بازار راکد خودرو زیر آتش جنگ 

بازار خودرو کشور از ابتدای امسال در کنار برخی مشکلات ریشه‌ای که از گذشته در این بازار ریشه دوانده بود با چالش‌های جدیدی هم مواجه شد. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، عدم‌به‌روزرسانی قیمت‌گذاری محصولات خودروسازان بود. در حالی که سه ماه از سال گذشته و خودروسازان انتظار اصلاح قیمت‌ها را داشتند، عدم‌توافق بین خودروسازان و دولت منجر به توقف فروش خودرو و رکود بیشتر در این بازار شد. در ابتدای سال، خودروسازان به‌ویژه ایران‌خودرو، فروش محصولات خود را منوط به اصلاح قیمت‌ها کردند. 

این اقدام با واکنش مدیرکل دفتر خودرو وزارت صمت نیز مواجه شد که اعلام کرد رفتار ایران خودرو قابل‌قبول نیست و تضییع حقوق مردم به‌شمار می‌رود. به‌دنبال این تنش‌ها، جنگ ۱۲ روزه‌ای آغاز شد که عرضه خودرو را تحت‌تاثیر قرار داد و در این مدت تقریبا هیچ عرضه‌ای انجام نشد.

توقف تولید خودرو به مدت ۱۲ روز، نگرانی‌ها درباره عرضه خودرو در ماه‌های آینده را افزایش داد. البته آمارها نشان می‌دهند که عرضه خودرو همچنان کم است. خودروسازان در یک سال گذشته دچار رکود بوده‌اند و توقف تولید می‌تواند به مشکلات بیشتری در عرضه منجر شود. 

به اعتقاد برخی کارشناسان حوزه خودرو این شرایط باعث ایجاد ناامیدی در میان مصرف‌کنندگان و کاهش اعتماد به بازار خودرو شده است. با وجود تنش‌های موجود، شرکت سایپا نیز در تاریخ سوم تیرماه امسال، اقدام به افزایش نرخ محصولات خود تا سقف ۱۵ درصد کرد.

 این تصمیم براساس مصوبه شورای رقابت و هماهنگی با وزارت صمت اتخاذ شد. پارس‌خودرو نیز نامه‌ای مشابه منتشر کرد. اما ایران خودرو هنوز قیمت‌های جدید خود را اعلام نکرده است. این اختلاف قیمت‌ها به‌نوعی نشان‌دهنده ناپایداری در بازار و عدم‌توافق بین خودروسازان و دولت است. 

واردات خودرو نیز تحت‌تاثیر نبود آیین‌نامه اجرایی قرار گرفته بود که باید از ابتدای امسال عملی می‌شد. آیین‌نامه جدید که در تاریخ ۲۶ خرداد ابلاغ شد، تعرفه واردات خودروهای بنزینی را به ۲۰ تا ۱۹۰ درصد کاهش داد. به اعتقاد کارشناسان این تغییرات از یک طرف تلاش برای کمک به صنعت خودرو است و از سویی دیگر هم نشان‌دهنده عدم‌ثبات در سیاست‌های دولت و چالش‌های موجود در زمینه واردات خودرو. در نهایت اینکه بازار خودرو ایران سال پر چالشی را آغاز کرد، سالی که با رکود استارت خورد و بعد از ۱۰۰ روز همچنان در رکود حرکت می‌کند. رکود تولید، عدم‌توافق بین خودروسازان و دولت، و ناپایداری در قیمت‌گذاری، از جمله عواملی هستند که روی عرضه و تقاضا تاثیر گذاشته‌اند و فضای بازار خودرو را مه‌آلود کرده‌اند. در این شرایط، نیاز به سیاست‌های شفاف و هماهنگ برای بهبود وضعیت بازار و حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان احساس می‌شود. واقعیت این است که آینده بازار خودرو بستگی به توانایی دولت و خودروسازان در مدیریت این چالش‌ها دارد. 

بازار خودرو در انتظار نرخ‌های جدید

ابراهیم شجاعت، کارشناس بازار خودرو درباره وضعیت بازار خودرو در شرایط نااطمینانی سیاسی و اقتصادی و ۱۲ روز تهاجم نظامی به کشورمان به صمت اظهار کرد: بازار خودرو در هفته‌های اخیر بیش از پیش تحت‌تاثیر تنش‌های سیاسی و اقتصادی قرار گرفته بود و به‌نظر می‌رسد درحال‌حاضر رکود عمیقی بر آن حاکم شده است این در حالی بود که عرضه در حال انجام بود و خودرو به‌دست مصرف‌کننده‌ها می‌رسید. با توجه به حملات رژیم صهیونیستی و تاثیرات آن بر عرضه و تقاضا، اگرچه معاملات خاصی انجام نمی‌شد و بازار به‌نوعی بدون فعالیت بود، اما براساس اطلاعات فروش خودروها در پلتفرم‌های اینترنتی به‌ظاهر قیمت‌ها در بازار خودرو دستخوش تغییرات قابل‌توجهی شد و تا حدودی بالا رفت. در این بازه زمانی، تقاضا به‌شدت کاهش یافت و بازار به حالت رکود درآمد. به‌ویژه در دوران حملات، معاملات خودرو تقریبا متوقف شد و قیمت‌ها به‌طور موقت افزایش یافت. اما با اعلام آتش‌بس و کاهش تنش‌ها، قیمت‌ها به سطوح قبلی خود برگشتند و فعلا شاهد افزایش نرخ جدی در این بازار نیستیم.

چالش قیمت‌گذاری ادامه دارد

شجاعت ادامه داد: در این میان شاهد اعلام افزایش نرخ از سوی خودروسازان بودیم که پیش‌بینی هم می‌شد. با وجود رکود بازار، پیش‌بینی می‌شد شرکت‌های خودروساز مانند ایران خودرو و سایپا در تلاش برای افزایش نرخ محصولات خود باشند.

 در حالی که سایپا افزایش نرخ ۱۵ درصدی را از سوی وزارت صمت دریافت کرد، اما وضعیت برای ایران خودرو متفاوت بود. مدیریت خصوصی ایران خودرو، اقدام به اعلام افزایش نرخ بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کرده که این اقدام خلاف دستورالعمل شورای رقابت به‌شمار می‌رود.

 پیش‌بینی من این است که این افزایش نرخ پذیرفته ‌نشده و با اصلاحات جزئی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام شود. بر این اساس انتظار می‌رود وزارت صمت به‌زودی قیمت‌های جدید را برای محصولات ایران خودرو ابلاغ کند.

کاهش تعرفه واردات تاثیر چندانی ندارد 

کارشناس حوزه خودرو در ادامه به تاثیر کاهش تعرفه‌ها اشاره کرد و گفت: کاهش تعرفه‌ها از سوی هیات وزیران می‌تواند تاثیراتی بر بازار خودروهای وارداتی داشته باشد. هرچند این کاهش ممکن است منجر به کاهش قیمت‌ها در این بازار شود، اما با توجه به نوسانات نرخ ارز و تغییرات دلاری از سال گذشته تا کنون، بعید به نظر می‌رسد که تاثیر چشمگیری بر بازار داشته باشد.

شجاعت با بیان اینکه پیش‌بینی آینده بازار قیمت‌ها در بازار خودرو چندان امکان‌پذیر نیست، در پایان گفت: با توجه به متغیرهای متعدد و شرایط رکودی موجود، پیش‌بینی وضعیت آینده صنعت خودرو دشوار است. به‌نظر می‌رسد که این رکود ادامه‌دار خواهد بود و اجازه افزایش نرخ جدی را به خودروها نخواهد داد. با این حال، اجرای آیین‌نامه‌های جدید و تغییرات در سیاست‌های دولتی ممکن است تاثیراتی بر بازار داشته باشد که باید با دقت موردبررسی قرار گیرد.

بازار مهجور خودرو

مسیح فرزانه، کارشناس و فعال بازار خودرو نیز با تاکید بر اینکه بازار خودرو در ایران به‌دلیل تنش‌های سیاسی و اقتصادی، با رکود عمیق‌تری مواجه شده به عدم‌فعالیت این بازار اشاره کرد و به صمت  گفت: بازارهای سرمایه‌ای و کلان مانند خودرو، ملک و مانند آن در شرایط عدم‌ثبات عملا به سمت رکود می‌روند. عرضه و تقاضا در بازارهای سرمایه‌ای در این شرایط تحت‌تاثیر منازعات سیاسی بر عرضه و تقاضا قرار گرفته و عملا تعطیل می‌شوند. بی‌ثباتی به‌ویژه در دو هفته گذشته، باعث شد بازار خودرو عملا تعطیل شود. همان‌طور که بارها تاکید کرده‌ام بازار کاملا هوشمندانه عمل می‌کند و هر واکنشی در بازارهای گوناگون براساس این هوشمندی شکل می‌گیرد. همان‌طور که شاهد بودید در دو هفته گذشته، بازار خودرو به‌طور کامل از فعالیت بازمانده بود بدون اینکه این روند براساس دستور خاصی اتفاق افتاده باشد یعنی عملا بازار خودرو تعطیل بود و هیچ قیمتی اعلام نمی‌شد و طبعا عرضه و تقاضایی هم در این بازار شاهد نبودیم.

قیمت‌ها بالا نرفت!

کارشناس و فعال بازار خودرو در پاسخ به این پرسش که با وجود اینکه پیش‌بینی می‌شد با بروز جنگ، قیمت‌ها در بازار خودرو صعودی باشد اما این‌گونه نشد، تاکید کرد: همیشه این‌گونه نیست که در چنین شرایطی قیمت‌ها روند صعودی در پیش بگیرند. مدت‌هاست بازار خودرو دچار چالش است و هر چه می‌گذرد این رکود تعمیق بیشتری پیدا می‌کند. این وضعیت بیش از هر چیزی متاثر از مبهم شدن روزبه‌روز دورنمای اقتصادی کشور است. عرضه و تقاضا تعیین‌کننده نهایی وضعیت بازار است و طبعا وقتی بازارهای سرمایه‌ای در ۱۲ روز تعطیل بوده و نرخ ارز نیز متاثر از تحولات سیاسی بالا رفته و با فروکش کردن درگیرها نرخ ارز کاهشی شده، در این شرایط به‌طور طبیعی نرخ خودرو هم تغییری نخواهد کرد.

متقاضی محتاط‌تر می‌شود

فرزانه ضمن انتقاد از ابلاغ آیین‌نامه واردات آن هم در زمان جنگ به افزایش نرخ خودروسازان اشاره کرد و گفت: اعلام افزایش نرخ از سوی خودروسازان آن هم در این شرایط خاص، نهایت کم‌لطفی است. در شرایطی که بازار خودرو به رکود رفته، برخی از شرکت‌های خودروساز اقدام به افزایش قیمت‌ها کرده‌اند. این اقدام نه‌تنها به‌معنای بی‌توجهی به شرایط اقتصادی فعلی است، بلکه به نوعی کم‌لطفی نسبت به مشتریان و مصرف‌کنندگان به‌شمار می‌رود. کارشناس بازار خودرو درباره بازار خودرو در هفته‌های آینده با تاکید بر اینکه رکود در این بازار ادامه‌دار خواهد بود، گفت: با توجه به عدم‌ثبات موجود در اقتصاد سیاسی کشور، پیش‌بینی می‌شود بازار خودرو در آینده با چالش‌های بیشتری مواجه شود. رکودتورمی که درحال‌حاضر وجود دارد، احتمالا ادامه خواهد یافت و مصرف‌کنندگان بسیار بسیار محتاط‌تر از گذشته خواهند بود. این روند ممکن است منجر به کسادی بیشتر بازار خودرو شود. با توجه به تحولات اقتصادی و سیاسی، انتظار می‌رود بازار خودرو با چالش‌های جدی روبه‌رو شود. فرزانه در پایان با اشاره به اینکه وضعیت کنونی بازار خودرو تحت‌تاثیر عوامل متعددی قرار دارد و بر همین اساس هر روز بر پیچیدگی آن افزوده می‌شود، اظهار کرد: بازار خودرو امسال مهجورتر از قبل خواهد بود. در نهایت، رکود فعلی و ناپایداری‌های اقتصادی و سیاسی چالش‌های جدی برای خودروسازان و مصرف‌کنندگان ایجاد خواهد کرد. با ادامه این وضعیت، قطعا بازار خودرو راکدتر و کسادتر خواهد شد.

سخن پایانی

بنابر این گزارش وضعیت بازار خودرو در ایران نه‌فقط به دلیل جنگ تحمیلی ۱۲روزه که به دلیل چالش‌های عمیقی که مدت‌هاست دارد به خوابی عمیق فرورفته و در رکود به سر می‌برد. به اعتقاد کارشناسان و فعالان این بازار این رکود به دلیل تنش‌های سیاسی و اقتصادی اخیر، عمیق‌تر هم شده است.

 البته تغییرات قیمتی خاصی رخ نداده و با وجود اینکه، قیمت‌ها در بازار به‌طور موقت افزایش یافت، اما پس از اعلام آتش‌بس، به سطوح قبلی بازگشتند. 

البته در کنار افزایش نرخ ۱۵ درصدی محصولات سایپا و تلاش ایران خودرو برای افزایش نرخ پیش‌بینی می‌شود وزارت صمت به‌زودی قیمت‌های جدید را برای ایران خودرو ابلاغ کند. با این حال کارشناسان معتقدند بازار خودرو درگیر مشکلات گوناگون و عمیقی است که پیش‌بینی آینده آن را دشوار کرده است.