برخی کارشناسان بر این باورند که عرضه خودروهای وارداتی نسبت به سایر خودروها روند منظم‌تری دارد، اما تأکید می‌کنند که این وضعیت نمی‌تواند به تعادل در بازار خودرو کمک کند. در شرایطی که رکود عمیقی بر بازار حاکم است، بسیاری از متقاضیان در انتظار سرعت گرفتن واردات و کاهش قیمت‌ها هستند، امری که خود باعث تشدید رکود بازار شده است. با وجود تلاش‌های صورت‌گرفته برای تسهیل واردات، از جمله افزایش تخصیص ارز و صدور مجوز برای واردکنندگان، هنوز هم مشکلاتی در روند عرضه وجود دارد. آمارها نشان می‌دهد با وجود وعده‌های متعدد، تعداد خودروهای وارداتی به میزان قابل‌توجهی کمتر از انتظار بوده و این موضوع موجب نارضایتی متقاضیان شده است. در حالی‌که امید به بهبود وضعیت بازار وجود دارد، واقعیت‌های موجود نشان می‌دهد بدون یک برنامه منسجم و شفاف برای مدیریت واردات و عرضه، دستیابی به تعادل در بازار خودرو همچنان دور از دسترس خواهد بود.  در این گزارش به بررسی واکنش بازار به واردات ۶ هزار خودرو در دور اخیر پرداخته و در این زمینه نظر کارشناسان و فعالان بازار خودرو را جویا شده است.

خریداران خودرو در انتظار معجزه نباشند

امیرحسین برخورداری، کارشناس حوزه خودرو درباره وضعیت عرضه خودرو در نیمه نخست ۱۴۰۳ به  گفت: درحال‌حاضر عرضه خودروهای تولیدی با تاخیر مواجه است و عرضه خودروهای مونتاژی تولید سایت‌های بم نیز تاخیر قابل‌توجهی دارند که تا عادی شدن روال آن احتمالا به حدود سه ماه زمان نیاز است. خودروهای مونتاژی خارج از بم نیز بعضا به‌دلیل توسعه روند ساخت و اضافه شدن روند رنگ به خطوط تولید، تاخیر قابل‌توجه چند ماهه در تحویل دارند، اما روند به‌طور کلی نسبت به حدود دو تا سه ماه گذشته بهتر است.

خودروهای وارداتی روند منظم‌تری از تولید و مونتاژ دارند و اگر روند تخصیص ارز و ثبت سفارش و تاییدیه‌های نهادهای گوناگون بعد از رسیدن خودروها به گمرک با نظم انجام شود، عرضه آنها نیز بهتر خواهد بود.

رکود انتظاری با یک رویداد بزرگ پایان می‌یابد

برخورداری ادامه داد: بازار خودرو در تورم و رکود انتظاری به سر می‌برد؛ یعنی مشتریان نمی‌دانند وضعیت بازار و خودروها در آینده چه می‌شود. در این میان، نوسان نرخ ارز نیز چندان با دوره ثبات بالا نیست که مانند گذشته رونق را به بازار بازگرداند، اما وجود مقوله واردات باعث شده بسیاری از متقاضیان خودرو همواره چشم‌انتظار خودروهای وارداتی جدید باشند تا به سراغ مونتاژی‌ها بروند و همین موضوع منجر به ایجاد رقابت در شرایط فروش و تسهیلات در بین خودروهای وارداتی و مونتاژی شده است و مشتری به نوعی می‌تواند حداقل از بین چند گزینه، سراغ گزینه‌ای با شرایط فروش یا مزیت‌های بهتر برود.

وی افزود: اگر تصور می‌شود واردات ۶ هزار خودرو اثری بر بازار نخواهد داشت، بد نیست بدانیم که تا کنون حدود ۶ هزار دستگاه انواع تویوتا کرولا و لوین وارد کشور شده و همین آمار نه‌تنها بازار خودروهای ۲ تا ۴ میلیاردی را تحت‌تاثیر قرار داده، بلکه هم اکنون کرولا و لوین در بازار با حاشیه نرخ رقابتی و محدود خریدوفروش می‌شود و حتی بازار خودرو این خودرو نیز متعادل شده است؛ بنابراین آمار ۶ هزار دستگاهی در یک مرحله عرضه وارداتی‌ها، در شرایط کنونی و مشکلاتی که به آن واقف هستیم، می‌تواند با توجه به شرایط اثربخشی خوبی داشته باشد. رکودانتظاری با یک رویداد بزرگ خاتمه پیدا می‌کند. امیدواریم این رویداد بزرگ بیش از ختم رکود به ضرر کشورمان نباشد وگرنه رکود هر قدر طولانی‌تر شود، شرایط فروش تسهیل می‌شود و خودروسازان به سراغ روش‌های رقابتی بیشتری می‌روند.

کارشناس صنعت خودرو در ادامه با اشاره به اینکه واردات تاثیر خوبی بر بازار خواهد داشت، گفت: مرحله جدید عرضه خودروهای وارداتی رکودانتظاری را دامن می‌زند و مشتریان همچنان در انتظار ورود وارداتی‌های جدید طی ۳ ماه آینده خواهند ماند؛ بنابراین در صورت استمرار این روند، همچنان شاهد افزایش تبلیغات یا شرایط فروش تسهیل شده انواع خودرو وارداتی و مونتاژی خواهیم بود.

بازار در مسیر تعدیل

برخورداری خطاب به متقاضیان واقعی خرید خودرو نیز گفت: خریداران خودرو باید بدانند که روند تغییر نرخ انواع خودرو طی ۳ ماه اخیر تقریبا تغییر یا تحول خاصی نداشته، اما اگر می‌خواهند به سراغ خودرویی بروند که در سه ماهه اول عرضه به بازار ایران است باید بدانند که نرخ آن هیجانی است و به مرور تعدیل می‌شود. اگر قصد خرید خودرویی را دارید که بیش از سه ماه از عرضه آن به بازار می‌گذرد، در شرایطی که نرخ دلار نوسان هیجانی ندارد، اقدام کنید و در انتظار معجزه شکست سنگین نرخ طی ماه‌های آینده نباشید.

برنامه واردات نیازمند اصلاح

مسیح فرزانه، کارشناس صنعت خودرو نیز درباره وضعیت بازار خودرو در نیمه نخست امسال به  اظهار کرد: درباره وضعیت تولید و عرضه خودرو در ایران، آمارها نشان‌دهنده کاهش قابل‌توجهی در تولید خودروها در نیمه نخست ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. براساس گزارش‌ها، تولید خودرو در این مدت بین ۵ تا ۷ درصد کاهش یافته و عملا می‌توان گفت تولید و مونتاژ خودرو کاهش پیدا کرده است. کاهش عرضه خودرو به عوامل متعددی مانند مشکلات تخصیص ارز به خودروسازان و قیمت‌گذاری دستوری مرتبط است که فشار زیادی بر تولیدکنندگان وارد کرده است. در این شرایط، خودروسازان به‌منظور کنترل عرضه و مقابله با تورم سرکوب‌شده، تلاش کرده‌اند تولید را به حداقل برسانند. این وضعیت به‌ویژه درباره خودروهای مونتاژی مشهود است، جایی‌که تعداد خودروهای جدید در بازار به‌شدت محدود شده و به نظر می‌رسد آمارهای ارائه‌شده از سوی نهادهای متولی، بیشتر جنبه تبلیغاتی دارند تا واقعی. در زمینه واردات خودرو، با وجود اعلام ورود ۲۵ هزار دستگاه خودرو به گمرکات، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این آمارها کم‌اهمیت و غیرواقعی هستند، زیرا صرف ورود کالا به انبارها به معنای عرضه واقعی در بازار نیست و نیاز است که این خودروها به‌دست مصرف‌کنندگان برسند. مقایسه وضعیت کنونی با شرایط پیش از سال ۱۳۹۷، مانند سال ۱۳۹۴ که حدود ۱۰۳ هزار دستگاه خودرو وارد کشور شد، نشان‌دهنده عدم‌تناسب و ناکافی بودن آمارهای کنونی است. با توجه به رکود عمیق بازار و کمبود عرضه واقعی، وضعیت فعلی صنعت خودرو ایران نیازمند بازنگری جدی در سیاست‌های اقتصادی و وارداتی است تا بتواند به تحرک و پویایی دوباره دست یابد.

جولان داده‌های متناقض

فرزانه ادامه داد: متولیان امر به‌تازگی اذعان داشته‌اند که عرضه خودرو در سطح مناسبی قرار دارد، اما در عمل، بازار شاهد خریدوفروش قابل‌توجهی نیست. این ادعا به وضوح با واقعیت‌های موجود در کف بازار تناقض دارد. آمارهای رسمی و گزارش‌های میدانی نشان می‌دهند وضعیت عرضه خودرو به هیچ وجه متناسب با نیاز واقعی مصرف‌کنندگان نیست و این مسئله ناشی از سیاست‌های غیرکارشناسی و عدم‌تطابق بین آمارهای اعلامی و شرایط واقعی بازار است. در کشور ما، واردات خودرو به شکل متفاوتی نسبت به سایر نقاط جهان انجام می‌شود. به‌طور خاص، می‌توان چهار نوع واردات را شناسایی کرد: نخست، وارداتی که سیاست‌گذاران وعده آن را داده‌اند. دوم آمارهایی که نهادهای گوناگون اعلام می‌کنند. سوم اطلاعاتی که رسانه‌ها در فضای مجازی منتشر می‌کنند و درنهایت، واقعیت موجود در بازار که نشان‌دهنده محدودیت‌های جدی در عرضه خودرو است. این وضعیت موجب‌شده بسیاری از خودروها تنها در قالب تبلیغات و رپورتاژآگهی‌ها مطرح شوند و عملا به‌دست مصرف‌کنندگان نرسند. این واقعیت‌ها نشان می‌دهند تعداد خودروهای جدید در بازار بسیار محدود بوده که این موضوع به شدت بر اعتماد عمومی تاثیر گذاشته است. در حالی که برخی از آمارها تلاش دارند وضعیت را مثبت جلوه دهند، واقعیت‌های موجود در بازار نشان‌دهنده رکود و کمبود جدی عرضه است. بنابراین برای بهبود وضعیت بازار خودرو، نیازمند بازنگری اساسی در سیاست‌های وارداتی و تولیدی هستیم تا بتوانیم به تحرک و پویایی دوباره دست یابیم.

از ادعا تا واقعیت

کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: متولیان امر همزمان با دور جدید ثبت‌نام برای خودرو وارداتی در سامانه، وعده داده‌اند که ۶ هزار دستگاه خودرو به کشور وارد خواهد شد. با این حال، این ادعاها به وضوح با واقعیت‌های موجود در بازار خودرو همخوانی ندارد. به نظر می‌رسد سیاست‌های اتخاذشده در دولت‌های سیزدهم و چهاردهم نتوانسته‌اند به بهبود وضعیت بازار کمک کنند و واردات خودرو به شیوه‌ای ناکارآمد ادامه دارد. افزایش تعرفه‌ها و تغییر منبع ارز، به ویژه در لایحه بودجه ۱۴۰۴، احتمال افزایش قیمت‌ها را در سال آینده به دنبال خواهد داشت و این موضوع می‌تواند بر رکود عمیق بازار تاثیرگذار باشد. وضعیت کنونی بازار خودرو نشان‌دهنده رکود شدید و عدم‌تحرک است که بخشی از آن ناشی از سیاست‌های غیرکارشناسی و منازعات منطقه‌ای است. در شرایطی که واردات خودرو به مدت ۶ سال متوقف بوده، ورود ۶ هزار دستگاه خودرو به بازار نمی‌تواند تأثیر معناداری بر بهبود وضعیت کنونی داشته باشد. این رکود عمیق، نیازمند بازنگری جدی در سیاست‌های اقتصادی و وارداتی است تا بتواند به تحرک دوباره بازار کمک کند و فضای کسب‌وکار را بهبود بخشد.

واردات قطره‌چکانی بی‌فایده است

فرزانه با اشاره به اینکه رکود موجود در بازار خودرو به وضوح ناشی از تغییرات سیاست‌های واردات و تولید نیست، ادامه داد: این رکود ریشه در اشتباهات سیاست‌گذاری اقتصادی دارد که در دولت‌های سیزدهم و چهاردهم ادامه یافته است. این رکود، علاوه بر سیاست‌های نادرست پولی، به منازعات منطقه‌ای و نبود چشم‌انداز روشن اقتصادی نیز مربوط می‌شود. در شرایطی که خودرو و ملک به‌عنوان کالاهای سرمایه‌ای شناخته می‌شوند، ناپایداری‌های اقتصادی و سیاسی تاثیرات عمیقی بر این بازارها دارند و موجب رکود شدید و کاهش معاملات می‌شوند. در حالی‌که بازارهای دیگر مانند سکه و ارز به سرعت در حال رشد هستند، بازار خودرو همچنان در رکود به‌سر می‌برد. واردات خودرو به شیوه‌ای ناکارآمد ادامه دارد و وعده‌های داده‌شده مبنی بر ورود ۶ هزار دستگاه خودرو به بازار نمی‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر بهبود وضعیت کنونی داشته باشد. با توجه به اینکه این بازار برای ۶ سال با محدودیت‌های جدی مواجه بوده، ورود این تعداد خودرو به صورت قطره‌ای نمی‌تواند رکود را شکسته و تحرکی ایجاد کند. برای خروج از این وضعیت، نیاز است که سیاست‌گذاران به بازنگری جدی در رویکردهای خود بپردازند و شرایط اقتصادی را به‌گونه‌ای ساماندهی کنند که اعتماد عمومی جلب شده و تقاضا برای خرید خودرو افزایش یابد.

از خریدوفروش هیجانی بپرهیزید

کارشناس صنعت خودرو در پایان تاکید کرد: با توجه به شرایطی که بر بازار و صنعت خودرو حاکم است به خریداران خودرو توصیه می‌شود از خرید هیجانی پرهیز کنند و هر زمان نیاز دارند، چندین خودرو را بررسی کرده و کارشناسی کنند. این امر شامل بررسی دقیق بدنه، رنگ و سایر جزئیات فنی خودروهاست. در شرایط تورمی کنونی، هیچ کاهش قیمتی برای خودروها در بلندمدت متصور نیست و مصرف‌کنندگان باید با توجه به بودجه خود، نیازهای خود را تأمین کنند و از زندگی روزمره خود لذت ببرند.

سخن پایانی

امسال هم مانند نیمه دوم سال گذشته، داستان واردات خودرو پر فراز و نشیب ادامه داشت. با اینکه انتظار می‌رفت در سال جاری واردات خودرو قدری سرعت بگیرد و مشخصا به به تعادل رسیدن بازار کمک کند، اما درنهایت آنچه شاهد آن بودیم، عرضه قطره‌چکانی خودرو بود. حال به‌تازگی خبر از واردات ۶ هزار خودرو در ۲۰ نوع کمی متقاضیان خودرو را دچار هیجان کرده و سیگنال مثبتی به بازار خودرو داده است.

اگرچه واردات خودرو در هر مقداری تاثیرگذار خواهد بود، اما کارشناسان معتقدند با توجه به شرایط کنونی بازار خودرو و رکود عمیقی که بر این بازار حکفرماست، تنها واردات در تیراژ بالا و با تنوع بیشتر می‌تواند به خروج بازار از وضعیت نامناسبی که دارد، کمک کند. با این‌همه کارشناسان توصیه می‌کنند خریداران در خرید خودرو هیجانی عمل نکنند و به جای نوسان‌گیری، خودروهای موردنیاز خود را با دقت بررسی و نسبت به خرید نهایی اقدام کنند.