در حالی که همواره افزایش نرخ ارز باعث افزایش چشم‌گیر قیمت‌ها در این بازار می‌شد، اکنون با افزایش قابل‌توجه نرخ ارز، بازار خودرو به‌طور غیرمعمول، ساکت و آرام به نظاره نشسته است. پاییز امسال با حوادث متعددی همراه بود و پیش‌بینی می‌شد بازار خودرو روزهای پرالتهابی را تجربه کند. از ادامه تحولات سیاسی منطقه و افزایش قیمت محصولات دو خودروساز بزرگ تا صعود نرخ ارز و مسائل مربوط به خودروهای وارداتی، عوامل متعددی بودند که می‌توانستند بازار را تحت‌تاثیر قرار دهند. هرچند با هر کدام از این اتفاقات تغییرات جزئی در قیمت‌ها مشاهده شد، اما هیچ تغییر عمده‌ای در بازار خودرو اتفاق نیفتاد. در این بین، رشد بی‌سابقه نرخ ارز باعث افزایش قیمت برخی خودروهای داخلی و مونتاژی شد که نگرانی‌هایی برای خریداران به همراه داشت، اما پس از توقف این روند، بازار به حالت نسبی از ثبات دست یافت. به اعتقاد فعالان بازار شاید به ظاهر این ثبات نسبی نشانه خوبی برای بازار خودرو باشد، اما واقعیت این است که این بازار رکودزده شده و رونق سال‌های نه‌چندان دور برای آن رویاست. فعالان بازار، علت اصلی این وضعیت را به اشباع بودن بازار و شرایط اقتصادی نسبت می‌دهند و بر این باورند که اگر شاهد گشایش‌های اقتصادی و سیاسی در سطح کلان نباشیم تا پایان سال تغییرات خاصی را در این بازار شاهد نخواهیم بود. به راستی زیر خاکستر رکود بازار خودرو چه خبر است؟ صمتدر این گزارش از وضعیت بازار در روزهای آخر پاییز گزارش می‌دهد.

بازار خودرو در پاییز ۱۴۰۳

در پاییز ۱۴۰۳، شاهد نوسانات ارزی، تغییرات اقتصادی و تحولات منطقه‌ای بودیم. این دوره با پیامدهای افزایش قیمت کارخانه‌ای قابل‌توجه محصولات دو خودروساز بزرگ نیز همزمان بود که تأثیرات آن بر قیمت خودروها چندان مشهود نبود. در این ماه همچنین شاهد افزایش قابل‌توجه نرخ ارز بودیم. نرخ ارز نیز یکی از بزرگ‌ترین عوامل مؤثر بر بازار خودرو است. افزایش‌های ناگهانی قیمت ارز، خصوصا دلار، باعث شد قیمت‌ها در این بازار به‌سرعت افزایش یابد و به همان سرعت متوقف شود. بسیاری از خودروهای وارداتی و همچنین خودروهای داخلی که برخی از قطعات آنها وابسته به واردات بودند، تحت‌تأثیر قرار گرفتند. این نوسانات نه‌تنها به افزایش قیمت‌ها منجر شد، بلکه باعث نگرانی مصرف‌کنندگان و کاهش قدرت خرید آنها شد، اما در نهایت ثبات به بازار خودرو بازگشت. سیاست‌های اقتصادی دولت نیز نقش بسزایی در وضعیت بازار خودرو داشتند. برخی اقدام‌ها مانند واردات خودرو توسط همه در کوتاه‌مدت به نفع تولیدکنندگان داخلی به نظر می‌رسند، اما در بلندمدت به‌دلیل عدم‌توانایی پاسخگویی به تقاضای مصرف‌کنندگان، موجب نارضایتی و افزایش قیمت‌ها خواهد شد. در پاییز امسال خبردرمانی واردات خودرو هم تاثیری بر بازار خودرو نداشت. واقعیت این است که بازار خودرو رکودزده شده و در سیکل معیوب رکودتورمی قرار گرفته است. میزان عرضه و تقاضا همچنان در این بازار قابل‌توجه نیست. با توجه به افزایش قیمت‌ها و وضعیت نامناسب اقتصادی، تقاضای کمتری برای خرید خودرو وجود دارد. علاوه بر مسائل اقتصادی، تغییرات در روحیه اجتماعی و انتظارات مردم نیز بر بازار خودرو تأثیر گذاشت. مردم به‌دلیل عدم‌اطمینان نسبت به آینده اقتصادی و نگرانی از احتمال افزایش بیشتر قیمت‌ها، تمایل کمتری به خرید خودرو نشان دادند. این وضعیت مدت‌هاست بر بازار خودرو کشور حاکم است و باعث شده بسیاری از خریداران به فکر سرمایه‌گذاری در دیگر حوزه‌ها باشند و این امر بر تقاضا و قیمت‌ها تأثیر منفی گذاشته است.

رکود همچنان حاکم بر بازار خودرو

مسیح فرزانه، کارشناس بازار خودرو درباره وضعیت این بازار به صمتاظهار کرد: واقعیت این است که بازار خودرو متاثر از شرایط اقتصاد سیاسی است و بر این اساس تا ساختار این کل اصلاح نشود، بعید است که در بازار و صنعت خودرو شاهد اتفاق تاثیرگذاری باشیم. در این میان، قیمت‌گذاری دستوری و سیاست‌گذاری‌های اشتباه از یک سو و از سوی دیگر، مشکلات کلان اقتصادی که تورم و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان را به‌دنبال داشته، بیشترین و عمیق‌ترین تاثیرات را بر بازار خودرو کشور داشته‌اند. در ادامه این وضعیت با کاهش عرضه و تقاضا در بازار خودرو، رکود روزبه‌روز در این بازار عمیق‌تر می‌شود و براساس آنچه در بازار خودرو شاهد آن هستیم بعید به نظر می‌رسد که این بازار بتواند به این زودی‌ها از رکود خارج شود.

خودرو دور از دسترس‌تر شد

فرزانه با اشاره به افزایش اخیر قیمت خودرو در کارخانه ادامه داد: این موضوع جدا از اینکه خوب یا بد پیامدهایی در بازار خودرو داشت، از یک سو قیمت برخی خودروها را افزایش داد و از سوی دیگر، دست مصرف‌کننده را از بسیاری از محصولات کوتاه کرد، چون از یک سو افزایش قیمت خودروها را شاهد بودیم و از سوی دیگر، مردم همچنان درگیر تورم هستند که منجر به کاهش قدرت اقتصادی آنها شده و همان تعداد مصرف‌کننده‌های واقعی را هم از بازار خودرو دور کرده است. واقعیت این است که خرید خودرو برای بسیاری از این افراد دور از دسترس و حتی رویا شده است.

کارشناس بازار خودرو با اشاره به اینکه ریشه مشکلات در اقتصاد کلان است، اظهار کرد: بازار خودرو مانند سایر بازارها دچار نوسانات و بهم‌ریختگی شده و این وضعیت با سرمایه‌ای شدن خودرو به‌عنوان یک کالا برای جبران کاهش ارزش پول ملی، شرایط پیچیده‌ای را بر این بازار حاکم کرده است. قیمت‌ها بالا می‌رود در حالی که خریداری نیست و در نهایت رکودتورمی وضعیت بازار و صنعت خودرو را بدتر خواهد کرد. اگرچه دولت در این میان با اقداماتی مانند واردات خودرو به باور خود به‌دنبال به تعادل رسیدن عرضه و تقاضا در این بازار است، اما واقعیت این است که تاکنون این سیاست‌گذاری‌ها تاثیر چندانی در بهبود وضعیت بازار خودرو نداشته است.

چشم‌انتظاری بازار خودرو پایانی ندارد؟

فرزانه در ادامه با اشاره به فاز انتظار در بازار خودرو گفت: در حال حاضر بخشی از مصرف‌کنندگان قدرت خرید ندارند و برخی هم منتظر اتفاقاتی مانند گشایش‌های سیاسی هستند و به این امید دست از خرید خودرو کشیده‌اند که شاید اتفاقی رخ دهد و شرایط کمی بهتر شود. وی در ادامه به معضل همیشگی قیمت‌گذاری دستوری اشاره کرد و گفت: قیمت‌گذاری دستوری همچنان این بازار را بی‌ثبات کرده است. اگرچه مدتی است فاصله بین قیمت خودرو در کارخانه و بازار کم شده، اما واقعیت این است که مصرف‌کنندگان دسترسی راحتی به خرید خودرو از کارخانه ندارند و از سوی دیگر، قیمت‌ها برخی خودروها در بازار بی‌حساب‌وکتاب است.

کارشناس بازار خودرو وضعیت کلی بازار خودرو در پاییز امسال را دشوار دانست و در پایان گفت: بازار تغییر چندانی نداشته و مانند ماه‌های دیگر سال در رکود است. حذف قیمت‌گذاری دستوری، واردات منظم و در تیراژ بالا و گشایش‌های بین‌المللی از عمده مواردی است که می‌توان بازار خودرو را از رکود خارج کند، در غیر این صورت بازار خودرو در روزهای آینده هم همین روال را در پیش خواهد گرفت و با رکود به کار خود ادامه می‌دهد. بعید به نظر می‌رسد که بازار خودرو در روزهای باقیمانده از سال از رکود خارج شود.

بازار اشباع شده

فیروز نادری، فعال بازار خودرو نیز با تاکید بر اینکه افزایش نرخ دلار تاثیر چندانی بر وضعیت بازار خودرو نداشته درباره وضعیت بازار خودرو در ماهی که گذشت به صمتگفت: بازار خودرو شاهد تغییر و تحولات خاصی نیست. واقعیت این است که وضعیت کلان اقتصاد بر بازار خودرو تاثیرگذار است. بازار خودرو در حال حاضر تغییرات چندانی نداشته و به‌نوعی در ثبات است. قیمت خودروها در بازار خودرو، نه‌تنها افزایش نداشته حتی در برخی موارد کاهشی بوده است.

فعال بازار خودرو ادامه داد: بازار خودرو در آذر ماه هم تغییر چشم‌گیری در قیمت‌ها شاهد نبوده است. تقاضا در بازار خودرو نسبت به عرضه قابل‌توجه کم بوده و همین امر باعث عدم‌افزایش قیمت‌ها شده است. علت این تقاضای کم به عرضه خودرو در کشور و افزایش واردات برمی‌گردد. امسال، شرکت‌های تولیدکننده نیز تعداد زیادی خودرو را راهی بازار کرده‌اند و اینکه در هر خانواده به‌طور میانگین سه خودرو وجود دارد و این موضوع بازار خودرو را اشباع کرده است. ضمن اینکه مدت‌هاست خودروهای فرسوده اسقاط نشدند و همین باعث تردد خودروهای زیادی در خیابان‌ها شده است. ناگفته نماند که در دنیا وضعیت بازار خودرو به هم ریخته و اشباع شده است.

نادری در پایان به وضعیت کلی بازار اشاره کرد و گفت: اگرچه بازار خودرو در حال حاضر چندان بازار پررونقی نیست، اما براساس روندهای چند ماه اخیر بازار خودرو، پیش‌بینی می‌شود که با این وضعیت کاهش تقاضا و اشباع بازار، تغییرات قیمتی در آینده نزدیک اتفاق نیفتد. اگرچه افزایش قیمت‌هایی ازسوی شرکت‌ها مشاهده شده، اما بر بازار تاثیر محسوسی نداشته است. با توجه به ثبات نسبی نرخ ارز و شرایط موجود، بازار خودرو به سمت تعادل پیش می‌رود.

در نهایت، انتظار می‌رود تا پایان سال، بازار خودرو همچنان با ثبات باقی بماند و روند کاهشی قیمت‌ها در این بازار در آینده نزدیک ملموس‌تر شود.

بازاری بدون خریدار

امیر حاج‌ابوالحسن، فعال بازار خودرو نیز با تاکید بر ادامه رکود در بازار خودرو به صمتگفت: بازار خودرو هیچ واکنشی به افزایش نرخ ارز نداشته و در رکود به سر می‌برد. در هفته آخر آذر، نوسان قابل‌توجهی را در این بازار شاهد نبوده‌ایم و می‌توان گفت بازار خودرو به ثبات نسبی رسیده است. البته در این بازار همچنان تقاضای زیادی وجود ندارد، هر چند شاهد عرضه خودرو به بازار هستیم.

فعال بازار خودرو ادامه داد: در حال حاضر بخش زیادی از خودروهایی که در پارکینگ‌ها نگهداری می‌شد، به بازار عرضه شده و از سوی دیگر برخی از خودروهای وارداتی هم وارد شده که تا حدودی عرضه بازار را بالا برده، اما در مقابل این عرضه شاهد تقاضایی در بازار نیستیم. در آخرین روزهای آذرماه، وضعیت بازار خودرو به سمت کاهش قیمت‌ها پیش می‌رود. در گذشته، با افزایش قیمت دلار، قیمت خودروها نیز بالا می‌رفت، اما اکنون با وجود رکود، قیمت خودروها به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است. در حال حاضر، عرضه و تقاضا در بازار خودرو به‌شدت کاهش یافته و هیچ‌یک از خودروهای داخلی به‌راحتی فروخته نمی‌شوند.

حاج ابوالحسن افزود: نرخ دلار نیز تأثیر چندانی بر بازار نداشته است. در هفته گذشته، خریداری در بازار وجود نداشته و به نظر می‌رسد در ماه‌های ۱۰ و ۱۱، معمولا تقاضا برای خرید خودرو افزایش می‌یافت، اما اکنون این روند معکوس شده و به نظر نمی‌رسد در شب عید نیز تغییر خاصی در بازار اتفاق بیفتد.

فعال بازار خودرو در پایان درباره وضعیت عرضه و تقاضا گفت: آنچه در بازار خودرو ادامه‌دار شده رکود بازار است و حتی با کاهش قیمت‌ها هم خریداری در این بازار نیست. وضعیت بازار خودرو نیاز به رسیدگی جدی دارد. اگرچه وضعیت بازار خودرو به ثبات نسبی رسیده، اما شرایط چندان مناسبی ندارد و نبود تقاضا در این بازار هم نشأت گرفته از وضعیت اقتصاد است.

سخن پایانی

بنابراین گزارش، بازار خودرو اگرچه در رکود عمیق به‌سر می‌برد و در بازه‌های زمانی شاهد التهابات آنی می‌شود، اما در حاضر واکنش چندانی به تغییر و تحولات از خود نشان نمی‌دهد. بازار البته همچنان در رکود است و به اعتقاد کارشناسان تا وضعیت اقتصاد کلان بسامان نشود و سیاست‌گذاران دست از روندهای اشتباه بر ندارند، بازار خودرو بسامان نمی‌شود. بازار خودرو همچنان از قیمت‌گذاری دستوری و عرضه نامناسب و مهم‌تر از همه خبردرمانی رنج می‌برد و به اعتقاد کارشناسان و فعالان این بازار، سود این بهم‌ریختگی به جیب دلالان می‌رود و ضرر آن برای مصرف‌کنندگان نهایی است.