی برای استفاده از چنین سامانه‌هایی نیست، افزود: زمان استفاده از چنین سامانه‌هایی، زمانی است که از نظر تکنولوژی و ارتباطات به‌حدی قوی باشیم که هر فرد با مراجعه‌ای چنددقیقه‌ای کار خود را انجام دهد. در مجموع به‌نظرم کار خوب باید در زمان درست انجام شود، چراکه کار خوب در زمان غلط، بی‌شک نتیجه غلطی را نیز به‌همراه خواهد داشت.
توصیه به دولت
نفر با توصیه‌ای به دولت بیان کرد: بخش خصوصی همیشه نسبت به بسیاری از موارد به بانک مرکزی و نهادهای تصمیم‌گیر هشدار داده است. امیدواریم به نکاتی که بخش خصوصی اشاره کرده، توجه داشته باشند و این مسئله باعث حرکت و نگرش جدیدی در جریانات بازرگانی شود.
رسوب کالا در گمرک
این فعال تجاری باتوجه به آثار بروز چنین اختلالاتی در سامانه جامع تجارت گفت: رسوب کالا در گمرک ناشی از بخشنامه‌های متعددی است که گمرک ناچار به اجرای آن است، در نتیجه این رسوب نیز، شاهد افزایش نرخ کالا برای مصرف‌کننده هستیم. هرگونه اختلال در سیستم تجارت ارتباط مستقیم با بازار و معیشت مردم دارد، در نتیجه با جلوگیری از بروز چنین اختلالاتی موجب حفظ قیمت‌ها و جلوگیری از تورم خواهد شد.
اعتماد مردم را جلب کنید
نفر با ابراز تاسف نسبت به فاصله‌ای که میان مردم و دولت افتاده اظهار کرد: در دوران جنگ تحمیلی هیچ فاصله‌ای میان دولت و ملت نبود و با همین اعتماد توانستیم از آن شرایط سخت بیرون بیاییم. اکنون مهم‌ترین کاری که دولت می‌تواند انجام دهد، توجه به پیشنهادات کارشناسان است تا با تصمیمات درست، اعتماد مردم را جلب کنند، چراکه در صورت بازگشت اعتماد مردم به دولت بسیاری از چالش‌های اقتصادی کشور نیز برطرف خواهد شد.
کار تجار را قفل نکنید
در بخشی از این گزارش به اختلال این سامانه در اواخر خرداد ۱۴۰۳ اشاره می‌کنیم. برای بسیاری از افراد خوشایند است تا به دور از ترافیک و شلوغی و معطلی در صف‌های طولانی انجام کارهای اداری، در اتاقی آرام و با استفاده از تلفن‌همراه یا رایانه شخصی خود، کار اداری‌شان را انجام دهند، اما اینک این آرامش و آسایش تبدیل به سوهان روح به‌ویژه برای آن دسته از تجار و فعالان اقتصادی شده است که راهی جز مراجعه به این سامانه‌ها و سکوها ندارند. نمونه آن هم، سامانه جامع تجارت است که فعالان اقتصادی مکلف هستند برای تمدید کارت‌های بازرگانی خود به سامانه جامع تجارت مراجعه کنند و اکنون هفته‌های متوالی است که این سامانه دچار اختلال است و مشکلاتی را برای متقاضیان دریافت کارت بازرگانی، ثبت سفارش، واگذاری کوتاژهای صادراتی و حتی رفع تعهد ارزی ایجاد کرده است. یکی از فعالان اقتصادی در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها در رابطه با اختلال سامانه جامع تجارت گفت: باتوجه به اختلالات گسترده‌ای که در سامانه جامع تجارت رخ داده، بسیاری از کارت‌های بازرگانی با مشکل تمدید مواجه شده‌اند که این موضوع البته در سایر سامانه‌ها از ثبت اسناد و دریافت برخی مجوزها گرفته تا پلیس به علاوه ۱۰ و مواردی از این دست مشهود است و رخ می‌دهد. وی افزود: اگر قرار است این اختلال برطرف نشود، بهتر است که به‌موازات دستگاه‌های خارج از سامانه‌ها هم، مدارک دریافت و مشکل تجار حل شود. این فعال اقتصادی گفت: دولت باید به این فکر کند که سامانه‌ها باید ابزار تسهیل باشند، نه اینکه کارها نیز قفل شود.
وی افزود: علاوه بر کارت بازرگانی، تجار و فعالان اقتصادی در حوزه ثبت سفارش، واگذاری کوتاژهای صادراتی و حتی رفع تعهد ارزی نیز با این سامانه مشکلات عدیده دارند.
سخن پایانی
چند روزی است که فعالیت سامانه جامع تجارت از یک هفته پیش دچار اختلال شده است.
باوجود گذشت این مدت، مسئولان مربوطه تنها اختلال در اینترنت و افزایش درخواست را علت بروز این اختلال می‌دانند.
متاسفانه این توضیحات برای آثار منفی چنین اختلالاتی کافی نبوده و بی‌شک شاهد افزایش نرخ یا کاهش عرضه برخی کالاها طی ماه‌های آینده برای همین اختلال چندروزه خواهیم بود.
