از سوی دیگر، وزارت نیرو تلاش کرده است با طرح جدولی از خاموشی مناطق مختلف، مردم را نسبت به قطعی برق آگاه کند، اما همین موضوع ساده هم به‌درستی اجرا نمی‌شود و قطعی برق‌ در ساعت مختلف و خلاف ساعت اعلام‌شده، چالش دیگری است که مردم با آن مواجهند. با این‌همه قطعی‌های مکرر برق در نقاط مختلف کشور، آسیب‌های جدی به اصناف و واحدهای خدماتی و تولیدی را به‌اوج رسانده و واکنش فعالان صنفی و اقتصادی را به‌دنبال داشته است.

قطعی مکرر برق؛ زخم کهنه بر پیکر اصناف

سال‌هاست که قطعی برق به یکی از عوامل جدی بروز مشکلات در فعالیت‌های اقتصادی بدل شده و خسارات بسیاری بر اقتصاد کشور، فعالان اقتصادی و کسب‌وکارهای خرد زده است؛ از سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌هایی که با قطعی برق، تمامی لوازم یخ‌زده و یخچالی‌شان از بین رفته تا پرورش‌های ماهی، مرغداری و... که قطعی برق باعث تلفات جانی و از بین رفتن محصولات‌شان یا مشاغل خردی که قطع برق باعث ایجاد مشکلاتی در فرآیند فروش، تولید یا ارائه خدمت آنها شده است و روند کارشان تا وصل شدن برق متوقف می‌شود و گاهی ضررهای بسیاری را در پی این اتفاق متحمل می‌شوند.

نمایندگان اصناف خواستار تدوین برنامه‌های حمایتی، جبران خسارات واردشده و اولویت‌بندی تامین برق برای مشاغل حیاتی شده‌اند. آنان هشدار داده‌اند که در صورت تداوم وضعیت موجود، تعطیلی‌های گسترده و نارضایتی عمومی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

استفاده مجلسی‌ها از ابزار نظارتی

نماینده مردم صومعه‌سرا در مجلس شورای اسلامی، ضمن انتقاد از قطعی‌های مکرر و بی‌برنامه برق که در حوزه‌های انتخابیه به نارضایتی عمومی منجر شده، تاکید کرده است که چنانچه این وضعیت تداوم پیدا کند، نمایندگان قطعا از ابزارهای نظارتی اعم از تذکر، سوال و استیضاح استفاده خواهند کرد.

سعید رحمت‌زاده در انتقاد به تداوم ناترازی انرژی در سراسر کشور گفت: ناترازی انرژی موضوعی است که همه نمایندگان مجلس را در حوزه‌های انتخابیه درگیر کرده، چراکه قطعی‌های مکرر و بی‌برنامه برق در سراسر کشور، اصناف و مشاغل مختلف را با مشکلات جدی مواجه کرده است.

نماینده مردم صومعه‌سرا در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: طبیعتا مردم دلایل نارضایتی خود را به نمایندگان منعکس می‌کنند،زیرا به مدیران میانی و ارشد دولت دسترسی ندارند و حتی در شهرستان‌ها نیز، دسترسی آنها به مدیران محلی به‌راحتی ممکن نیست.

وی تصریح کرد: نمایندگان بارها صدای مردم را در قالب نطق و تذکر در مجلس به وزارت نیرو رسانده‌اند، اما متاسفانه تاکنون برنامه‌ای موثر از سوی این وزارتخانه برای رفع ناترازی‌ها و حل مشکل مردم، ارائه نشده است.

این نماینده مردم در مجلس دوازدهم، تاکید کرد: در منطقه گیلان که یک استان کشاورزی است و مردم به آب نیاز دارند، به‌طورمثال وقتی بعد از ساعت‌ها کار به منزل برمی‌گردند و کلید پمپ را می‌زنند یا شیر آب را باز می‌کنند، با قطعی همزمان آب و برق مواجه می‌شوند و این وضعیت، همه اقشار وخانواده‌ها از میانسالان، کودکان تا افراد بیمار را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده است.

وی افزود: متاسفانه بیشترین خسارت ناشی از ناترازی انرژی به صنایع وارد شده و این بی‌تدبیری و بی‌برنامگی که بارها نسبت به آن به وزارت نیرو تذکر داده‌ایم، 2 دسته خسارت را برای کشور به‌همراه داشته که یک بخش آن معنوی است که به عدم‌آرامش و بروز نارضایتی بین مردم منتهی شده و بخش دیگر هم مادی است، کمااینکه کسب‌وکارها اعم از صنایع و تمام بخش‌های اقتصادی کشور، آسیب دیده‌اند.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، یادآور شد: دولت وظیفه دارد یک تصمیم جدی در این زمینه اتخاذ کند و برنامه عملیاتی داشته باشد، چراکه ادامه این روند نامطلوب در تامین برق و آب شرب، شایسته حکمرانی نیست و نمایندگان مجلس نیز این وضعیت را تحمل نخواهند کرد و قطعا از ابزارهای نظارتی اعم از تذکر و سوال و در نهایت استیضاح استفاده خواهند کرد، بنابراین باید وزیر نیرو و دیگر مسئولان پاسخگو باشند و مسائل را سامان دهند.

رحمت‌زاده خاطرنشان کرد: هم‌اکنون صومعه‌سرا به‌عنوان یک شهرستان که شغل اصلی مردم در آن کشاورزی بوده و دارای رتبه‌های مختلفی در حوزه‌های تولید محصولات کشاورزی و دامپروری اعم از برنج، صنوبر و گوشت است، متاسفانه به‌دلیل بی‌برنامگی‌ها در تامین انرژی با مشکلات جدی مواجه و به صاحبان مشاغل در آن آسیب وارد شده است.

تراز منفی برق در ایران

شبکه برق کشور با فشار روزافزون تقاضا روبه‌رو است و آمارهای رسمی نشان می‌دهد، میزان مصرف برق از ظرفیت تولید پیشی گرفته است.

برپایه آخرین گزارش شرکت مدیریت شبکه برق ایران، ظرفیت اسمی تولید برق کشور امسال حدود ۹۰ هزار مگاوات اعلام شده، اما ظرفیت عملی شبکه ـ با درنظر گرفتن تعمیرات، استهلاک نیروگاه‌ها و محدودیت سوخت ـ حدود ۷۰ تا ۷۵ هزار مگاوات است. این در حالی است که مصرف برق در روزهای گرم تیر، از مرز ۷۲ هزار مگاوات عبور کرد و در برخی ساعات پیک، به رقم ۷۶ هزار مگاوات نیز رسید.

این شکاف میان تولید و مصرف، دولت را ناگزیر به اجرای طرح‌های مدیریت بار و خاموشی‌های مقطعی کرده است؛ اقدامی که اگرچه از دید مسئولان ضروری است، اما به‌زعم کارشناسان، نشان از نبودتعادل پایدار در بخش انرژی کشور دارد.

طبق آمار وزارت نیرو، حدود ۲۳ درصد از برق کشور در بخش خانگی، ۳۵ درصد در صنعت و مابقی در بخش‌های کشاورزی، تجاری و عمومی مصرف می‌شود. در همین حال، روند مصرف سالانه برق در ایران حدود ۶ تا ۸ درصد رشد دارد، در حالی که ظرفیت تولید، به‌دلیل کمبود سرمایه‌گذاری و چالش‌های سوخت، رشدی متناسب نداشته است.

کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه این روند، شبکه برق را با بحران‌های ساختاری مواجه می‌کند. به‌گفته یکی از کارشناسان ارشد انرژی، «باوجود احداث نیروگاه‌های متعدد در دهه گذشته، زیرساخت‌های انتقال و توزیع توسعه نیافته و راندمان بسیاری از نیروگاه‌ها نیز پایین است.»

در کنار این، مشکل تامین سوخت نیروگاه‌ها نیز به چالشی جدی بدل شده است. براساس گزارش‌ها، در برخی روزهای زمستان سال گذشته، حدود ۱۵هزار مگاوات از ظرفیت نیروگاه‌ها به‌دلیل کمبود گاز و مازوت خارج از مدار شد.

افزایش سریع مصرف برق، فرسودگی زیرساخت‌ها، عدم‌توسعه نیروگاه‌های نوین و محدودیت سوخت، مجموعه عواملی هستند که تراز انرژی کشور را به‌شدت منفی کرده‌اند. در این شرایط، اصلاح سیاست‌های انرژی، بهینه‌سازی مصرف و سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی راهبردی برای بقا و پایداری اقتصادی کشور است.

هشدار اتحادیه مرغداران گوشتی درباره تلفات بالا در اثر قطعی برق

علی ابراهیمی، مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی بااشاره به بحران تلفات طیور در پی قطعی‌های مکرر برق در برخی استان‌ها، خواستار اقدامات فوری و حمایتی دولت برای جلوگیری از آسیب بیشتر به صنعت مرغداری شد و به صمت گفت: باتوجه به گزارش‌هایی که در روزهای اخیر از برخی استان‌ها مبنی بر بروز تلفات در مرغداری‌ها بر اثر قطعی برق دریافت کرده‌ و مکاتباتی با استان‌ها انجام داده‌ و خواستار ارسال گزارش رسمی و مستند از میزان دقیق خسارات شده‌ایم.

وی افزود: گاهی فیلم‌ها و گزارش‌هایی در فضای مجازی منتشر می‌شود که نمی‌توان به‌طورقطعی صحت زمانی یا مکانی آن را تایید کرد. از همین‌‎رو، تاکید کرده‌ایم که ادارات مرتبط در استان‌ها مستندات دقیق را ارائه دهند تا بتوانیم جمع‌بندی نهایی را داشته باشیم.

تلفات می‌تواند کل سرمایه را نابود کند

وی بااشاره به اهمیت تهویه مناسب در سالن‌های مرغداری گفت: دمای بالا به‌شدت برای مرغ‌ها خطرناک است. از آنجا که مرغ فاقد غده تعریق است، افزایش دما و نبود تهویه مناسب خیلی زود به تلفات گسترده منجر می‌شود. گاهی فقط در عرض 2 ساعت ممکن است تمام سرمایه یک مرغدار نابود شود.

ابراهیمی ادامه داد: موتورهای برق اضطراری موجود در بسیاری از مرغداری‌ها، توان لازم برای تهویه طولانی‌مدت سالن‌ها را ندارند، ضمن اینکه موضوع تامین سوخت این موتورها نیز به‌درستی طراحی و پیش‌بینی نشده است.

بیمه تکمیلی رایگان برای مرغداران در شرایط بحران

مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی بااشاره به ضرورت حمایت دولت در چنین شرایطی اظهار کرد: پیشنهاد مشخص ما به دولت این است که در این بازه بحرانی، مرغداران را به‌صورت رایگان تحت‌پوشش بیمه تکمیلی قرار دهد تا حداقل بخشی از خسارات احتمالی جبران شود و فعالان این بخش بتوانند با ضریب اطمینان بالاتری فعالیت کنند.

درخواست رسمی از وزیر نیرو

ابراهیمی در ادامه بیان کرد: بنده شخصا نامه‌ای را به وزیر نیرو تحویل دادم و درخواست کردم که در برنامه‌ریزی خاموشی‌ها، مرغداری‌ها باتوجه به حساسیت بالا و آسیب‌پذیری شدید، از قطعی برق مستثنا شوند. این درخواست پیش‌تر نیز مطرح شده بود، اما اکنون باتوجه به شدت گرما، فوریت آن دوچندان شده است.

تسهیلات دولت برای خرید موتور برق هنوز به مرغداران نرسیده است

وی با انتقاد از روند پرداخت تسهیلات دولتی گفت: اگرچه دولت اعلام کرده برای تامین تجهیزات مثل موتور برق تسهیلات می‌دهد، اما در عمل بسیاری از مرغداران هنوز نتوانسته‌اند از این تسهیلات بهره‌مند شوند. حتی مرغدارانی که در دوره‌های قبل زیان دیده‌اند، همچنان درگیر بدهی‌های بانکی هستند و امهال تسهیلات آنها نیز به‌کندی پیش می‌رود.

ارائه آمار نهایی در روزهای آینده

ابراهیمی با تاکید بر اینکه جمع‌بندی نهایی درباره میزان تلفات و خسارات نیازمند دریافت گزارش‌های دقیق از استان‌ها است، اظهار کرد: از ادارات مربوطه خواسته‌ایم تا هشتم ماه جاری گزارش‌های خود را کامل ارسال کنند. پس از آن، می‌توانیم به‌صورت قطعی اعلام کنیم که میزان تلفات بر اثر قطعی برق چقدر بوده است.

برق؛ چالش پنهان صنعت نان

علیرضا کریمی وثیق، کارشناس حوزه نان بااشاره به اثرات قطعی برق بر فعالیت نانوایان به صمت گفت: اگرچه نانوایی‌ها با مشکلات خاصی مواجهند، اما نمی‌توان آنها را از برنامه قطعی برق مستثنا دانست. باید این واقعیت را پذیرفت که همه مردم، از جمله نانوایان، درگیر این بحران هستند.

نانوایان نیازمند برنامه‌ریزی منسجم هستند

وی با بیان اینکه قطعی‌های بی‌نظم برق، کل صنعت کشور را دچار اختلال کرده است، اظهار کرد: اگر این قطعی‌ها با نظم و برنامه مشخصی اجرا شود، قابل‌‎تحمل‌تر خواهد بود. صنایع بزرگ با مشکلات سنگین‌تری مواجهند، اما نانوایان هم در خط مقدم ارتباط مستقیم با مردم هستند و آسیب‌پذیری بالایی دارند.

کریمی وثیق افزود: نمی‌توان انتظار داشت در شرایط اقتصادی فعلی که همه فشارها بر دوش مردم است، نانوا بتواند به‌تنهایی بار کمبودها و ناهماهنگی‌ها را تحمل کند. اگر برنامه‌ریزی دقیقی وجود داشته باشد، نانوا هم می‌تواند خود را هماهنگ کند و حداقل کار تولید نان مختل نشود.

قطع برق بدون اطلاع قبلی، تولید نان را به‌خطر می‌اندازد

این کارشناس حوزه نان بااشاره به تاثیر مستقیم بی‌برنامگی برق بر روند تولید نان گفت: تصور کنید نانوا خمیر آماده کرده، تنور را گرم کرده و آب را به‌کار انداخته است؛ اما ناگهان برق قطع می‌شود. این یعنی خمیر از بین می‌رود، مواد اولیه هدر می‌رود و نانوا متضرر می‌شود. اگر اطلاع دقیقی از زمان قطعی برق داشته باشد، می‌تواند فرآیند کار خود را تنظیم کند.

مردم هم می‌توانند خود را با برنامه تطبیق دهند

کریمی وثیق با بیان مثالی ادامه داد: اگر خانم خانه‌داری بداند که برق خانه‌اش، برای مثال دوشنبه از ساعت ۹ تا ۱۱ صبح قطع خواهد شد، خودش را با آن تنظیم می‌کند. این برنامه‌ریزی ساده، می‌تواند در سطح نانوایی هم بسیار موثر باشد.

کیفیت نان، قربانی بی‌نظمی و فشار اقتصادی

وی بااشاره به افت کیفیت نان در شرایط فعلی گفت: نانوا وقتی می‌بیند که احتمال دارد برق قطع شود، مجبور است از کیفیت کم کند تا از ضرر بیشتر جلوگیری کند. این نه به‌نفع مردم است، نه به‌نفع نانوا. کیفیت نان، یکی از دغدغه‌های اصلی ماست که بخشی از آن هم به مسئله یارانه‌ها و سیاست‌گذاری در حوزه گندم و آرد بازمی‌گردد، اما در این شرایط فشار اقتصادی، پرداختن به آن به‌تعویق افتاده است.

نانوا را نباید قربانی بی‌نظمی‌ها کرد

این کارشناس حوزه نان در پایان تصریح کرد: همان‌طور که دیگر اصناف نیازمند برق هستند، نانوایان هم به‌عنوان یک حلقه حیاتی در امنیت غذایی کشور، باید در برنامه‌ریزی‌ها لحاظ شوند. اگر زمان‌بندی دقیقی اعلام شود، نانوا هم می‌تواند با آن هماهنگ شود. انتظار نداریم نانوایی‌ها مستثنا شوند، اما انتظار داریم با نگاهی منصفانه و واقع‌بینانه به آنها توجه شود.

سخن پایانی

در مجموع، قطعی‌های مکرر برق در روزهای اخیر نه‌تنها روند فعالیت اصناف را مختل کرده، بلکه خسارات مالی و اعتباری جبران‌ناپذیری به واحدهای خدماتی و تولیدی وارد آورده است. تکرار این وضعیت بدون برنامه‌ریزی دقیق و حمایت عملی از مشاغل، می‌تواند به بحران‌های گسترده‌تر اقتصادی و اجتماعی منجر شود؛ بحرانی که تنها با نگاه مسئولانه، اصلاح ساختارهای فرسوده و گفت‌وگوی مستقیم با ذی‌نفعان قابل‌مهار است.