صمت به بهانه سیگنال‌های مثبتی که از ابتدای سال جاری از سوی متولیان صنعت تایر دریافت شده درباره وضعیت کنونی این صنعت و بازار آن با توجه به تغییراتی که رخ داده یا خواهد داد با کارشناسان این حوزه گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

پاسخگوی نیاز داخل هستیم

مصطفی تنها، سخنگوی انجمن تولیدکنندگان تایر کشور درباره آخرین وضعیت صنعت تایر به صمت گفت: از بهمن ۱۴۰۱ تامین ارز موردنیاز واردات مواد اولیه تایر با مشکل روبه‌رو شد و شاهد عرضه قطره‌چکانی ارز به تولیدکنندگان این بخش بودیم که در نهایت باعث افت تولید تایرسازان شد و آثار آن را در بازار شاهد بودیم. اواسط تابستان سال گذشته، با رفع برخی مشکلات به‌طور تدریج کارخانجات موفق به تولید با تمام توان شدند. از سوی دیگر، وزارت صمت تمام تعرفه‌های حمایتی صنعت تایر را به حداقل رساند و ارز قابل‌توجهی در اختیار واردکنندگان قرار داد و البته واردات گسترده‌ای هم انجام شد؛ بنابراین تا اواخر سال بازار به حالت تعادلی رسید. واقعیت این بود که ارزی که در نیمه نخست سال گذشته از تولیدکنندگان داخلی تایر دریغ شده بود، به‌صورت مضاعف صرف واردات تایر شده بود.

وی در ادامه با اشاره به نیاز کشور به تایر اظهار کرد: نیاز متعارف کشور به تایرهای سواری از ۲۴ تا ۲۵ میلیون حلقه در سال فراتر نمی‌رود و درمجموع تایرسازان کشور در صورت حمایت و همراهی در رفع موانع تولید، قادر به تولید این مقدار تایر در داخل کشور تا سطح ۲۶ میلیون حلقه در سال ۱۴۰۴ هستند.

بار تامین رینگ ۱۳ بر دوش تولیدکنندگان داخل

تنها درباره دلایل کمبود تایر سایز ۱۳ که اتفاقا از رینگ‌های پرمصرف است و راهکار رفع این مشکل نیز گفت: درباره رینگ ۱۳ غیر از مسائل عمومی که گفته شده و تمام صنعت را درگیر کرده، واقعیت این است که قیمتی که سازمان حمایت برای این سایز تعیین کرده بود برای تولیدکنندگان به صرفه نبود. در این میان حتی باوجود کاهش شدید تعرفه‌ها و تامین ارز کافی واردکنندگان نیز از واردات این رینگ به میزانی که بازار طلب می‌کرد، خودداری کردند و عملا بار تامین تایرهای رینگ ۱۳ همچنان بر دوش تولیدکنندگان داخلی باقی ماند. البته در سال جدید با بازنگری در قیمت مصوب سازمان حمایت برای تایرهای رینگ ۱۳ مطمئن باشید اگر مشکل دیگری در مسیر تولید قرار نگیرد تا آغاز فصل سفرهای تابستانی، مشکل رینگ ۱۳ به‌طور کامل برطرف خواهد شد.

وی افزود: با تمام اینها متاسفانه با آغاز سال جدید دوباره در تامین ارز صنعت تایر کاستی و تعلل رخ می‌دهد و اگر مشکل در اسرع وقت رفع نشود، قطعا و با وجود همه تلاش‌ها خطر تکرار مشکلات سال گذشته وجود خواهد داشت.

نیازمند اصلاحات سریع

تنها در بخش دیگر از صحبت‌هایش به وضعیت تایرهای باری اشاره کرد و گفت: در حوزه تایرهای باری نیز سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی برای افزایش ظرفیت تولید و کاهش اتکا به واردات انجام شده است. البته در این بخش نیز حدود دو سال است قیمت مصوب متناسب با نرخ تورم و افزایش قیمت نهاده‌های تولید تعدیل و اصلاح نشده و این در حالی‌که از بذل هیچ حمایتی در رابطه با تسهیل در واردات خودداری نشده است. تداوم این شرایط و نزدیک بودن احتمال زیان فاحش تولید داخلی با قیمت‌های مصوب کنونی، بی‌گمان بر روند تولید موثر بوده و بروز مشکلات جدی را در بازار به‌دنبال خواهد داشت از این‌رو باید تا دیر نشده برای اصلاح این روند قیمت‌گذاری و پیشگیری از زیان بیشتر تایرسازان داخلی، اقدام موثری به عمل

آید.

سخنگوی انجمن تولیدکنندگان تایر کشور ادامه داد: بارها مسئولان وزارت صمت به تایرسازان وعده آزادسازی قیمت‌گذاری تایر را داده‌اند، اما متاسفانه قدمی در این راه برداشته نشده و این مشکل همچنان گلوی صنعت را می‌فشارد و حیات آن را به مخاطره می‌اندازد.

تنها افزود: جای تاسف فراوان دارد که بعضا مشکلات تولیدکنندگان داخلی آنقدر مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد که پیامدهای آنها در بازار نمود یافته و باعث ناراحتی و دغدغه مصرف‌کنندگان می‌شود و در نهایت هم چاره کار را در واردات تشخیص می‌دهند و به واردات‌درمانی رو می‌آورند؛ در حالی‌که با اقدامات به موقع متولیان امر می‌توانستند هم از بروز مشکل برای تولید کشور و هم نگرانی آحاد مصرف‌کنندگان پیشگیری کنند. سخنگوی انجمن تولیدکنندگان تایر در پایان تاکید کرد: دست‌کم در صنعت تایر باید به این باور برسیم که با تخصیص هر دلاری که قرار است برای واردات صرف شود به تولید، می‌توانیم گامی در راستای رفاه بیشتر، افزایش تولید و اشتغال و رونق اقتصادی برداریم؛ مزیت‌هایی که نباید اقتصاد کشور را از آنها محروم کنیم و فرصت رونق تولید را به‌راحتی در اختیار دیگران قرار دهیم. واقعیت این است که در بحث تولید و صنعت، اگر فعالیت یک بنگاه اقتصادی به‌صرفه و نرخ برگشت سرمایه با منطق اقتصادی جور نباشد نمی‌توان انتظار سرمایه‌گذاری بیشتر، رونق صنعت و تعادل عرضه و تقاضا در بازار را داشت.

عدم‌تخصیص ارز، بازار تایر را به هم ریخت

مسیح فرزانه، کارشناس حوزه خودرو و قطعه درباره وضعیت تولید و عرضه تایر در کشور به صمت اظهار کرد: وضعیت بازار تایر چندان مناسب نیست که البته دلایل گوناگونی دارد. این مشکلات به‌ویژه در چند سال اخیر همزمان با مشکلات اقتصادی و گرفتاری‌های متعدد صنعت خودرو بیشتر هم شده است. درباره مشکلات صنعت تایر مسئله اول این است که در سال‌های اخیر نرخ مواد اولیه پتروشیمی‌ها همواره افزایش داشته و متاثر از این نوسانات صعودی، نرخ تایر هم بالا رفته است. به‌طور خاص، افزایش ۲۰ درصدی نرخ مواد اولیه پتروشیمی‌ها در سال جدید منجر به افزایش نرخ تایر در بازار شد تا هزینه تولیدکننده پوشش داده شود. مسئله بعدی قیمت‌گذاری دستوری تایر و فروش سامانه‌ای آن است. تکرار همان طرح شکست‌خورده فروش سامانه‌ای و قیمت‌گذاری دستوری خودرو را در صنعت تایر نیز شاهد هستیم. خریدوفروش سامانه‌ای همانند صنعت خودرو به‌نوعی بلای جان این صنعت شده است. با توجه به شواهد به نظرم هیچ بعید نیست نرخ تایر هم به‌زودی آزاد شود. از سویی یک ماه از سال گذشته و هنوز سیاست ارزی از سوی نهادهای تصمیم‌گیرنده برای تایرسازان که حدود ۳۰۰ میلیون یورو ارز نیاز دارند، مشخص نشده که خود به نابسامانی‌های این بازار به‌دلیل نبود چشم‌انداز روشن برای تولیدکننده افزوده است.

بلاتکلیفی اقتصاد کلان

فرزانه درباره راهکارهای کمک به بازار تایر و مصرف‌کنندگان آن گفت: مصرف‌کنندگان تایر این روزها دغدغه تامین و حتی پرداخت هزینه تایر برای خودروهایشان را دارند. در این شرایط بهترین کار این است که اقدام به خرید تایر روز کنند و کمتر به سمت خرید تایر دست دوم بروند. متاسفانه در این حوزه هم مانند لوازم یدکی به‌دلیل گرانی و افزایش شدید قیمت‌ها و از سویی کاهش قدرت خرید مردم، بخشی از مصرف‌کننده‌ها به سمت خرید کالاهای دست دوم رفته‌اند. از آنجایی که تایر به‌شدت با بحث ایمنی سرنشینان خودرو در ارتباط است، مصرف‌کنندگان را از استفاده تایر دست دوم منع می‌کنم و پیشنهادم این است که تا جای ممکن از این مورد پرهیز کنند. من هم به‌عنوان یک مصرف‌کننده نمی‌توانم مثل بسیاری از مصرف‌کنندگان دیگر، تایر داخلی را از طریق سایت و سامانه خریداری کنم و باید تایر موردنیازم را در بازار آزاد با فاصله قیمتی ۲۰۰ تا ۲۵۰ درصد بیشتر بخرم. وضعیت بازار و صنعت تایر شبیه همان وضعیت بازار خودرو است و به نظرم چون سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان این حوزه که یک خانواده محسوب می‌شوند، در بی‌برنامگی و بعضا اخذ تصمیمات اشتباه و متناقض، طی مسیر می‌کنند، بازار تایر به این زودی‌ها روی آرامش نمی‌بیند. با توجه به آنچه گفته شد، شرایط نابسامان کنونی در بازار تایر و عرضه و تقاضای آن، اصلا عجیب نیست، زیرا معتقدم صنعت تایر ما بخشی از خانواده صنعت خودرو و خودروسازی بخشی از اقتصاد کلان ما و اقتصاد کلان کاملا مستقیم به اقتصاد سیاسی ما وابسته است و وقتی اقتصاد در سطح کلان چالش دارد نمی‌تواند صنعت را جدا از اقتصاد دید و هدایت کرد.

کیفیت فدای کمیت

کارشناس حوزه خودرو و قطعه در ادامه به موضوع کیفیت در تایرهای تولید داخل نیز اشاره کرد و افزود: تایر یکی از اجزای مهم خودرو است، اما متاسفانه شواهد حاکی از افت کیفیت تایرهای ساخت داخل است، درحالی‌که تولیدکنندگان بر تلاش برای تولید باکیفیت تاکید دارند. دلیل افت کیفیت و تاثیری که بر امنیت خودرو دارد، گوناگون است.

در دنیا پیشتازان صنعت تایر عموما اروپایی‌ها هستند. در حال‌حاضر میشلن فرانسه این بازار را در دست دارد و پس از آن بریجستون، کانتیننتال، گودیر، دانلوپ، پیرلی و...قرار دارند. حجمی که میشلن از بازار در سال ۲۰۲۳ به خود اختصاص داده بوده حدود ۲۸ میلیارد دلار ثبت شده است.

این شرکت ۹ مرکز تحقیقات یا همان R&D بسیار مدرن در سراسر جهان با حدود ۶ هزار متخصص دارد و سالانه بیش از ۷۰۰ میلیون یورو فقط برای تحقیقات و بروزرسانی استانداردهای این حوزه هزینه می‌کند و همه محصولاتش را در یک پیست ۴۵ کیلومتری در بخش‌های ایمنی، چسبندگی، دوام، صدا، راحتی و... تست می‌کند. همه این موارد را فهرست کردم که بگویم بخش تحقیقات و پرداختن به ایمنی چقدر در صنعت تایر در دنیا مهم است. حال وقتی به تایرسازی کشورمان و مشکلاتش نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم کل ارزی که صنعت تایر برای ۱۴۰۳ به آن نیاز دارد حتی به نصف بودجه مرکز تحقیقات میشلن فرانسه یعنی حدود ۳۰۰ میلیون دلار هم نمی‌رسد!

فرزانه با اشاره به استانداردهای جهانی در صنعت تایر، گفت: مشکل تامین ارز چندین سال است تایرسازی را به شرایط بحرانی کشانده، آیا در شرایطی که تولیدکننده مشکل اساسی تامین ارز را دارد می‌توان انتظار داشت دغدغه کیفیت داشته باشد و در رعایت استانداردها براساس آنچه در دنیا مرسوم است، تولید کند؟! در شرایطی که تولیدکننده از قیمت‌گذاری محصولاتش گرفته تا تامین مواد اولیه و... دچار چالش است، طبیعی است که به‌دنبال ارتقای کیفیت و توسعه نباشد.

این بلا در صنعت تایر مانند سایر صنایع نمودهای فراوانی دارد و بعید به نظر می‌رسد با توجه به شرایط اقتصاد کلان و تصمیم‌گیری‌های مقطعی و خلق‌الساعه بدون کارکارشناسی دقیق، به این زودی‌ها بازار تایر به روزهای آرامش برسد.

سخن پایانی

بنا بر این گزارش، فعالان صنعت تایر معتقدند عدم‌تخصیص به‌موقع ارز و قیمت‌گذاری دستوری دو عامل مهمی هستند که در سال‌های اخیر موجی از نابسامانی و بی‌ثباتی را به بازار تایر تزریق کرده است . این بازار در کنار حمایت واقعی دولت نیازمند بازنگری در روند قیمت‌گذاری و برنامه تولید و واردات است تا بتواند به آرامش برسد و در نهایت مصرف‌کنندگان راحت‌تر بتوانند به محصولات این بازار دسترسی داشته باشند.