به‌گفته کارشناسان، کم‌شدن حاشیه سود خرید خودرو در مقایسه با سایر بازارها، اشتیاق خریداران و سرمایه‌گذاران در این بازار را کم کرده است. رصد بازار خودرو در روزهای اخیر حکایت از آن دارد که چالش‌های منطقه‌ای و التهابات ارزی تاثیرچندانی بر این بازار نداشته و خلاف انتظارات، بازار خودرو در تبعیت همیشگی خود از بازار ارز و نوسانات این روزها، نه‌تنهاتغییر مسیر جدی را در پیش نگرفته، بلکه به‌گفته فعالان بازار، رشد نرخ طلای جهانی بر رکود بیشتر معاملات در بازار خودرو افزوده و موجب کوچ سرمایه‌گذاران این بازار به بازار ارز و طلا شده است. صمت در این گزارش در گفت‌وگو با فعالان بازار خودرو، جویای وضعیت این بازار در هفته‌های اخیر شده که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

حرکت قیمتی معکوس در بازار خودرو

 در ماه‌های اخیر نرخ ارز به‌دنبال تنش‌های منطقه‌ای بالا رفت و در حالی‌که انتظار می‌رفت نرخ خودرو هم مانند همیشه واکنشی صعودی به افزایش نرخ دلار داشته باشد در جای خود ایستاد و در اغلب خودروها شاهد کاهشی شدن نرخ‌ها بودیم. بررسی بازار خودرو نشان می‌دهد بر خلاف روند مرسوم، بازار خودرو در هفته‌های اخیر روند آرامی را سپری کرده و سایه رکود بر این بازار سنگین‌تر از گذشته شده است. به گفته کارشناسان، کم شدن حاشیه سود خرید خودرو در مقایسه با سایر بازارها، اشتیاق خریداران و سرمایه‌گذاران در بازار را کم کرده و می‌توان گفت از وضعیتی که خودرو برای حفظ سرمایه خریداری می‌شد، خارج شده‌ایم.

خریدها هیجانی نیست

از سویی واردات خودرو به کشور هم نسبت به قبل شدت گرفته و پاسخ به تعهد خودروسازان داخلی هم کم‌کم در حال انجام است که باعث می‌شود بازار تقریبا ثبات پیدا کند و با کاهش سود خریدوفروش خودرو، دیگر مراجعه به بازار و خرید خودرو به‌عنوان کالای سرمایه‌ای چندان توجیه اقتصادی ندارد. این در حالی است که در سال‌های اخیر به‌دلیل سرمایه‌ای شدن خودرو شور و اشتیاق برای خرید خودرو وجود داشت، اشتیاقی که عمدتا تقاضای کاذب بود، نه مصرفی، اما در حال حاضر این‌گونه نیست که خودرو را خریداری و بدون استفاده نگهداری کنند، چراکه دیگر در مقایسه با دیگر بازارهای مالی، خودرو چندان جذابیتی ندارد. به همین جهت خریدها مانند قبل هیجانی نیست، چراکه دیگر تحولات سیاسی باعث جهش قیمت خودرو نمی‌شود. هر چند پس از پاسخ موشکی هفته‌های گذشته ایران به اسرائیل، انتظار واکنش جدی را در بازار خودرو می‌رفت، اما آرامش این روزهای بازار گویای کاهش حساسیت بازار خودرو نسبت به این اتفاقات است. همان‌طور که گفته شد دیدگاه سرمایه‌گذاران درباره بازدهی سرمایه در بازار خودرو نسبت به دیگر بازارها، دلیل دیگری برای افت تقاضای خودرو است که موجب تشدید رکود و عدم‌رشد قیمت‌ها شده است. درواقع سرمایه‌گذاران این روزها بین بازارهای پرریسک ترجیح می‌دهند به سمت بازارهایی همچون طلا حرکت کنند.

انتظارات منطقی

اگرچه خرید خودرو به‌عنوان کالای سرمایه‌ای در اقتصادهای تورم‌زده یک راهکار موقت برای جبران تورم است، اما هرگز این مسیر نمی‌تواند به اندازه تورم رشد داشته باشد و مانع از ریزش ارزش دارایی‌های ریالی شود و بیشتر نوعی حفاظت موقت از دارایی‌ها در برابر تورم است. حتی در اقتصادهایی که تورم در آن مزمن شده و انتظارات تورمی همیشه در آن پابرجاست، خرید کالاهای مصرفی مانند خودرو نمی‌تواند دارایی‌های مردم را از شر تورم مصون نگاه دارد. این در حالی است که قیمت خودرو در ایران به‌دلیل تحریم‌ها، سیاست‌گذاری‌های اشتباه دستوری و محدودیت‌های اقتصادی در چند سال اخیر رشد قابل‌توجهی داشته است و عواملی مانند بهای ارز، تورم، نرخ سود و اقبال مصرف‌کنندگان بر بازار خودرو تاثیرگذار بوده، اما واقعیت این است که خرید خودرو به‌عنوان کالای سرمایه‌ای دیگر نمی‌تواند به‌طور کامل تورم را جبران کند و در بیشتر موارد تنها به یک توهم سود برای خریداران تبدیل شده و هرگز نمی‌تواند برای خریداران به اندازه تورم واقعی سودآور باشد. در واقع انتظارات مردم از بازار ارز و خودرو در این روزها تا حدودی منطقی شده و این انتظارات عقلانی شرایطی را فراهم کرده تا بیشتر مصرف‌کنندگان واقعی به بازار مراجعه کنند به همین دلیل حضور دلالان در بازارها کمتر شده و ثبات جایگزین عطش خرید شده است.

رکود عمیق‌تر حاکم است

فیروز نادری، فعال بازار خودرو درباره وضعیت این بازار در اولین ماه از فصل پاییز به صمت اظهار کرد: بازار خودرو در اولین ماه از پاییز امسال در حالی در رکودی عمیق به سر می‌برد که انتظار می‌رفت مانند همیشه در واکنش به روند صعودی نرخ دلار، قیمت‌ها در این بازار نیز افزایشی شود. کاهش حاشیه سود خرید خودرو در مقایسه با سایر بازارها، اشتیاق خریداران و سرمایه‌گذاران را به‌شدت کاهش داده و بر همین اساس شاهد خریدوفروشی در این بازار نیستیم. حتی با وجود نوسانات ارزی و افزایش قیمت طلا، بازار خودرو واکنش چندانی به این تغییرات نشان نداده و رکود عمیق‌تری بر آن حکمفرما شده است. در واقع، تقاضا برای خرید خودرو به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته و این امر باعث شده عرضه از تقاضا پیشی بگیرد.

کیفیت پایین پاشنه آشیل بازار خودرو

نادری ادامه داد: از سویی هم واردات خودرو به‌شدت افزایش یافته و پاسخ به تعهدات خودروسازان داخلی در حال انجام است که این عوامل به ثبات نسبی در بازار کمک می‌کند. با این حال، کیفیت پایین خودروهای داخلی و به‌دنبال آن عدم‌تمایل مصرف‌کنندگان به خرید خودروهای جدید داخلی، مانع از رونق بازار شده است. در سال‌های اخیر، اشتیاق برای خرید خودرو به‌دلیل تبدیل آن به کالای سرمایه‌ای افزایش یافته بود، اما اکنون این اشتیاق کاهش یافته و خریداران دیگر تمایل ندارند خودرو را بدون استفاده نگهداری کنند. علاوه بر این، مشکلات زیرساختی در تولید خودرو وجود دارد که مانع از تولید خودروهای باکیفیت شده است. در حالی روی واردات و تولید خودروهای برقی تاکید می‌شود که زیرساخت‌های لازم برای شارژ خودروهای برقی در کشور فراهم نیست و مصرف‌کنندگان نسبت به خرید این خودروها بی‌میل هستند. افزایش تعداد مونتاژکاران خودرو نسبت به سال‌های گذشته نیز به افزایش عرضه کمک کرده، اما کیفیت پایین خودروهای داخلی همچنان مانع از رونق بازار شده است. ادامه واردات خودرو می‌تواند گزینه بهتری نسبت به تولید داخلی باشد.

نادری خاطرنشان کرد: یکی از عوامل کلیدی تاثیرگذار بر وضعیت بازار خودرو در ماه‌های اخیر، تنش‌های منطقه بوده که به کاهش رغبت مصرف‌کنندگان برای خرید خودرو منجر شده است. در حالی که قیمت طلا و دلار نوساناتی را تجربه کرده‌اند، قیمت خودرو تغییرات چندانی نداشته و این امر نشان‌دهنده اشباع بازار است. در حال حاضر مصرف‌کنندگان واقعی در بازار حضور ندارند و این موضوع به رکود عمیق‌تری دامن زده است.

فعال بازار خودرو در پایان گفت: اگرچه خرید خودرو به‌عنوان یک کالای سرمایه‌ای ممکن است در شرایط تورمی راهکار موقتی باشد، اما نمی‌تواند به‌طور کامل ارزش دارایی‌ها را حفظ کند و نیازمند تغییرات اساسی در سیاست‌ها و رویکردهای صنعتی است. در نهایت با توجه به وضعیت کنونی، انتظار می‌رود قیمت خودرو کاهش یابد، به‌ویژه اگر قیمت دلار و طلا ثابت بماند.

کیفیت پایین، بلای جان بازار خودرو

فریدون عطارد، فعال بازار خودرو درباره وضعیت بازار خودرو در هفته‌های اخیر به صمت گفت: در هفته‌های اخیر بازار خودرو تحت‌تاثیر عوامل مختلفی قرار داشته است اما همچنان رکود بر ا» حاکم بوده و قیمت‌ها کاهشی است. با وجود عرضه خوب خودرو، رکود در بازار محسوس بوده و تعداد خریداران این بازار کاهش یافته است. جالب اینجاست که افزایش نرخ دلار تاثیر مستقیمی بر قیمت خودروها نداشته و در واقع، قیمت‌ها کاهش یافته است. این کاهش قیمت به‌دلیل اخبار جنگ و عدم‌اطمینان در بازار است که باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به سمت خریداری دلار و طلا بروند و بازارهای دیگر مانند مسکن و خودرو تحت‌فشار قرار گیرند.

عطارد ادامه داد: در حال حاضر، مصرف‌کنندگان واقعی که به‌دنبال خرید خودرو هستند، بیشتر به خودروهای چینی و ایرانی توجه دارند. با این حال، مشکلاتی در کیفیت خودروها وجود دارد و شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا به‌دلیل کیفیت پایین محصولات خود موردانتقاد قرار گرفته‌اند. به‌طور کلی، وضعیت بازار خودرو به دلیل رکود و عدم‌تقاضای کافی، به سمت کاهش قیمت‌ها پیش می‌رود، مگر اینکه اخبار مثبت و بهبود شرایط اقتصادی منتشر شود.

سخن پایانی

بنا بر این گزارش کارشناسان معتقدند واکنش عجیب بازار خودرو به افزایش نرخ دلار به نوعی نشان‌دهنده خروج این محصول از سبد کالاهای سرمایه‌ای است. اگرچه دلیل اصلی افزایش نرخ ارز تنش‌های منطقه‌ای بوده که واکنش غیرمنتظره بازار خودرو را به دنبال داشته است اما از سوی دیگر با وجود عرضه تعداد قابل قبولی خودرو تولید داخل، مونتاژی و وارداتی به این بازار مصرف‌کنندگان واقعی هنوز نتوانسته‌اند در یک‌روند متعادل به این بازار ورود کنند. در این شرایط شاهد ریزش قیمت‌ها هستیم و بخش زیادی از خریداران و فروشندگان خودرو دست از خریدوفروش کشیده‌اند و بازار به یک رکود عمیق فرو رفته است.

به گفته فعالان بازار خودرو معضل بزرگ بازار خودرو کشور در سال‌های اخیر بیش از اینکه به عرضه خودرو برگردد به کیفیت پایین خودروهای تولیدی و مونتاژی مربوط است ازاین‌رو انتظار می‌رود دولت در این زمینه ورود کرده و برنامه جدی را در پیش بگیرد. فعالان بازار خودرو انتظار دارند دولت زیرساخت‌های تولید و عرضه خودروهای داخلی را بروزرسانی کرده و با عرضه خودروهای باکیفیت به بازار و صنعت خودرو کشور کمک کند. در غیر این صورت روزبه‌روز از رغبت خریداران این بازار به محصولات داخلی کاسته خواهد شد

در حال حاضر، مصرف‌کنندگان واقعی که به دنبال خرید خودرو هستند، بیشتر به خودروهای چینی و ایرانی توجه نشان می‌دهند. با این حال، کیفیت پایین محصولات تولیدی شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا انتقادات زیادی را به همراه داشته و نارضایتی‌های مصرف‌کنندگان را افزایش داده است. به‌طور کلی، وضعیت بازار خودرو به دلیل رکود و عدم تقاضای کافی، به سمت کاهش قیمت‌ها پیش می‌رود.

این روند ادامه خواهد داشت مگر اینکه اخبار مثبتی درباره بهبود شرایط اقتصادی منتشر شود. در غیر این صورت، بازار خودرو در وضعیتی ناپایدار باقی خواهد ماند. بازار در حال حاضر نیازمند توجه ویژه مسئولان و تصمیم‌گیرندگان است.