دامداران در بحران نقدینگی
سرانجام پس از کش‌وقوس‌های فراوان، نرخ شیرخام در درب دامداری‌ها با افزایش ۲۷.۸ درصدی همراه شد؛ قیمتی که دامداران آن را ناعادلانه و عاملی برای تهدید جدی برای بقای صنعت دامداری کشور می‌دانند. متاسفانه در سال‌های اخیر به‌دلیل سیر تورمی در کشور، قیمت‌های مصوب موجب ایجاد نارضایتی‌هایی هم در حوزه تولید و هم در بخش مصرف شده است. در این سیر، مصرف‌کنندگان قادر به تحمل افزایش نرخ نبوده و از طرف دیگر تولیدکنندگان نیز از تعیین نرخ تضمینی ناراضی هستند. درباره نرخ شیر خام نیز این چالش وجود دارد، به‌دلیل ارتباط مستقیم نرخ شیر خام در نرخ نهایی لبنیات، دامداران از تعیین نرخ تضمینی ۲۳ هزار تومان برای هر کیلوگرم شیر خام ناراضی و از طرف دیگر مصرف‌کنندگان از تاثیر آن در نرخ لبنیات نگرانند. بر همین اساس در این گزارش صمت به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
نیازمند افزایش مصرف سرانه لبنیات هستیم
محمدابراهیم حسن‌نژاد، معاون امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی در جلسه ستاد هماهنگی امنیت غذایی، بااشاره به جایگاه بالای صنعت دامپروری کشور، بر ضرورت تبیین دقیق مسائل تولید و پرهیز از ارائه گزارش‌های نادقیق در مجامع عمومی تاکید کرد و گفت: در حالی که برخی واحدهای دامداری کشور از نظر عملکرد تولید، از رقبای اروپایی پیشی گرفته‌اند، تولیدکنندگان ایرانی همچنان با قیمت‌های نازل محصولات خود را به بازار عرضه می‌کنند؛ موضوعی که ضرورت بازنگری در سیاست‌های حمایتی را پررنگ‌تر می‌کند.
وی با بیان اینکه برخی واحدهای صنعتی دامپروری کشور از نظر رکورد تولید در جایگاهی بالاتر از کشورهای اروپایی قرار دارند، گفت: ایران از نظر کیفیت تولید شیر در رده کشورهای برتر دنیا بوده و عملکرد بخش تولید شیر قابل‌توجه است.
معاون امور تولیدات دامی افزود: درحال‌حاضر سالانه ۱۲.۸میلیون تن شیر در کشور تولید می‌شود و با احتساب صادرات ۲.۴میلیون تنی، سرانه مصرف داخلی حدود ۱۲۰کیلوگرم است. این عدد اگرچه در مقایسه با برخی کشورها قابل‌قبول است، اما باید افزایش یابد تا به سطح مطلوب در الگوی تغذیه‌ای برسیم.
وی تنوع محصولات لبنی، جذب بیش از ۹ میلیون تن شیر توسط صنایع و نرخ مناسب عرضه را از نقاط قوت این بخش برشمرد و اظهار کرد: نرخ فرآورده‌های لبنی در کشور به‌طورمحسوسی پایین‌تر از نرخ جهانی است و همین امر نشان‌دهنده نقش تولیدکنندگان در تامین غذای سالم و مقرون‌به‌صرفه برای جامعه است.
حسن‌نژاد بااشاره به بحث یارانه نهاده‌ها گفت: تولیدکنندگان، یارانه‌ای مستقیم دریافت نمی‌کنند، بلکه در عمل، این یارانه به مصرف‌کننده منتقل می‌شود و وزارت جهاد کشاورزی نیز نقش تسهیلگر در این روند دارد.
وی با تاکید بر اینکه بررسی و تحلیل مسائل تولید نیازمند نگاه تخصصی و کارشناسی است، تصریح کرد: شایسته است این‌گونه موضوعات در مجامع تخصصی بررسی شود تا از بروز برداشت‌های نادرست در سطح عمومی جلوگیری شود.
معاون امور تولیدات دامی خاطرنشان کرد: درحال‌حاضر تولیدکنندگان شیر، تخم‌مرغ و گوشت مرغ محصولات خود را با نرخ بسیار نازل عرضه می‌کنند و این مسئله نیازمند توجه ویژه در سیاست‌گذاری‌های حمایتی است.
دامداران قصد گرانفروشی ندارند
فرهاد اکبری، رئیس هیات‌مدیره اتحادیه دامداران ایران در گفت‌وگو با صمت، بااشاره به حاشیه سود ۷ درصدی برای افزایش نرخ شیر خام گفت: براساس برآوردهای کارشناسان، نرخ شیرخام امسال حدود ۲۶ هزار و ۵۰۰ تومان برای هر کیلوگرم شیر خام پیشنهاد داده شد تا هزینه‌های دامداران جبران شود، اما دولت با نرخ ۲۳ هزارتومانی موافقت کرد.
وی با بیان اینکه متاسفانه در سال‌های گذشته، قیمتی که اتحادیه آن را اعلام و با آن موافقت کرده، توسط دولت کاهش یافته است، گفت: این نرخ در سال گذشته هم، حدود ۲۲هزار تومان بود، اما در نهایت با نرخ ۱۸هزار تومانی موافقت کردند.
وی تاکید کرد: دامدار قصد گرفتن پول بیشتر یا به‌اصطلاح گرانفروشی را ندارد و صرفا می‌خواهد هزینه‌هایی را که صرف تولید شیر کرده است، جبران کند، اما متاسفانه نرخ کارشناسانه را قبول ندارند. هدف ما کمک به گرانفروشی شیر نیست، بلکه می‌خواهیم دستمزد هزینه‌هایی که صرف کرده است را دریافت کند.
به‌اعتقاد وی؛ عدم‌موافقت با نرخ اعلامی اتحادیه در حالی است که باوجود تغییر در نرخ شیر خام، نرخ لبنیات در ماه‌های اخیر 2 تا 3بار افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه درحال‌حاضر بزرگ‌ترین معضل دامداران کمبود یا نبود نقدینگی است، گفت: با آزادسازی ارز نهاده و تغییر آن از نرخ ۴ هزار و ۲۰۰ تومان به ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی، هیچ توجهی به این مسئله که این تغییر، نقدینگی بیشتری می‌طلبد، نشد. در ادامه قرار بود تا به دامداران مبلغی تحت‌عنوان وام یا تسهیلات ارائه دهند که این مورد هم انجام نگرفت. وی با بیان اینکه بهروه‌وری در هر زمینه‌ای به‌نفع دامدار و موجب تولید ارزان‌تر و در نهایت نفع مصرف‌کننده خواهد بود، ادامه داد: علم مدیریت و علم صنعتی در افزایش بهره‌وری تاثیر دارند، بنابراین درصورت استفاده از دستگاه‌های جدید و به‌کاربردن علم مدیریت در صنعت دامداری، بهره‌وری افزایش خواهد یافت. بر همین اساس بخش ترویج وزارت جهاد کشاورزی و تشکل‌های مربوطه همواره کلاس‌های آموزشی در این زمینه برگزار می‌کنند.
اکبری پیش از این هم گفته بود؛ در سال‌های اخیر، برخی سازمان‌ها و نهادهای عمومی غیردولتی در حوزه ما ورود پیدا کرده‌اند و از آنجایی که این نهادها معمولا قوی‌تر از بخش خصوصی هستند، طبیعتا این ورود سبب ایجاد رقابت با بخش خصوصی خواهد شد.
وی ادامه داد: این نهادها از امکانات مالی بیشتری برخوردار هستند، همچنین از منظر کشت زمین، تهیه علوفه و … نیز تفاوت‌هایی با بخش خصوصی دارند که سبب می‌شود نسبت به بخش خصوصی برتری داشته باشند، زیرا همه این امکانات را دولت با شرایط مناسب‌تر در اختیار آنها قرار می‌دهد. رئیس هیات‌مدیره اتحادیه مرکزی دامداران ایران افزود: ما زمانی که می‌خواهیم نرخ تمام‌شده محصولات را محاسبه کنیم، برای این نهادها پایین‌تر می‌شود. در واقع، یکی از معضلاتی که در قیمت‌گذاری شیر با آن مواجهیم، همین اختلاف نرخ تمام‌شده محصولات است. فرض کنید که بهای تمام‌شده شیر در بخش خصوصی ۱۶تومان می‌شود. اما در این نهادهای وابسته به دولت نرخ از ۱۲تومان بیشتر نمی‌شود. این موضوع سبب می‌شود تا بخش خصوصی زیان ببیند و نتواند نرخ تمام‌شده محصولش را بگیرد.
افزایش نرخ شیر خام
با ابلاغ وزارت جهاد کشاورزی، نرخ تضمینی شیر خام بهازای هر کیلوگرم درب دامداری با افزایش ۲۷.۸ درصدی به ۲۳ هزار تومان رسید. براساس این مصوبه2.3درصد چربی، ۳ درصد پروتئین و بار میکروبی زیر ۱۰۰هزار از مشخصات این شیر خام بوده و بهازای هر ۰.۱ درصد افزایش یا کاهش درصد چربی شیر خام از ۳.۲ درصد، مبلغ هزار و۵۰۰ ریال متناسب با افزایش یا کاهش درصد چربی به نرخ مصوب شیر خام اضافه یا کسر خواهد شد.
باتوجه به تاثیر مستقیم نرخ شیر خام بر نرخ محصولات لبنی، قطعا این افزایش بر نرخ لبنیات نیز تاثیر خواهد گذاشت، حال باید دید که این افزایش ۲۷ درصدی در نرخ شیر خام، خود را با افزایش چند درصدی در لبنیات نشان خواهد داد.
اگر این افزایش براساس آنچه سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران، مهر ماه سال گذشته در پی افزایش نرخ شیر خام اعلام کرد، باشد؛ در هر واحد درصد افزایش نرخ شیر خام به‌طورمیانگین ۰.۷ درصدی روی نرخ محصولات لبنی اثرگذار خواهد بود.
بعد از ابلاغ نرخ مصوب شیرخام، در خبری به‌نقل از صنایع لبنی اعلام شد: میانگین سهم شیر مصرفی در محصولات لبنی، بسته به نوع کالا تا ۹۰ درصد و با میانگین ۶۵ درصد است و بر این اساس، میزان اثربخشی نرخ شیرخام در رشد نرخ محصولات در سال ۱۴۰۴ معادل ۱۸ درصد و ۲۴ درصد نیز بابت هزینه‌های دستمزد، سربار تولید، حمل‌ونقل و بسته‌بندی، تغییرات نرخ ارز و انرژی خواهد بود.
گرچه براساس خبر منقول، مصوبه افزایش نرخ شیرخام و محصولات لبنی و زمان اجرای آن متعاقب هماهنگی با سازمان حمایت اعلام خواهد شد؛ اما به‌نظر می‌رسد صنایع لبنی روی افزایش ۴۲ درصدی نرخ به جمع‌بندی رسیده‌اند که برای اقلام مشمول قیمت‌گذاری، با محاسبات همشهری نیز همخوانی دارد.
تصویر ابلاغیه وزارت جهاد کشاورزی
قطعی برق، دام‌های شیری را از تولید خارج می‌کند
به‌گزارش ایسنا مجتبی عالی، مدیرعامل اتحادیه دامداران بااشاره به قیمت‌گذاری شیر خام گفت: از ابتدای امسال، هزینه‌های تولید شامل حقوق و دستمزد کارگران، انرژی و حمل‌ونقل به‌شدت افزایش یافته، اما نرخ شیر طی ۵۰ روز گذشته هیچ تغییری نکرده است. وعده‌های مکرر مسئولان برای اصلاح قیمت‌ها بی‌نتیجه مانده و هر روز با نامه‌نگاری و پیگیری از معاونت‌ها و حتی شخص وزیر، به ما گفته می‌شود که تصمیم‌گیری به سران قوا واگذار شده است.
عالی نرخ واقعی شیر برای دامدار را با در نظر گرفتن سود ۷ درصدی و تضمین پایداری تولید، ۲۶ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرد و افزود: این نرخ پیشنهادی به ستاد تنظیم بازار ارائه شده، اما احتمالا دولت با اعمال قیمت‌گذاری دستوری، آن را به حدود ۲۳هزار تومان کاهش خواهد داد. این فشارها همواره بر تولیدکننده وارد می‌شود، زیرا صدای او به‌جایی نمی‌رسد.
وی بااشاره به تولید سالانه حدود ۱۲میلیون تن شیر در کشور، تاکید کرد: ایران ظرفیت افزایش تولید شیر و گوشت و حتی تبدیل شدن به صادرکننده محصولات دامی را دارد، اما دخالت‌های دولت و قیمت‌گذاری دستوری مانع تحقق این ظرفیت است. ما از دولت کمک نمی‌خواهیم، فقط کافی است موانع را بردارد.
مدیرعامل اتحادیه دامداران درباره وضعیت صادرات نیز گفت: ایران سالانه حدود یک و نیم میلیون تن شیر صادر می‌کند و در این زمینه خودکفا است، اما صادرات رسمی گوشت نداریم و گوسفند زنده عمدتا به‌صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود. همچنین، هیچ نیازی به واردات شیر یا شیرخشک نداریم.
عالی در پاسخ به سوالی درباره نحوه کنترل بازار در صورت حذف قیمت‌گذاری دستوری، اظهار کرد: با حذف این سیاست، عرضه و تقاضا قیمت‌ها را تنظیم خواهد کرد. توسعه صادرات شیر و گوشت می‌تواند بازار را به‌صورت طبیعی کنترل و هم منافع تولیدکننده و هم مصرف‌کننده را تامین کند.
سخن پایانی
گرچه باید رضایت دامداران در پی تصویب نرخ تضمینی شیر خام موردتوجه قرار گیرد، اما آمارها حاکی از کاهش سرانه مصرف شیر در کشور است. به همین اساس باتوجه به نقش شیر و فرآورده‌های مربوطه آن در تضمین سلامتی افراد جامعه نیاز است تا در نرخ‌گذاری نفع تولیدکننده و مصرف‌کننده موردتوجه دولت و وزارت جهاد کشاورزی باشد. در این راستا دولت می‌تواند با ارئه یارانه‌هایی به تولیدکننده و مصرف‌کننده، در راستای حمایت از هردو برآید. لازم به توجه است که کشور دانمارک با سرانه مصرف شیر ۴۰۲کیلوگرم در سال ۲۰۲۱، بیشترین میزان سرانه مصرف شیر در سراسر دنیا را دارد.
